Morgunblaðið - 08.10.2020, Side 18

18 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. OKTÓBER 2020
ALVÖRU
VERKFÆRI
145
EITTRAFHLