Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.08.2020, Blaðsíða 10

Í
nýjum húsakynnum CCP-tölvuleikja-
fyrirtækisins í Vatnsmýrinni á blaða-
maður stefnumót við Ásu M. Ólafs-
dóttur, sem starfar í mannauðs-
deildinni. Nú, þegar hálft ár er liðið frá
því að fyrstu Íslendingarnir greindust með
veiruna, eru langtímaafleiðingar hennar smátt
og smátt að koma í ljós. Morgunblaðið mun
skoða á næstu vikum þessi mál frá ýmsum
hliðum, en við gefum Ásu hér fyrst orðið.
Hún er enn að glíma við afleiðingar kórónu-
veirunnar og er óhætt er að fullyrða að veiran
olli meiri usla í líkama hennar en í mörgum
öðrum sem hana hafa fengið. Hún segir að á
þessum sex mánuðum hafi sér aðeins liðið full-
komlega eðlilega einn dag. Hinir dagarnir hafa
verið skárri, verri og sumir hreinasta skelfing.
Yfirlið í tíma og ótíma
„Ég kom frá París 18. febrúar og nokkrum
dögum síðar, þann 24. febrúar, byrjar að líða
yfir mig í tíma og ótíma. Þann daginn byrjaði
ég hjá sjúkraþjálfara og það leið yfir mig á
bekknum. Seinna var ég að taka viðtal við nýj-
an starfsmann og það leið yfir mig,“ segir Ása,
sem leist ekki á blikuna og lét keyra sig á
heilsugæsluna þar sem tekið var hjartalínurit
sem reyndist eðlilegt.
„Það leið yfir mig nokkrum sinnum í viðbót
en sem betur fer var ég alltaf sitjandi eða
liggjandi,“ segir hún og lýsir þessu sem stutt-
um yfirliðum.
„Um kvöldið var ég í fjölskyldumatarboði og
hrundi utan í dóttur mína. Þá fór ég upp á
bráðadeild og var tengd við hjartarita og þá
komu tvö yfirlið í viðbót. Dóttir mín varð dauð-
hrædd, því hún sá að hjartslátturinn fór undir
þrjátíu slög á mínútu. Ég var þá lögð inn á
hjartadeild og lá þar í tvo daga, og var svo
send heim með holter, sem er tæki sem fylgist
með hjartslætti í tvo sólarhringa,“ útskýrir
Ása.
Henni var tjáð að það gæti tekið 10-12 daga
að fá niðurstöður. „Ég sagði hjúkrunarfræð-
ingunum að mér liði svo illa að það væri erfið
tilhugsun að bíða svo lengi. Tveimur tímum
síðar var hringt og ég fékk tíma á mánudeg-
inum en þá átti að setja í mig gangráð,“ segir
Ása og segist afar þakklát fyrir skjót viðbrögð.
Ása fór í aðgerð og fékk gangráð og dagana
á eftir fékk hún háan hita, en þegar þarna er
komið sögu er kominn 3. mars.
Neikvætt úr prófum
„Alveg frá því nokkrum dögum eftir heim-
komuna frá París hafði ég fundið fyrir mikilli
vanlíðan í skrokknum, sem er erfiðasta ein-
kennið sem ég hef verið að kljást við. Þegar
ég fékk þennan háa hita fór ég bráðadeildina
því ég var svo hrædd um að það væri komin
sýking í skurðinn vegna aðgerðarinnar. Á
þessum tíma var farið að bera á kórónuveir-
unni hérlendis og var ég spurð ýmissa spurn-
inga. Ég var svo sett í sérherbergi og þar kom
enginn inn nema vel varinn. Ég áttaði mig
fljótt á því að læknirinn hélt kannski að ég
væri með Covid. Ég fór bara að hlæja og
spurði hann hvort hann héldi það virkilega.
En eftir á skildi ég það að einkennin mín pöss-
uðu við einkenni Covid. Ég var með mikinn
þurran hósta. Það voru gerð einhver próf á
mér og hann taldi upp inflúensu og fleira, og
kórónuveirupróf. Þannig að ég fór þaðan viss
um að ég væri ekki með Covid af því það kom
neikvætt út úr öllum prófum. Ég fór þá heim
og losnaði fljótt við hitann en við tók mjög
skrítinn tími. Vanlíðanin var alveg svakaleg.
Mér leið ömurlega! Ég sagði skurðlækninum
að mér liði mjög illa og mér fannst að hann
héldi að ég væri bara hysterísk kerling,“ segir
hún.
