Morgunblaðið - 15.06.2020, Qupperneq 13

FRÉTTIR 13Erlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 15. JÚNÍ 2020
Óseyrarbraut 12, 220 Hafnarfirði | Klettagörðum 5, 104 Reykjavík | stolpigamar@stolpigamar.is
Gámaleiga
Er gámur lausnin fyrir þig?
Við getum líka geymt gáminn fyrir þig
568 0100
stolpigamar.is
HAFÐU
SAMBAND
Búslóðageymsla ❚ Árstíðabundinn lager ❚ Lager ❚ Sumar-/vetrarvörur
Frystigeymsla ❚ Kæligeymsla ❚ Leiga til skemmri eða lengri tíma
Guðmundur Sv. Hermannsson
gummi@mbl.is
Þótt ljóst sé, að aðgerðir sem gripið
var til um heim allan til að koma
böndum á kórónuveirufaraldurinn
hafi bjargað milljónum mannslífa,
munu áhrifin á hagkerfi og heilbrigð-
iskerfi verða langvinn og greinileg
löngu eftir að landamæri opnast og
útgöngubanni og samskiptatakmörk-
unum linnir.
Er hægt að leggja áhrifin, bæði já-
kvæð og neikvæð, af umfangsmestu
heilbrigðisráðstöfunum sögunnar
undir mæliker efnahags eða lýð-
heilsu? „Slíkir útreikningar yrðu afar
vandasamir,“ hefur AFP-fréttastof-
an eftir Söruh Burgard, félags-
fræðingi hjá Michiganháskóla í
Bandaríkjunum.
Samkvæmt opinberum tölum hafa
nærri 7,8 milljónir manna um allan
heim sýkst af kórónuveirunni og yfir
430 þúsund látist. Burgard segir, að
þegar öll kurl komi til grafar verði
erfitt að greiða úr því hve mörg
dauðsföll megi rekja beint til
COVID-19-sjúkdómsins og hve mörg
til aðgerðanna. Og jafnvel þótt það
takist yrðu ákvarðanir teknar á
grundvelli þeirrar niðurstöðu afar
flóknar pólitískt og siðfræðilega.
Grundvallarbreytingar
Viðbrögðin við faraldrinum hafa
leitt til grundvallarbreytinga á sam-
félögum þar sem fyrirtækjum hefur
verið lokað, fólk hefur nánast þurft
að loka sig af á heimilum sínum,
pantanaþjónusta hefur stóraukist og
heilbrigðiskerfi hafa verið endur-
skipulögð þar sem áherslan hefur
fyrst og fremst verið á að mæta álagi
vegna COVID-19-sjúklinga. Þá eru
efnahagsleg áhrif aðgerðanna gríðar-
leg.
Bandaríski hagfræðingurinn
Christopher Ruhm birti árið 2000
grein þar sem hann velti fyrir sér
spurningunni: Eru kreppur hollar?
Rannsókn hans bendir til þess, að
aukið atvinnuleysi valdi auknu álagi á
geðheilsu sem leiði til misnotkunar
vímuefna og ýti undir sjálfsvígshugs-
anir. En einnig mátti greina ákveðin
jákvæð áhrif efnahagssamdráttar á
líkamlega heilsu: Umferðarslysum
fækkaði, það dró úr loftmengun og
fólk hafði meiri tíma til að stunda lík-
amsrækt.
Ruhm er nú prófessor í hagfræði
við Virginíuháskóla. Í samtali við
AFP segir hann að í hefðbundnum
samdráttarskeiðum, þegar atvinnu-
leysi aukist, dragi úr dánartíðni og
öfugt. En samdráttarskeiðið, sem
kórónuveiran hefur valdið, sé ekki
hefðbundið.
„Þetta er áður óþekkt ástand,“
sagði Ruhm. „Ég held að þetta sé í
fyrsta skipti sem við höfum vísvitandi
valdið efnahagssamdrætti, ekki
vegna þess að við höfum viljað draga
saman seglin heldur vegna þess að
heilbrigðisógnin er svo raunveruleg.“
Samfélög þurfa nú að fást við hvort
tveggja afleiðingar banvæns sjúk-
dómsfaraldurs og gríðarlegs efna-
hagslegs áfalls. Burgard sagði við
AFP, að veirufaraldurinn hefði graf-
ið undan „jákvæðum“ áhrifum sam-
dráttarskeiða. Fólk hefði verið lokað
inni og ekki haft aðgang að heilsu-
rækt. Þá hefði stuðningskerfi þeirra,
sem glímdu við sorg vegna ástvina-
missis, geðsjúkdóma eða atvinnu-
leysi, laskast og vegna samgöngu-
banns hefðu þeir sem áttu um sárt að
binda ekki getað sótt styrk í heim-
sóknir til ættingja og vina.
