Bændablaðið - 03.12.2020, Side 51

Bændablaðið | Fimmtudagur 3. desember 2020 51
Röðun eftir
kynbótamati
aðaleinkunnar
Fæðingarnúmer Nafn Uppruni Kynbótamat aðaleinkunnar
Kynbótamat
aðaleinkunnar
án skeiðs
1 IS2003201166 Þóra Prestsbæ 136 129
2 IS2000236511 Happadís Stangarholti 127 127
3 IS2002256955 Þjóð Skagaströnd 127 121
4 IS2005284976 Vordís Hvolsvelli 126 126
5 IS2001266211 Myrkva Torfunesi 122 122
6 IS2003265892 Karitas Kommu 122 132
7 IS2006287105 Storð Stuðlum 122 117
8 IS2001286003 Örk Stóra-Hofi 122 128
9 IS1999287759 Þruma Hólshúsum 121 126
10 IS1997258874 Hending Úlfsstöðum 120 130
11 IS2000235940 Vaka Hellubæ 120 122
12 IS1995284600 Gerða Gerðum 120 115
13 IS1998284011 Gná Ytri-Skógum 119 123
14 IS2000266019 Dúsa Húsavík 119 114
15 IS1999286988 Lady Neðra-Seli 119 111
16 IS2003237209 Hilda Bjarnarhöfn 119 114
17 IS2000237637 Alda Brautarholti 118 124
18 IS1999286133 Nótt Ármóti 118 114
19 IS2000236512 Kyrrð Stangarholti 118 127
20 IS1995287138 Urður Sunnuhvoli 117 123
21 IS2001287660 Gráhildur Selfossi 116 117
22 IS1996286916 Surtsey Feti 116 117
23 IS1997266640 Hrauna Húsavík 116 115
24 IS2001287702 Spóla Syðri-Gegnishólum 116 109
25 IS2002265005 Esja Sól Litlu-Brekku 116 106
26 IS1995286808 Tara Lækjarbotum 114 117
27 IS2000284556 Sveina Þúfu í Landeyjum 112 116
28 IS1994257379 Elding Hóli 112 120
29 IS2002287811 Jórún Blesastöðum 112 117
30 IS1995284672 Gáska Álfhólum 110 118
31 IS1992258442 Sending Enni 108 116
HROSS&HESTAMENNSKA
31 hryssa með heiðursverðlaun
fyrir afkvæmi 2020
Hryssan Þóra frá Prestbæ er í
efsta sæti í heiðursverðlauna-
flokki fyrir afkvæmi hryssa
2020. Hlaut hún 136 stig í aðal-
einkunn kynbótamats og 129 stig
í aðaleinkunn kynbótamats án
skeiðs.
Í öðru sæti á listanum er
Happadís frá Stangarholi með 127
stig í báðum kynbótamatsflokkum
og Þjóð frá Skagaströnd er í þriðja
sæti með 127 í aðaleinkunn kyn­
bótamats og 121 stig í kynbótamati
án skeiðs.
Alls hlutu 31 hryssa heiðurs­
verðlaun fyrir afkvæmi á árinu en
til að hljóta verðlaunin þarf hryssan
að eiga að lágmarki fimm dæmd
afkvæmi og vera með 116 stig í
kynbótamati fyrir aðaleinkunn eða
aðaleinkunn án skeiðs.
Hérna má sjá lista yfir þær
hryssur sem náðu þessum merka
áfanga á árinu, kynbótamat fyrir
aðaleinkunn og aðaleinkunn án
skeiðs. Röðun hryssna er eftir kyn­
bótamati aðaleinkunnar, nokkrar
hryssur eru jafnar að stigum en
röðun þeirra fer þá eftir aukastöf­
um kynbótamatsins. /HKr.
Þóra frá Prestbæ vermir efsta sæti í heiðursverðlaunaflokki fyrir afkvæmi
hryssa 2020.
áhersla á það undanfarna áratugi að
efla þarlendan landbúnað til að gera
landið óháð innflutningi og hefur
hér sérstaklega í því sambandi verið
horft til mjólkurframleiðslunnar.
Þetta hefur m.a. verið gert með því
að heimila innflutning á erfðaefni
úr afurðamiklum kúakynjum í þeim
tilgangi að auka tekjuflæði smábúa,
en kýr af afrískum uppruna mjólka
oftast afar lítið og oft ekki nema
í kringum 10 kíló á dag. Sem
kunnugt er mjólka t.d. kýr af
Holstein kúakyninu um og yfir 30
kíló á dag og allt upp í rúmlega
50 kíló á dag að meðaltali. Þetta
átak stjórnvalda í Senegal hófst
árið 1994 með því að heimila
innflutning á erfðaefni en lítið hefur
verið gert í því að skoða hvaða
áhrif þessi innflutningur hefur haft
á afkomu þarlendra kúabúa og fyrir
lágu því svo til engar upplýsingar
eða tilraunir í landinu um ágæti
erfðainnblöndunarinnar og segja
má að stjórnvöld hafi einfaldlega
tekið áhættuna á því að verkefnið
myndi ganga upp og skila sér í
bættri stöðu þarlendra kúabúa.
