Morgunblaðið - 25.09.2020, Blaðsíða 37

MENNING 37
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. SEPTEMBER 2020
SÝND MEÐ
ÍSLENSKU TALI
SÝND MEÐ
ÍSLENSKU TALI
AÐRAR MYNDIR Í
SÝNINGU:
* Harry Potter
* Hvolpasveitin (ísl. tal)
* The Secret :
Dare to dream
* The New Mutants
SÝND MEÐ
ÍSLENSKU TALI
Frábær ný teiknimynd fyrir
alla fjölskylduna.
FYRSTA STÓRMYND ÁRSINS
Nýjasta Meistaraverk
Christopher Nolan
★ ★ ★ ★ ★
★ ★ ★ ★ ★
★ ★ ★ ★ ★
The Guardian
The Times
The Telegraph
Nánari upplýsingar um sýningartíma á sambio.is
Allt-mögulegt-maðurinnAndri Snær Magnason erþekktur fyrir margt enhann er líkast til þekkt-
astur fyrir framlag sitt til loftslags-
mála, sem hann hefur fjallað ítarlega
um í ræðu, riti og kvikmyndum árum
saman. Hann hefur að sjálfsögðu
fengist við ýmislegt annað, líkt og
barnabókaskrif og forsetaframboð,
og hefur nú fundið sér enn annað að-
kallandi umfjöllunarefni: geðheil-
brigðismál.
Þriðji póllinn er heimildarmynd
eftir Anní Ólafsdóttur og Andra Snæ
Magnason. Myndin gerist fyrst og
fremst í Nepal og hverfist um tvær
höfuðpersónur, Önnu Töru Edwards
og Högna Egilsson, sem hafa bæði
glímt við geðhvörf (maníu-depress-
ívu).
Flestir landsmenn þekkja Högna
Egilsson tónlistarmann, sem hefur
leikið og sungið með hljómsveitum á
borð við GusGus og Hjaltalín, auk
þess sem hann hefur gefið út mikið
efni sem sólólistamaður. Margir hafa
líka orðið varir við glímu Högna við
geðræn vandamál, enda hefur hann
ekki verið smeykur við að tala opin-
berlega um veikindi sín.
Ef til vill þekkja færri til Önnu
Töru, en hún er ekki síður merkileg
manneskja. Anna Tara Edwards er
íslensk kona sem fluttist með fjöl-
skyldu sinni til Nepals þegar hún var
barn að aldri. Foreldrar hennar
störfuðu í ferðamannaiðnaðinum og
hún ólst upp á búgarði í skóginum,
innan um fíla og tígrisdýr. Móðir
Önnu þjáðist, líkt og hún sjálf, af geð-
hvörfum og lést af völdum sjúkdóms-
ins langt fyrir aldur fram. Anna
brennur fyrir því að vekja athygli á
geðheilbrigði og afmá tabúin sem
ríkja í kringum geðsjúkdóma. Hún
ákveður því að bjóða Högna Egils-
syni til Nepals, til að halda tónleika
til styrktar málaflokknum.
Myndin fjallar um aðdraganda og
undirbúning tónleikanna. Inn í það
blandast viðtöl og frásagnir Högna
og Önnu af þeirra glímu við sjúkdóm-
inn og bara af lífinu sjálfu. Allt er
þetta rammað inn af draumkenndu
myndefni af fílum, öpum og ævin-
týralegu landslagi.
Anna og Högni eru mjög ólíkir
persónuleikar og vega því hvort ann-
að vel upp. Högni er perfomer, hann
er galopinn, málglaður og óhræddur
við að opinbera sig, jafnt kosti sína
og galla. Anna er hins vegar hlé-
drægari og á ef til vill eftir að vinna
meira í sínum málum áður en hún fer
að bera tiltekna hluti úr ævisögu
sinni á torg. Myndin inniheldur raun-
ar mikið af myndefni af Önnu þar
sem hún segir ekki neitt. Þessi
augnablik gefa áhorfandanum tæki-
færi til að ráða í svip hennar og kynn-
ast henni með öðrum leiðum en í
gegnum frásögn.
Í myndinni er fjallað um ýmsar
hliðar geðhvarfa, sem eru margbrot-
inn sjúkdómur og einkar ein-
staklingsbundinn. Oft er hann sárs-
aukafullur og minningar aðalpersóna
af stökum atburðum svo þrúgandi að
þær geta ekki talað um þær. Stund-
um má þó sjá kómísku hliðina á
maníunni. Högni segir frá nokkrum
skoplegum uppákomum frá því þeg-
ar hann var í maníu, m.a. þegar hann
fór í hendingskasti milli landa til þess
að fara á fótboltaleik milli Íslands og
Frakklands. „Maður á ekki að hlæja
að þessu,“ segir Anna flissandi þegar
Högni rifjar þetta upp. Hann maldar
í móinn og segir stundum ekki annað
hægt en að hlæja.
Bæði lýsa þau þeim einkennum
maníunnar sem má vísast kalla rang-
hugmyndir, eða í það minnsta
breytta skynjun á veröldinni. Þau
lýsa þessu sem eins konar ofskynj-
unarástandi, tilfinningu fyrir ást, al-
sælu og algjörri einingu með náttúru
og dýrum. Þau trúa því að þau geti
talað við plöntur og dýr og að dýrin
tali við þau á móti, að það ríki ein-
hvers konar alheimsskilningur milli
þeirra og umhverfisins. Heilbrigðir
einstaklingar hika ekki við að segja
að þetta sé rangtúlkun á veru-
leikanum. Bæði benda Högni og
Anna á að það sé ekki til neinn einn
veruleiki, hann sé alltaf skynjun háð-
ur. Þetta er engin lygi, sjón er til að
mynda ekki endanleg útgáfa af veru-
leikanum, hinn sjáanlegi heimur er
einfaldlega úrvinnsla hugans á til-
teknum gögnum. Heimurinn verður
til í hausnum á okkur og hinn fram-
andlegi heimur sem geðhvarfa-
sjúklingar lýsa er bara annars konar
túlkun á þeim gögnum sem fyrir
hendi eru.
Þessar vangaveltur eru undir-
strikaðar með fantasísku myndefni,
óhlutbundnum senum af ljósi og lit-
brigðum. Þarna er sótt í aðferða-
fræði tónlistarmyndbandaformsins,
þar sem myndavélahreyfingar og
klippingar stjórnast af flæði tónlist-
arinnar.
Þriðji póllinn er forvitnileg og list-
ræn heimildarmynd sem bregður
upp skyndimynd af tveimur ein-
staklingum með geðhvörf. Þetta er
ekki vísindaleg mynd, ef fólk er á
höttunum eftir fræðsluefni um sjúk-
dóminn er kannski betra að leita á
önnur mið. Ef til vill er þetta einföld-
un en það er freistandi að segja að
myndin minni á sjúkdóminn sjálfan,
mörkin milli hins hversdagslega og
hins undarlega eru óljós og myndin
sveiflast óhikað milli þess að vera
launfyndin og nístandi sár, milli þess
að leita hátt upp og djúpt niður.
Í öðrum heimi
RIFF – Alþjóðleg kvikmynda-
hátíð í Reykjavík
Þriðji póllinn bbbbn
Leikstjórn og handrit: Andri Snær
Magnason og Anní Ólafsdóttir. Kvik-
myndataka: Anní Ólafsdóttir og Eiríkur
Ingi Böðvarsson. Klipping: Eva Lind
Höskuldsdóttir, Anní Ólafsdóttir, Davíð
Alexander Corno. Tónlist: Högni Egils-
son. Ísland og Nepal, 2020. 75 mín.
BRYNJA
HJÁLMSDÓTTIR
KVIKMYNDIR Með fílum Anna Tara og Högni með
þremur fílum og fílahirðum í Nepal.
Söng- og leikkonan Juliette Gréco,
einn dáðasti listamaður Frakka í
meira en hálfa öld, er látin 93 ára
að aldri. Auk þess að vera þekkt al-
þjóðlega sem leikkona í frönskum
kvikmyndum var hún í hinum
frönskumælandi heimi frægasti
flytjandi alþýðusöngvanna sem
þekktir eru sem chanson française.
Sjálf lýsti hún slíkum söngvum í
viðtali sem „litlum leikritum“ og
fræg er lýsing heimspekingsins og
rithöfundarins Jean-Pauls Sartres
á sönglist Gréco: „Milljón ljóð eru í
rödd hennar,“ sagði hann. Meðal
þekktustu laganna í flutningi Gréco
eru „Sous le Ciel de Paris“ og „Les
Feuilles Mortes“.
AFP
Goðsögn Söngkonan Juliette Gréco á sviði
fyrir rúmum þremur áratugum.
Söngkonan dáða
Juliette Gréco öll
Ítalska leikkonan
kunna Sophia
Loren hefur leik-
ið í sinni fyrstu
kvikmynd í 11 ár
en hún er nú 86
ára gömul.
Loren leikur í
kvikmyndinni
The Life Ahead
sem Netflix
framleiðir en leikstjóri er sonur
leikkonunnar, Edoardo Ponti.
Loren hefur átt glæstan leikferil og
hlotið tvenn Óskarsverðlaun. Í
þessari nýju mynd túlkar hún gyð-
ing sem lifði af helförina og hjálpar
til við að ala upp börn látinna vænd-
iskvenna. Þetta er í þriðja sinn sem
Loren leikur í kvikmynd sonar síns.
Sophia Loren leik-
ur í kvikmynd á ný
Sophia Loren