Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.08.2020, Blaðsíða 13

bandarískum blúsgoðsögnum, Bo Diddley og
fleirum, til London, þar sem þeir borguðu flug,
uppihald og hvaðeina, til þess að geta spilað með
þeim sér til yndisauka. „Ronnie var með sitt eigið
stúdíó í bakgarði sínum í London þar sem ósjald-
an var djammað og tekið upp með þessum mönn-
um sem þeir báru mikla virðingu fyrir og litu á
sem sína mentora. Það var ofboðslega gaman að
fylgjast með þessu; eitthvað svo fallegt.“
Stundir sem þessar eru ómetanlegar enda
getur líf stórstjörnunnar á löngum stundum
verið einmanalegt, að því er Dóra bendir á.
„Það getur fylgt því mikill drungi og jafnvel
innilokunarkennd að geta sig hvergi hrært án
þess að allt fyllist af fólki og ljósmyndurum allt
í kringum þig. Ég upplifði það til dæmis marg-
oft með Rolling Stones að fara með vörulyftu
niður á hótelum þar sem við bjuggum og gegn-
um eldhús á hótelum og út um vörugeymsludyr
til að sleppa við æstan múginn. Þetta er mjög
íþyngjandi og erfiður heimur og menn þurfa að
hafa sterk bein til að lifa þetta hreinlega af. Það
getur nefnilega verið kalt á toppnum.“
Hún bendir á að það sé heldur ekkert sæld-
arlíf að túra mánuðum og árum saman um
heiminn. „Fólk fær með tímanum ofnæmi fyrir
hótelum og hótelmat. Fer að þrá soðna ýsu. Þú
skilur hvað ég meina?“
Bara fólk eins og ég og þú
Sjálf var Dóra á ferð og flugi um heiminn á ní-
unda áratugnum, Amsterdam, London, New
York, Miami, Karíbahafið, Goa í Indlandi og
eyðimerkur í Marokkó, svo fátt eitt sé nefnt,
og vann með mörgum af stærstu nöfnunum í
tónlist og kvikmyndagerð. Dóra segir það
skipta sig engu hversu frægt fólkið er sem hún
vinni með, hún geri engan mun á prinsessum,
milljónamæringum eða öðrum. „Af öllu því
fræga fólki sem ég hef hitt, leikurum, tónlist-
armönnum fyrirsætum og öðrum, eru kannski
fimm sem hafa verið með stæla. Hinir eru bara
eðlilegt fólk, eins og þú og ég.“
– Hverjir voru með dólg og vesen?
„Ég get til dæmis nefnt söngvarann í Simply
Red, Mick Hucknall. Hann var mikill dóni og
kunni sig ekki, alla vega ekki á þessum tíma. Oft-
ast stafar slík hegðun þó fyrst og fremst af per-
sónulegri vanlíðan og lítilli sjálfsvirðingu. Það er
eitthvað að. Flottasta stjarna sem ég hef hins
vegar unnið með á heimsvísu er Egill Ólafsson.“
Af öðrum vinsælum hljómsveitum sem Dóra
hannaði búninga fyrir má nefna Depeche
Mode. „Ég hannaði þessi fínu vesti fyrir
söngvarann, Dave Gahan, en hann reif sig hins
vegar alltaf fljótt úr þeim. Líður best þegar
hann er ber að ofan. Ég keypti líka rauð támjó
stígvél á hann með hæl sem hann féll fyrir.“
ur: Treystir þú þér til að standa í 20 stiga frosti
uppi á jökli eða í 40 stiga hita úti í eyðimörk í
fjórtán til sextán tíma á dag? Það er ekki óal-
gengur vinnutími hjá búningahönnuðum. Þegar
leikstjóri kvikmyndar mætir klukkan 8 þarf allt
að vera klárt sem þýðir að við þurfum að vera
komin tveimur til þremur tímum fyrr. Hver
mínúta í kvikmyndagerð kostar milljónir króna
og enginn tími fyrir kæruleysi og hangs. Þess
vegna er ekkert sem heitir að vera veikur í
þessum heimi. Á það er ekki hlustað. Menn
standa sína plikt, í blíðu og stríðu. Þess vegna
líki ég okkur við sjómenn sem standa vaktina á
dekkinu sama hvernig þeim líður eða hvernig
viðrar. Búningahönnun er starf fyrir jaxla.“
Dóra hefur líka leikstýrt og framleitt enda
þótt hún búi ekki að formlegri menntun á því
sviði. „Ég var skuggi bæði Snorra Þórissonar,
sem stofnaði Sagafilm á sínum tíma, og Egils
Eðvarðssonar, leikstjóra. Það sem ég kann í
kvikmyndagerð lærði ég af þeim. Þetta eru
ekki bara tveir af okkar hæfileikaríkustu
mönnum á sviði kvikmynda- og auglýs-
ingagerðar, heldur jafnframt okkar bestu fag-
menn fram í fingurgóma. Fólk heldur að það
sé nýtt að hingað komi fagfólk að taka upp er-
lendar kvikmyndir og auglýsingar en við vor-
um byrjuð á þessu fyrir þrjátíu árum. Egill og
Snorri voru mínir mentorar og mér finnst ég
vera með meistaragráðu í kvikmyndagerð eftir
að hafa unnið svona mikið með þeim.“
Ekki allir heiðarlegir
Þess utan voru þeir áreiðanlegir; meira en Dóra
getur sagt um alla í faginu hér á landi. „Allt sem
Snorri og Egill sögðu stóðst og maður fékk allt-
af greitt fyrir sína vinnu. Það var alls ekki sjálf-
gefið á þessum árum. Fyrir kom að maður átti
að fá greitt eftir frumsýningu en fékk svo ekki
neitt vegna þess að framleiðandinn var farinn á
hausinn, búinn að skipta um kennitölu og svar-
aði engu. Þá stóð maður bara uppi auralaus eft-
ir margra mánaða vinnu. Það var sárt og beit í.
Sumir stunduðu þessi vinnubrögð.“
– Eins og hverjir?
„Æ, ég vil ekki nefna nöfn. Þeir taka það til sín
sem vilja. En það var gremjulegt að frétta af
þessum mönnum úti að borða, reykjandi „big cig-
ar“ og drekkandi koníak á meðan enginn fékk
greitt og þeir létu ekki ná í sig. Ég heyri að enn
sé sama bullið hjá þekktum aðilum í bransanum.“
– Hefurðu lent í þessu erlendis?
„Nei, aldrei nokkurn tíma. Þetta er sér-
íslensk íþrótt sem kallast kennitöluflakk. Alls
staðar erlendis myndu menn lenda í fangelsi
fyrir að hegða sér svona.“
– Viðgengst þetta enn þá?
„Já, því miður. Þekkt nöfn stunda þetta enn. Morgunblaðið/Árni Sæberg
’Foreldrar mínir kenndu mérungri að agi, skipulag og dugn-aður væru dyggðir hjá fólki oghöfðu svo sannarlega lög að mæla.
Án þessara þátta er útilokað að ná
sínum markmiðum í lífinu.
30.8. 2020 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13
Dóra hefur verið heima á Íslandi í sumar og er hugsi yfir ýmsu sem
hér er á seyði. „Ég fékk mér göngutúr niður Laugaveginn um dag-
inn og brá dálítið þegar ég sá hrunið sem þar hefur orðið; ég taldi
29 tóm verslunarrými. Það er eins og verið sé að loka á allt sem
heitir verslunarstarfsemi þarna. Blómin og skreytingar í útikerjum
eru alltaf jafn fallega unnar en á hinn bóginn er búið að mála mal-
bikið heilmikið; komnar hlaupabrautir, parísarleikur til að hoppa í
og annað slíkt. Ég verð að viðurkenna að mér finnst þetta svolítið
sjoppulegt. Það er allt í lagi að hluti Laugavegarins sé göngugata á
sumrin en gatan á að vera opin fyrir bílaumferð á veturna.“
Hún er heldur ekki hrifin af áformum um Borgarlínu. „Sú hug-
mynd er barn síns tíma; hefði verið ágæt fyrir þrjátíu árum fyrir
milljónaborgir en ekki stórt þorp eins og Reykjavík. Borgarlínan er
eins og fegurðarsamkeppni, úrelt fyrirbæri. Framtíðin felst í raf-
magnsskutlum, bílstjóralausum bílum, sem koma átta til sextán
manns hratt og örugglega um þröngar götur í miðborgum. Allar
borgir eru að fjárfesta í þessu. Þar á eftir fáum við flugbíla og þurf-
um hvorki spor né teina lengur. Ég óttast að Borgarlínan sé bara
óútfylltur víxill sem falla mun á ríkið og sveitarfélögin á höfuðborg-
arsvæðinu. Þau gætu öll farið í gjaldþrot, held ég. Þetta er skelfileg
óstjórn og erfitt að horfa upp á þetta.“
Rétta leiðin, að dómi Dóru, er að fá skipulagsfræðinga sem
fyrsta póst, síðan verkfræðinga og eftir það koma hönnuðir að
borðinu. „Skipulagsfræði byggir á félagsfræði, samgöngutækni,
hagfræði og mörgu öðru. Hér ráða menn bara strax hönnuð, vin
sinn, og aðrir virðast ekkert hafa um málið að segja. Þetta nær
engri átt. Hér fá menn bara einhver pungapróf en hafa í reynd
hvorki þekkingu né getu til að vinna risaverkefni af þessu tagi.
Þetta getur ekki annað en endað með ósköpum.“
Dóra tekur skýrt fram að hún hafi aldrei verið í neinum stjórn-
málaflokki og hvorki þegið laun né bitlinga frá þeim. „Ég á hins
vegar vini í öllum flokkum og ber virðingu fyrir öllum skoðunum,
jafnvel þótt ég sé þeim ósammála. Heiftin í hinni pólitísku umræðu
getur verið skelfileg og ég á mjög erfitt með að höndla illmælgi.
Við erum að kafna í smákóngum sem hafa tekið sér vald sem þeir
hafa engan rétt á. Maður á að virða skoðanir annarra, hvort sem
það er í pólitík, klæðaburði, lífsstíl eða öðru. Allir hafa jafnan rétt á
að lifa.“
Trump skuldbundinn mafíunni
Dóra hefur ekki síður skoðun á pólitíkinni í Bandaríkjunum, ekki
síst New York sem er henni afar kær. „Það er vitað mál að á átt-
unda og níunda áratugnum stjórnuðu fimm mafíur New York.
Trump Tower var til dæmis byggt af mafíunni og altalað í New
York að Trump hafi skuldað henni allar götur síðan og geri enn.
Hann sé og verði skuldbundinn mafíunni. Hvaðan komu peningar
Trumps og vinar hans Jeffreys Epstein? Fólk í mínum bransa hefur
lengi haft varann á gagnvart þessum mönnum og forðast að koma
nálægt þeim, þó aldrei hafi verið hægt að sanna neitt.“
Dóra bjó í Kaupmannahöfn á fyrsta áratugi þessarar aldar og
fékk þá reglulega fréttir af því, gegnum nágranna sinn sem rit-
stýrði Berlingske Tidende, að Epstein væri að þvætta peninga á Ís-
landi gegnum Kaupþing og rússnesku mafíuna. „BT var með rann-
sakendur í New York, Lúxemborg, Kaupmannahöfn og Reykjavík,
þar sem fimm rannsóknarblaðamenn unnu við það að skoða bank-
ana og viðskiptalífið. Ég held að það sé engum vafa undirorpið að
Epstein hafi verið myrtur í fangelsinu vegna upplýsinga sem hefðu
komið sér illa fyrir mjög valdamikla menn. Ghislaine Maxwell sætir
nú öryggisgæslu í 24 tíma á sólarhring enda er hún örugglega með
sannanir líka og fyrir vikið í bráðri lífshættu.“
Borgarlína er eins og fegurðarsamkeppni
Dóra á vinkonurnar í Ólafsvík í burknapilsunum
góðu sem voru ein af hennar fyrstu hönnunum.
Hún hlær.
Verandi á valdi tónlistarinnar kom fyrir
meðan Dóra hafði hvað mest umleikis að hún
gaf ungum og upprennandi tónlistarmönnum,
kvikmyndaleikstjórum og hljómsveitum
vinnu sína til að auðvelda þeim að koma sér á
framfæri. Ein af þessum sveitum var hin ís-
lenska Jet Black Joe. „Ég hafði mikla trú á
þeim enda var Jet Black Joe besta hljómsveit
sem komið hafði fram á Íslandi síðan Trúbrot.
Ofboðslega hæfileikaríkir strákar; flottir tón-
listarmenn og frábær söngvari. Stjarna
þeirra reis líka hratt og að því kom að þeir
fóru til Los Angeles þar sem þeim stóðu allar
dyr opnar. Því miður klúðruðust málin. Það
vantaði skipulag, aga og dugnað. Þetta er
sorglegasta dæmið sem ég þekki frá Íslandi.
Ég fæ sting í hjartað þegar ég hugsa um hvað
hefði getað orðið úr þessum strákum. Ég er
ekki í neinu sambandi við þá í dag en hugsa
reglulega til þeirra og er enn þá með Jet
Black Joe á lagalistanum mínum.“
Treystirðu þér á sjóinn?
Það er ekki nóg að hafa hæfileikana, vinnusem-
in skiptir ekki minna máli. „Það koma stundum
til mín einhverjar barbídúkkur sem halda að
búningahönnun sé eitthvert glimmerstarf og
reka upp stór augu þegar ég spyr hvort þær
treysti sér til að fara á sjóinn? „Sjóinn, hvað
áttu við?“ spyrja þær bláeygar. Þá spyr ég aft-