Morgunblaðið - 25.09.2020, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. SEPTEMBER 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Um árabil hefurverið beðið
eftir Sundabraut.
Hún er orðin eins og
hinn ágæti Godot
sem Vladimír og
Estragon biðu eftir
í leikriti Samuels Becketts. Þeir
eiga von á að hagur sinn muni
vænkast við komu Godots og líkt
er um þá sem bíða eftir Sunda-
braut. Hún bara kemur ekki,
þótt það hafi ekki verið tilkynnt.
Vladimír og Estragon fá þó að
vita að ekki er von á Godot í lok
leikritsins.
En hverju hefði Sundabraut
breytt hefði hún orðið að veru-
leika? Í greiningu Þórarins
Hjaltasonar umferðarverkfræð-
ings, sem sagt var frá á forsíðu
Morgunblaðsins í gær, kemur
fram að bílum myndi fækka um
10 til 15 þúsund í Ártúnsbrekku
eftir því hvort jarðgöng eða
lágbrú yrðu valin við gerð
Sundabrautar.
Nú aka um 60 þúsund bílar um
Ártúnsbrekku á dag. Í greining-
unni er gert ráð fyrir að eftir
fimm ár fari þar um 110 þúsund
bílar á sólarhring. Er þá gert ráð
fyrir að ný 5.000 manna byggð
verði risin við Keldur auk 10.000
m2 atvinnuhúsnæðis. Þessari
byggð muni fylgja umferð um 20
þúsund bíla á sólarhring og
þriðjungur hennar færi um Ár-
túnsbrekku þar til Sundabrautar
nyti við.
Samkvæmt greiningunni
myndi hins vegar aðeins fækka
um 400 bíla á dag í
Ártúnsbrekku með
tilkomu borgarlínu.
Þetta er sláandi
munur á þessum
tveimur kostum í
umferðarmann-
virkjum. Hann verður enn meira
sláandi þegar horft er til þess að
meirihlutinn í borginni reynir að
tefja fyrir Sundabraut sem mest
hann má. Á sama tíma er róið að
því öllum árum að hrinda af stað
borgarlínu, þótt ljóst sé að spár
um nýtingu hennar séu rösklega
ofáætlaðar og áætlanir um
kostnaðinn við hana rækilega
vanáætlaðar.
Ljóst er að eftir því sem íbú-
um fjölgar í Reykjavík mun um-
ferðin þyngjast. Það er hlutverk
kjörinna fulltrúa að leitast við að
greiða fyrir umferðinni og finna
lausnir til að kjósendur þeirra
komist leiðar sinnar, að reyna að
bæta ástandið, en ekki gera illt
verra.
Sláandi dæmi eru um fram-
kvæmdir, sem hægt hefði verið
að ráðast í til að höggva á um-
ferðarhnúta. Einbeitt andstaða
við slíkar framkvæmdir ber keim
af því að helst vaki fyrir meiri-
hlutanum að láta borgarbúa læra
sína lexíu af því að dirfast vilja
komast um á einkabíl. Sunda-
braut er eitt dæmi. Hún er lausn,
en borgarlína ólausn, og ljóst að
áhrif kosta í umferðinni ættu að
ráða för, ekki hugsjónir. Fólk er
orðið langeygt eftir Sundabraut
og það mun fá að bíða enn.
Áhrif kosta
í umferðinni
ættu að ráða för,
ekki hugsjónir}
Beðið eftir Sundabraut
Alþýðu-samband Ís-lands (ASÍ)
og Samtök atvinnu-
lífsins (SA) deila nú
um hvort forsendur
kjarasamninganna
sem gerðir voru í apríl í fyrra
séu brostnar. ASÍ tiltekur þrjú
atriði sem sýni að forsendur
samninganna standist og þeirra
á meðal er að kaupmáttur hafi
aukist og að vextir hafi lækkað.
ASÍ segir kaupmátt hafa aukist
um 4,8% og að stýrivextir hafi
lækkað úr 4,5% í 1%. Þriðja at-
riðið er umdeilanlegra, snýr að
því hvort ríkisstjórnin hafi stað-
ið við gefin fyrirheit í tengslum
við samningana. ASÍ telur svo
vera en SA ekki.
Það sem ASÍ nefnir um vaxta-
þróunina er umhugsunarvert í
meira lagi. ASÍ telur þá stað-
reynd að vextir séu komnir niður
í 1% styðja það að forsendur
haldi, en 1% stýrivextir eru ein-
mitt til marks um að efnahags-
lífið á í verulegum vanda, ólíkt
því sem útlit var fyrir við gerð
kjarasamninganna. Stýrivextir
upp á 1% eru þess vegna ekkert
fagnaðarefni heldur staðfesta
þeir að engar forsendur eru fyrir
verulegum launahækkunum.
SA bendir á að við gerð kjara-
samninganna hafi verið gert ráð
fyrir 10,2% sam-
felldum hagvexti á
árunum 2019-2022,
en nú sé útlit fyrir
að hann verði 0,8%.
Á alla hefðbundna
mælikvarða hlýtur
þetta að teljast forsendubrestur
þó að það hafi ef til vill ekki verið
skrifað inn í samningana. En
ástæða þess að sú alvarlega
efnahagskreppa sem nú ríður yf-
ir var ekki skrifuð beint inn í
kjarasamninginn er vitaskuld sú
að hana sá enginn fyrir. Það gat
enginn gert ráð fyrir því að
veirufaraldur yrði til þess að
varpa allri heimsbyggðinni í
djúpstæða efnahagskreppu sem
mundi kosta tugi þúsunda starfa
hér á landi.
Samtök atvinnulífsins hafa
bent á fleiri en eina leið til að
breyta kjarasamningunum og
mæta þannig því áfalli sem at-
vinnulífið hefur orðið fyrir með
það að leiðarljósi að bjarga sem
flestum fyrirtækjum og þar með
störfum. Ábyrg verkalýðshreyf-
ing væri reiðubúin til að ræða
leiðir til að ná slíkum mark-
miðum. Fyrir allan almenning,
ekki síst launamenn, er verulegt
áhyggjuefni að forystumenn í
verkalýðshreyfingunni hér á
landi kjósi þess í stað fleiri
gjaldþrot og aukið atvinnuleysi.
ASÍ horfir framhjá
augljósum stað-
reyndum, þvert á
hagsmuni launþega}
Deilt um forsendubrest
Þ
au ánægjulegu tíðindi bárust í vik-
unni að lögreglumenn hefðu sam-
þykkt nýgerðan kjarasamning
milli Landssambands lögreglu-
manna og samninganefndar rík-
isins með miklum meirihluta atkvæða. Við-
ræður höfðu staðið yfir með hléum allt frá því
í apríl 2019 þegar samningar voru lausir.
Dómsmálaráðherra hefur ekki beina að-
komu að kjaramálum lögreglumanna en ég
hef þó fylgst reglulega með viðræðum, fengið
um þær upplýsingar og hvatt til þess að
samningar næðust sem allra fyrst.
Lögreglan er ein mikilvægasta stofnun
þjóðfélagsins og er framlínusveit sem oft
tekst á við flókin verkefni, t.d. í tengslum við
kórónuveirufaraldurinn, enda dæmi um að
lögreglumenn hafi smitast af Covid-19 við
skyldustörf. Það hefur því verið afar óþægileg
tilfinning að vita af lögreglumönnum samningslausum
í allan þennan tíma. Því ber að fagna að samningar
hafa náðst.