„Svo fer að líða á mars og mér líður áfram
illa en á þeim tíma unnum við öll heima. Ég sat
heima og reyndi að vinna en var alveg svaka-
lega slöpp. Ég er með langan lista af einkenn-
um. Ég sat þarna kannski í tveimur peysum og
með sæng en var samt með hroll. Í hádeginu
fór ég inn í rúm og skalf þar og oft komst ég
ekkert aftur fram að vinna og tilkynnti mig
veika.“
Sterkt mótefni við Covid
„Eftir nokkrar vikur hafði ég samband við
heimilislækninn og ég lærði fljótt að fara að
skrá allt hjá mér, því minnið er í klessu. Það er
eitt af mörgum einkennum hjá mér. Ég man
ekkert stundinni lengur. Ég lýsti þessari líðan
fyrir heimilislækninum sem kom alveg af fjöll-
um. Hún sendi mig í Covid-próf, sem ég hélt
þá að væri númer tvö, en það kom út nei-
kvætt,“ segir hún og útskýrir að of langt hafi
verið liðið frá heimkomunni frá París til þess
að veiran mældist.
„En vegna þess að mér leið svo ömurlega og
ekki var hægt að finna skýringar, var ég send
til læknis á Landspítalanum sem ég kalla bara
Dr. House,“ segir hún og útskýrir að þarna
hafi verið komið fram í maí.
„Þá var farið í gegnum allt og allt rannsakað.
Hann setti mig í mótefnamælingu og fleiri próf.
Læknirinn hringdi í mig og sagði öll próf hefðu
komið vel út, en að ég væri með sterkt mótefni
við Covid. Sem þýðir það að ég hafi verið með
Covid. Þetta var rosalegur léttir; þarna fékk ég
staðfestingu á að ég væri ekki að missa vitið,“
segir Ása og segir það hafa skipt öllu máli að fá
þessa greiningu. Ekki bara fékk hún staðfest-
ingu á að einkennin ættu sér skýringu, heldur
einnig að hún væri ekki með einhvern sjaldgæf-
an ólæknandi sjúkóm.
Það kom svo síðar í ljós að ekki hafði verið
tekið Covid-19-próf í þessari fyrstu ferð upp á
bráðadeild, heldur einungis verið prófað fyrir
inflúensu og öðrum kórónuveirum.
„Ég skil ekki af hverju ég var ekki prófuð
þarna í byrjun mars; þá hefði ég fengið stað-
festinguna þá en ekki þurft að bíða fram í
maí.“
Versta sem ég hef upplifað
Áður en þessi niðurstaða kom loks, hafði Ásu
liðið illa í um tvo mánuði, án skýringa, og var
að vonum orðin úrkula vonar að fá að vita hvað
væri að sér.
„Ég var búin að gúggla allt milli himins og
jarðar, en ég fann aldrei neitt sem passaði. Ég
er 52 ára gömul og hef gengið í gegnum ýmis
veikindi og ég hef fætt barn. En ég get sagt
þér, mér hefur aldrei liðið jafn illa eins á þess-
um tíma. Ég man eftir þremur skiptum sem
mér leið svo illa að ég hugsaði; „jæja, er komið
að því, er ég virkilega að deyja?““
Hvernig myndir þú lýsa þessu, varstu með
verki?
„Nei, það er nefnilega það skrítna. Þetta
voru ekki beint verkir sem ég fékk,“ segir hún
en segist þó hafa fengið verki í fingur og tær.
„Verstu verkirnir voru í fingrum og tám. Ég
gat ekki beygt fingurna og var farin að troða
þeim undir kodda á nóttinni til að halda þeim
beinum. Þetta hélt fyrir mér vöku margar
nætur. Því ef ég beygði þá, kom svo mikill
verkur. Þetta var svona í tvo til þrjá mánuði.
En það sem var verst var þessi vanlíðan, sem
er svo erfitt að lýsa. Þetta er ekki verkur. Al-
veg eins og flökurleiki er ekki verkur, heldur
afleiðing af einhverju sem er að gerast í melt-
ingarkerfinu, þá var þetta svakaleg vanlíðan í
líkamanum. Stundum kom þetta í eins konar
hviðum eða flogum,“ segir Ása.
„Sem betur fer hafa þessi köst minnkað
mikið. Þetta var það versta sem ég hef upplifað
á ævinni.“
Loft eins og besta sælgæti
Ása hefur lesið sér mikið til um kórónuveiruna
og áhrif hennar. Hún segist hafa fundið fólk á
netinu sem lýsi nákvæmlega sömu einkennum
og eftirköstum og hún hefur upplifað.