Margt bendir til þess að veirufar-
aldurinn muni koma harðast niður á
þeim þjóðum og hópum, sem þegar
voru í viðkvæmri stöðu. Stofnanir
Sameinuðu þjóðanna hafa meðal ann-
ars bent á, að rof hafi orðið á bólu-
setningum barna í nærri 70 löndum,
og hætta sé á, að sjúkdómar á borð
við lömunarveiki og mislinga breiðist
út að nýju. Þá telur Matvælastofnun
Sþ, að 265 milljónir manna, tvöfalt
fleiri en nú, gætu orðið við hungur-
mörk síðar á árinu.
Gripið var til aðgerða um allan
heim til að hefta útbreiðslu veirunnar
vegna þess að spár bentu til þess að
ella yrðu heilsufarsafleiðingarnar
geigvænlegar Og ljóst þykir að með
þeim hafi fjölda mannslífa verið
bjargað. Þannig hafa vísindamenn í
Imperial College í London komist að
þeirri niðurstööðu, að útgöngubann
og aðrar takmarkanir í 11 Evrópu-
ríkjum hafi komið í veg fyrir um 3,1
milljón dauðsfalla.
Arthur Caplan, prófessor í læknis-
fræðilegri siðfræði í New York-
háskóla, sagði við AFP, að æskilegt
væri að víðtækt samráð væri haft um
að meta, hvort réttlætanlegt væri að
loka fólk nánast inni á heimilum sín-
um til að mæta heilbrigðisógnum
eins og kórónuveirunni en bætti jafn-
framt við, að á endanum yrði ákvörð-
unin alltaf „pólitísk“.
„Ég held að stjórnmálamenn og
þjóðarleiðtogar hafi ekki átt annars
úrkosti,“ sagði Caplan.
AFP
Lifnar við Útgöngubann var í gildi víða á Ítalíu vikum saman en nú er að lifna yfir mannlífinu á ný. Myndin er tekin á Markúsartorginu í Feneyjum þar sem veitingahús hafa verið opnuð á ný.
Erfitt að mæla áhrif veirunnar
 Var lífi fólks bjargað eða dauðsföllum frestað?  Útreikningar á áhrifum sóttvarnaaðgerðanna á
efnahag og lýðheilsu yrðu afar vandasamir en ljóst að þau eru gríðarmikil og verða langvinn
Þótt víða sé byrjað að aflétta tak-
mörkunum sem settar voru vegna
veirufaraldursins virðist hann síst
vera í rénun þegar horft er á
heiminn allan.
Veiran virðist nú breiða einna
hraðast úr sér í Suður-Ameríku
en í gær var tilkynnt um met-
fjölda tilfella í Síle, Argentínu,
Perú og Kólumbíu. Þá hefur til-
fellum einnig fjölgað í Suður-
Asíu, sérstaklega í Pakistan og á
Indlandi en þar voru tilkynnt
11.929 ný tilfelli í gær. Í Afríku
sunnan Sahara hefur sóttin einnig
breiðst hratt út. Fram kemur í
bandaríska dagblaðinu Wash-
ington Post, að margir séu þeirr-
ar skoðunar að Pierre Nkur-
unziza, forseti Búrúndí, hafi sl.
þriðjudag orðið fyrsti þjóðar-
leiðtoginn sem deyr af völdum
veirunnar þótt opinber dánar-
orsök sé sögð hjartaáfall.
Þá hefur verið gripið til harðra
aðgerða í Peking, höfuðborg
Kína, eftir að tugir smita greind-
ust þar í borg í lok síðustu viku
og var smitið rakið til kjötmark-
aðar í borginni. Hefur verið sett
útgöngubann í hverfinu og víðtæk
smitrakning stendur yfir.
Útbreiðsla kórónuveirunnar
Fjöldi
dauðsfalla
115.000
30.000
1.000
1
14. júní kl. 11
Heimild: Talning AFP byggð á opinberum tölum
7.794.937
Dauðsföll Tilfelli
430.289
Faraldurinn síst í rénun