Samningurinn gildir til 2023 og felur m.a. í sér
krónutöluhækkun og nýja launatöflu á samningstím-
anum. Þá er hann afturvirkur til 1. apríl 2019 sem
þýðir að lögreglumenn munu njóta almennra launa-
hækkana á tímabilinu. Einnig munu þeir njóta stytt-
ingar vinnuvikunnar eins og aðrir launþegar. Sam-
hliða, en óháð samningnum, fékkst jafnframt botn í
langvarandi deilu samningsaðila um þjálfun og trygg-
ingar í tengslum við vopnaburð lögreglunnar.
Eitt helsta aðalsmerki íslensku lögregl-
unnar er sú staðreynd að hún er ekki vopn-
uð við almenn löggæslustörf. Sérsveit lög-
reglunnar er kölluð út ef grunur leikur á um
að hættustigið sé þess eðlis að vopna sé
krafist. Þetta undirstrikar að lögreglan er
öðru fremur í þjónustuhlutverki og kemur
fram sem hluti af samfélaginu á jafningja-
grunni.
Kröfur á hæfni lögreglunnar hafa aukist
umtalsvert. Til þess er ætlast að hún takist á
við sífellt flóknari og skipulagðari brota-
starfsemi og búi yfir nægilegum styrk til að
bregðast við nýjum og flóknum verkefnum.
Hlutverk lögreglunnar er að framfylgja
þeim lögum sett eru til að tryggja gott og
friðsælt samfélag og öryggi borgaranna. Oft
við aðstæður þar sem það fólk sem þarf að
hafa afskipti af er í litlu jafnvægi eða annar-
legu ástandi. Krefjandi ábyrgðarhlutverk lögreglunnar
er af þeim sökum stundum vanþakkað í hita augnabliks-
ins en er afar mikilvægt og þakkarvert.
Þó svo að kjaramál lögreglunnar séu ekki á borði
dómsmálaráðherra hef ég engu að síður það hlutverk að
tryggja að lögreglan sé fær um að sinna starfi sínu vel,
hafi þann aðbúnað sem til þarf, menntun, þekkingu og
þannig mætti áfram telja. Fyrir því hef ég beitt mér og
mun gera áfram.
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Samið við lögreglumenn
Höfundur er dómsmálaráðherra.
aslaugs@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Áform Lilju Alfreðsdótturmenntamálaráðherra umað fjölga kennslustundum ííslensku og náttúrufræði-
greinum í grunnskólum og draga
samhliða úr vali nemenda sem því
nemur fá misjafnar undirtektir og
sæta verulegri gagnrýni ef marka má
á fjórða tug umsagna sem nú hafa
birst um tillögur ráðherrans á Sam-
ráðsgátt stjórnvalda.
Skoðanir eru þó skiptar og fagna
nokkrir því að leggja eigi aukna
áherslu á íslensku og að náttúrufræði
verði gefinn meiri gaumur.
Eins og fram hefur komið í
Morgunblaðinu er stefnt að þeirri
breytingu á gildandi viðmiðunar-
stundaskrá á næsta skólaári að meiri
tíma verði varið til íslensku- og nátt-
úrufræðikennslu. Á yngsta stigi
grunnskóla (1.-4. bekk) verði meiri
tíma varið til íslensku, að meðaltali
um tæplega 80 mínútum á viku í
hverjum árgangi, og á miðstigi
grunnskóla (5.-7. bekk) tæplega
klukkustund á viku. Á unglingastigi
(8.-10. bekk) aukist kennsla nátt-
úrufræðigreina verulega eða að með-
altali um tvær klukkustundir á viku
en á móti verði dregið úr vali nem-
enda sem því nemur. Er tilefnið sagt
vera viðvarandi slakur árangur nem-
enda í lesskilningi og náttúrurfræði í
PISA-prófunum.
Fjöldi kennara, auk skólastjórn-
enda, nemenda- og skólaráða, sveit-
arfélaga, fagfélaga kennara, Um-
boðsmanns barna, Þroskahjálpar o.fl.
hafa sent inn umsagnir, sem margar
eru í ítarlegu máli. Þar eru áformin
eða útfærsla tillagnanna gagnrýnd í
meirihluta umsagna og því einnig
haldið fram að breytingarnar séu var-
hugaverðar, einkum fyrir þá sök að
fjölga eigi kennslustundum á kostnað
valfrelsis og möguleika nemenda á
einstaklingsmiðuðu námi eftir hæfi-
leikum og áhuga.