Vegna þessarar óvissu var ráðist
í sérstakt verkefni til þess að afla
nauðsynlegra gagna svo þarlendir
bændur gætu tekið upplýsta
ákvörðun um uppbyggingu búa
sinna með framtíðar hagkvæmni
þeirra í huga.
Í þessu verkefni var skoðað sér­
staklega hvernig hin mismunandi
kúakyn og blendingar hefðu staðið
sig á liðnum árum og náði verk­
efnið til búa sem voru bæði með
hreinræktaða gripi og til annarra
með blendinga af ýmsum gerð­
um. Þá var skoðað hvernig ráðgjöf
bændurnir hefðu fengið og hvernig
bústjórn búanna hefði mögulega
breyst í kjölfar ráðgjafarinnar s.s.
varðandi notkun og heppilega
nýtingu gripanna svo hámarka
mætti afurðasemi þeirra. Til þess
að fylgjast með árangrinum var í
þessu verkefni fylgst náið með 220
kúabúum sem voru með samtals
3.000 kýr, þ.e. hvert bú var með
um 14 mjólkurkýr að meðaltali,
og náði gagnasöfnunartímabilið til
tveggja ára.
Blendingar af Zebu-stofni
gefa bestan árangur
Í ljós kom að með því að kynbæta
kúakynið sem bændur nota almennt
í landinu, kyn sem er af Zebu
stofni, með öðrum og afurðameiri
kúakynjum náðist mestur árangur
að jafnaði. Þetta kann að koma á
óvart því mörg erlend kúakyn eru
mun afurða­ og afkastameiri og
því hefði mátt búast við að hrein
erlend kúakyn hefðu reynst betur
en blendingar.
Skýringin fólst í því að bænd­
urnir sem tóku þátt í verkefninu
áttu erfitt með að víkja langt frá
fyrri hegðun við bústjórn, sem er
nokkuð sem þarf til þegar skipt
er algjörlega um kúakyn. Þau bú
sem fóru þannig „hálfa leið“ ef
svo má að orði komast stóðu sig
því best afkomulega séð og náðu
að 7,4 falda framleiðni búanna í
samanburði við hefðbundin kúabú
og hefðbundna bústjórn á kúabúum
í Senegal. Þá sýndi það sig í þessu
verkefni að þeir bændur sem not­
uðu hrein erlend kúakyn eða nánast
hreinræktaða gripi voru með mest­
ar afurðir en ekki mestan hagnað
og var skýringin á því hærri fóður­
kostnaður þessara búa í samanburði
við þau bú sem notuðu blendinga.
Nýir bústjórnarhættir
bættu árangur
Það vakti einnig athygli og ætti
raunar ekki að koma á óvart að þeir
bændur sem tileinkuðu sér nýja
bústjórnarhætti náðu allir bættum
árangri og það óháð því hvort þeir
voru enn með hið gamla landkyn
eða eitthvert af hinum kúakynj­
unum eða blendingum. Þessi bú
juku hagnað sinn frá 2,2 til 2,9 falt
á við bú þar sem notuð var hefð­
bundin bústjórn.
Niðurstöðurnar sýna þannig
að bætt fagleg ráðgjöf skilaði sér
alltaf í auknum hagnaði búanna
sem undirstrikar nauðsyn þess
að ekki er nóg að skipta einungis
um framleiðslutækin sem slík ef
þannig má að orði komast um að
skipta um kúakyn heldur einnig að
með því að efla almenna þekkingu
á kúabúskap skilar það sér beint
í bættri afkomu. Fullyrða má að
þessi niðurstaða eigi við um allan
kúabúskap um allan heim óháð því
hvaða kúakyn sé verið að nota eða
við hvaða aðstæður.
Heimild:
Journal of Dairy Science Vol. 103
No. 9, 2020.
Með því að kynbæta Zebu-kúakynið sem bændur nota almennt í Senegal,
með öðrum og afurðameiri kúakynjum náðist mestur árangur að jafnaði.
Þetta kann að koma á óvart því mörg erlend kúakyn eru mun afurða- og
afkastameiri og því hefði mátt búast við að hrein erlend kúakyn hefðu reynst
betur en blendingar. Mynd / Africa-milk.org