Morgunblaðið - 03.09.2020, Page 40

40 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. SEPTEMBER 2020
Það er kunnara en frá þurfi að
segja að minnisvarðar eru reistir
til að halda við þekkingu á við-
burðum eða fólki sem mótað hefur
mikilvæg spor í sögu þjóða.
Þannig er þeim líka helst valinn
staður þar sem mannfjöldi á leið
hjá, ella ná þeir ekki tilgangi sín-
um.
Styttan af þjóðskáldinu ástsæla
Jónasi Hallgrímssyni stóð í upp-
hafi við Lækjargötu á horni Amt-
mannsstígs, afhjúpuð árið 1907 til
að minnast þess að öld var liðin
frá fæðingu Jónasar. Einar Jóns-
son myndhöggvari mótaði styttuna
1905, hún sýnir Jónas í frakka að
sinnar tíðar sið, skáldið stingur
hægri hendi inn undir frakkann og
heldur á blómi í þeirri vinstri.
Styttan var reist fyrir forgöngu
Stúdentafélags Reykjavíkur og
með þátttöku Stúdentafélagsins í
Kaupmannahöfn að tillögu Vil-
hjálms Jónssonar 1897, bróður
þeirra Klemensar landritara og
Finns prófessors. Fé var safnað
hjá almenningi.
Afhjúpun styttunnar var mikill
viðburður í bæjarlífinu og segir
svo frá henni í blaðinu Hugin 21.
nóvember 1907: „ Stúdentafélagar
komu í skrúðgöngu og var borinn
fyrir þeim íslenski fáninn, síðan
komu skólasveinar úr lærða skól-
anum og ungmennafélagar. Þessir
flokkar gengu inn á völlinn og
skipuðu sér í hring umhverfis lík-
neskið. Þar utanum, og á næstu
götum, hafði safnast múgur og
margmenni svo mikið að trauðla
munu dæmi til slíks mannsafn-
aðar.“
En svo leið tíminn.
Þrjátíu árum síðar (1937) lagði
Félag íslenskra myndlistarmanna
fram tillögu um að styttan yrði
færð í Hljóm-
skálagarðinn úr
Lækjargötu í tilefni af
100 ára dánarafmæli
skáldsins (dó 1845). Á
þessum tíma munu
menn hafa séð fyrir
sér að garðurinn yrði
í framtíðinni meiri
samkomustaður en
orðið hefur. Tillagan
var samþykkt árið
1945 og styttan flutt
tveimur árum síðar.
Í ljósi sögunnar
hefur þetta ekki
reynst farsæl ráð-
stöfun, þótt ugglaust hafi verið
gerð af góðum hug.
Nú líða dagar án þess að styttan
– reist til að halda minningu Jón-
asar á lofti – minni í fáförnum
Hljómskálagarðinum nánast nokk-
urn mann á að þjóðin hafi átt
þetta ástsæla skáld sem greiddi
stúlkunni lokka við Galtará, eggj-
aði til endurreisnar Alþingis – og
lýsti atvikinu svo ljóslifandi að
okkur finnst við hafa verið við
Gunnarshólma þegar
Gunnar sneri aftur.
Það er reyndar
býsna langt síðan
fram kom að ekki
væru allir sáttir við
þetta staðarval.
Um það sagði Haf-
liði Jónsson garð-
yrkjustjóri, sem lengi
vann að fegrun borg-
arinnar með lofs-
verðum árangri: „ Ár-
ið 1947 var verkið svo
loks komið á þann
stað sem það nú
stendur á hulið flestum vegfar-
endum borgarinnar. – Og enn
sagði garðyrkjustjórinn: „ Jónasi
Hallgrímssyni hefur verið troðið
niður í eiði milli trjánna í lund-
inum sunnan Hljómskálans.“
Við svona búið má ekki standa
lengur.
Liggur ekki beint við að nú,
þegar hillir undir að frjótt starf
hefjist í Húsi íslenskunnar, verði
styttan af Jónasi Hallgrímssyni,
sem ort hefur fegurst um „ást-
kæra ylhýra málið“, færð í um-
hverfi Húss íslenskunnar og Þjóð-
arbókhlöðunnar á Degi
íslenskunnar, fæðingardegi Jón-
asar?
Það ágæta fólk, sem sinnir
minnisvarðamálum höfuðborg-
arinnar og hefur margt gott gert,
hefur hér verk að vinna í samstarfi
við þau sem ráða áðurnefndum
menningarstofnunum.
Stytta Jónasar
Eftir Sigurð E.
Þorvaldsson
Sigurður E.
Þorvaldsson
» Stytta Jónasar
Hallgrímssonar
er mörgum ókunn í
Hljómskálagarðinum. –
Myndi sóma sér vel við
Hús íslenskunnar og
Þjóðarbókhlöðuna,
umhverfinu til prýði.
Höfundur er læknir.
siggijona@simnet.is
Teikning af Húsi íslenskunnar, séð frá Suðurgötu.
Stytta Jónas Hallgrímsson í Hljómskálagarðinum.