„Ég er í þremur Facebook-hópum, tveimur
erlendum og íslenska hópnum Við fengum
Covid-19. Það er er langbest að vera í þessum
íslenska, en þar eru auðvitað ekki svo margir
miðað við hina hópana. Þar er fólk að lýsa ein-
kennum og aðrir eru nýgreindir og leita eftir
stuðningi. Það er alveg fullt af einkennum og
fæstir fá þau öll. Ég hef sloppið við langvar-
andi háa hita og hitatoppa, en sumir eru að fá
hita löngu eftir greiningu. Ég fékk ekki
magaeinkenni og hef ekki verið með hárlos
eða dofa í útlimum. Ég missti ekki bragðskyn
en var hins vegar með skrítið málmbragð í
munninum og það kannast margir við það,“
segir hún.
„Algengt er að fólk tali um hjartsláttinn; að
hann sé ýmist of hægur eða of hraður. Gang-
ráðurinn minn heldur mér gangandi en ég sé
það á úri hvenær það er sem gangráðurinn er
að vinna. Það var verst þegar hjartslátturinn
varð ör og ég vaknaði með þungan og harðan
hjartslátt um miðjar nætur, en það kom fyrir í
marga mánuði eftir að ég veiktist.“
Ása segir fólk í hópnum einnig tala um
hversu erfitt það eigi með öndun og sumir lýsa
einnig skerandi verkjum og stingjum.
„Ég upplifi það þannig að ég fái ekki nóg
súrefni. Í langan tíma dró ég alltaf andann
djúpt þegar ég kom út undir bert loft. Loftið
var eins og besta sælgæti. Fólk er að berjast
við lungnaeinkenni á meðan það er með vírus-
inn og oft lengi á eftir,“ segir hún.
„Annað sem fólk ræðir um er heilaþoka.
Bæði sljóleiki og líka það að missa getuna til að
finna orð og setja saman setningar. Ég hef
þurft að afsaka mig á fundum þegar ég kem
ekki frá mér því sem ég vil segja. Ég bý stund-
um til ný orð af því ég finn ekki orðin. Mögu-
lega er þetta afleiðing af svefnleysi; það er erf-
itt að segja.“
Get stundum ekki haldið á síma
Þann 24. ágúst var nákvæmlega hálft ár síðan
Ása upplifði fyrstu einkennin. Hún segir
framfarirnar hægar og þarf hún að horfa
mánuð aftur í tímann til að greina þær.
„Ef ég horfi til baka sé ég að ofsaþreytu-
köstin eru færri núna og þau eru ekki jafn
svakalega erfið. En til að byrja með, þegar það
gerðist, gat ég ekki staðið í fæturna og þegar
ég var upp á mitt versta lagðist ég bara í
fósturstellinguna. Það gerðist síðast í gær-
kvöldi í miðju matarboði,“ segir Ása og segist í
raun aldrei gera nein plön lengur því hún viti
aldrei hvernig heilsan verði.
„Í gær fór ég af því boðið var með nánum
vinum. En svo þurfti ég að leggjast í sófann í
mína fósturstellingu og biðja dóttur mína um
að sækja mig. Systir mín hringdi í mig en ég
treysti mér ekki til að halda á símanum. Ég
get stundum ekki haldið á síma.“
Ása segist hafa getað mætt nokkuð vel til
vinnu, aðallega sökum þess að hún getur setið
við vinnuna.
„Það væri ekki séns að ég væri í vinnu ef ég
þyrfti að standa.“
Hún segist hafa mætt mikilli velvild hjá yfir-
manni og starfsfólki og fær hún að fara heim
þegar henni líður sem verst.
„Þú vilt ekki fá þetta!“
Í hálft ár hefur Ása M. Ólafsdóttir glímt við kórónuveiruna, einkenni hennar og eftirköst
og sér ekki fyrir endann á því. Vanlíðanin sem fylgt hefur veikindunum hefur verið svo
slæm að Ásu leið nokkrum sinnum eins og hún væri hreinlega að deyja.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
’En ég get sagt þér, mér hefuraldrei liðið jafn illa eins áþessum tíma. Ég man eftir þrem-ur skiptum sem mér leið svo illa
að ég hugsaði; „jæja, er komið að
því, er ég virkilega að deyja?
KÓRÓNUVEIRAN
10 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30.8. 2020