„Ég tel ekki að fleiri tímar í ís-
lensku og náttúrufræði leysi okkar
vanda þegar kemur að niðurstöðum
PISA. Alls ekki á kostnað valgreina,
né list- og verkgreina,“ segir í um-
sögn kennara. „Mér líst persónulega
afar vel á að auka móðurmálskennslu.
Nú þegar íslensku stendur ógn af
tæknivæðingu og af aukinni notkun
ensku í samfélaginu er ég glöð að sjá
að það er tekið föstum tökum að auka
íslenskukennslu svo næsta kynslóð
geti notið tungumálsins.
Ég er hins vegar ekki hrifin af
því að það eigi að minnka val nem-
enda,“ segir í annarri.
Skólastjórafélag Íslands leggst í
nýrri umsögn gegn breytingunum.
„Félagið telur þær alls ekki rétta leið
til þess að bæta námsárangur nem-
enda í íslensku og náttúrugreinum og
í raun ekki í anda stefnu um aukna
einstaklingsmiðun í námi nemenda
grunnskóla,“ segir þar m.a. Bendir
félagið á að fram komi í skýrslu Evr-
ópumiðstöðvarinnar að sjálfstæði
skóla sé einn af styrkleikum íslenska
skólakerfisins. Það virðist því vera
nokkur afturför ef skilgreina eigi sér-
staklega tímasetta aukningu í
ákveðnum námsgreinum viðmiðunar-
stundaskrár. Aukin miðstýring í
skólakerfinu sé ekki rétta leiðin til að
auka námsárangur grunnskólabarna.
Samlíf, samtök líffræðikennara,
fagna fjölgun kennslustunda í nátt-
úrufræði á unglingastigi úr þremur í
sex kennslustundir á viku en vekja at-
hygli á að fjölga þurfi náttúrufræði-
kennurum. Umboðsmaður barna tel-
ur tillögurnar takmarka valfrelsi
nemenda og breytingarnar til þess
fallnar að auka frekar á vanlíðan ung-
menna. Mikilvægt sé að bera fyrir-
hugaðar breytingar undir grunn-
skólanemendur.
Tillögur ráðherra
mælast misvel fyrir
Morgunblaðið/Eggert
Skólabörn Sitt sýnist hverjum um fyrirhugaða fjölgun kennslustunda í ís-
lensku og náttúrufræði. Stefnt er að gildistöku breytinganna 2021-2022.
„Nemendur á unglingastigi í
Reykhólaskóla vilja ekki missa
valgreinar en finnst íslenska og
náttúrugreinar mega bætast við
aukalega í stað þess að fá þær á
kostnað valgreina. Hægt væri
að kenna í lotum til að missa
ekki út jafn miklar valgreinar,“
segir í umsögn nemendaráðs
Reykhólaskóla sem Umboðs-
maður barna sendi fyrir hönd
ráðsins. Í umsögn nemendaráðs
Álfhólsskóla segir að það sé
skrítið að ekki sé haft samráð
við nemendur um breyting-
arnar. „Við teljum að niður-
stöður Pisa endurspegli ekkert
endilega stöðu og árangur Ís-
lendinga í lífinu almennt miðað
við þær þjóðir sem ná góðum
árangri á þessu prófi. Það að
krakkar geti lært það sem þeir
hafa áhuga á eykur skapandi
hugsun sem er rauði þráðurinn í
aðalnámskrá grunnskóla á Ís-
landi. Við viljum fá að hafa áhrif
á líf okkar í lýðræðisríki.“
Mega bætast
við aukalega
UMSAGNIR NEMENDA