Morgunblaðið/Kristinn
Margt er nú öðruvísi
en var fyrir einu ári.
Ég gekk niður Skóla-
vörðustíginn um dag-
inn og fáir voru á ferli.
Á margan hátt nota-
legt, fannst sem ég
væri á heimavelli. Í
fyrra var gatan full af
ferðmönnum, ys og þys
og þá fannst mér svolít-
ið eins og ég væri gest-
ur í þessari götu sem
ég hélt einu sinni að héti Skólavöru-
stígur af því að neðst í henni voru
seldar skólavörur hjá Lárusi Blöndal
á haustin. Maður lærir. Þótt kyrrðin
væri sumpart notaleg var samt allt
einhvern veginn hægara og öðruvísi
en í gamla daga eins og eitthvað lægi í
loftinu, spenna.
Margir segja að veiran sé mara yfir
okkur og í fjölmiðlum eru fregnir af
aukinni andlegri vanlíðan og vanda.
Fólk daprast þegar vinnan minnkar
og jafnvel hverfur. Slík staða skapar
ótta, sérstaklega ef bankinn eða aðrir
eiga inni hjá manni. Svo dofnar líka
yfir þeim er búa við nálægð sjúkdóms
sem mörgum er lífshættulegur.
Þegar við stöndum frammi fyrir
miklum vanda eða okkur líður illa er
mikilvægt að finna leið til þess að
okkur líði betur. Miklu skiptir þá að
einangrast ekki heldur leita sér að-
stoðar og stuðnings hjá þeim sem við
treystum. Margir finna sér jafnvel
eitthvað til dundurs, að búa eitthvað
til, skrifa, teikna, lesa, prjóna, hreyfa
sig – allt er betra en að sitja með
hendur í skauti og bíða í vonleysi.
Trúin hjálpar mörgum af því að
hún er mjög sterkt afl. Að fara til
guðsþjónustu er trú-
ariðkun, athæfi sem get-
ur byggt upp. Í kirkj-
unni heyrum við
nærandi orð Guðs, för-
um með bænir okkar og
syngjum fallega sálma.
Flestum líður betur eftir
messuna en áður en þau
gengu til kirkjunnar. Í
kristinni trú skynjum
við að líf hvers okkar og
eins er óendanlega mik-
ils virði. Kristin trú felur
í sér bjartsýni og von. Og í bjartsýni
þess einstaklings sem er í erfiðri
stöðu en öðlast von fæðast stundum
einfaldar, snjallar eða góðar lausnir.
Mér varð hugsað til trúarinnar og
bænarinnar í þessum þönkum af því
að það hefur reynst mér sjálfum mjög
vel á erfiðum dögum lífs míns.
Kannski líka vegna þess að Hall-
grímskirkja stendur á Skólavörðu-
holtinu þar sem skólavarðan stóð.
Kirkjan sem flestir ferðamenn koma í
til að skoða eða að setjast niður til að
hvíla lúin bein og biðja Guð að leiða
sig áfram í lífinu.
Svo ganga þeir út og horfa glaðir
niður Skólavörðustíginn.
Á Skólavör(ð)u-
stígnum
Eftir Karl V.
Matthíasson
Karl V. Matthíasson
» Trúin hjálpar mörg-
um af því að hún er
mjög sterkt afl. Að fara
til guðsþjónustu er trú-
ariðkun, athæfi sem get-
ur byggt upp.
Höfundur er sóknarprestur og
fyrrverandi alþingismaður.
karlvmatt@gmail.com
Var það matarsóun þegar við vor-
um látin eta maðkað mjöl frá Dön-
um í móðuharðindum? Líklega
ekki, frekar matarnýting. Hins veg-
ar var það matarsóun í krakkinu,
þegar skipsförmum af saltaðri síld
var siglt út í hafsauga til förgunar
vegna ýldu undir danskri sól.
Auðvitað verðum við vör við mat-
arsóun á hverjum degi. Eitthvað
fer í tunnuna daglega sem væri ætt
eða hefði verið það. Svo eru vörur
misjafnlega ferskar í búðum og
mætti passa betur upp á það. En
orsakir matarsóunar eru ekki flókn-
ar. Í fyrsta lagi gæti verið tíma-
bundin offramleiðsla á viðkvæmri
vöru. Í öðru lagi of mikill innflutn-
ingur á viðkvæmri vöru og í þriðja
lagi of lítið samráð milli framleið-
enda og seljenda. Svo getur varan
líka verið of dýr og neytendur
auralausir.
Komum stýringu á innflutning,
skipuleggjum innlenda framleiðslu
á viðkvæmri matvöru og látum að-
eins ferska vöru vera í boði fyrir
hæstvirta neytendur sem alltaf hafa
síðasta orðið, en láta ekki bjóða sér
óæti á hálfvirði í nafni matar-
sóunar.
Sunnlendingur
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12.
Matarsóun, hvað er það?
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Sóun Ætti að banna að henda mat?
Varðveittu
minningarnar
áður en þær glatast
Bergvík ehf - Nethyl 2D - Sími 577 1777 - www.bergvik.is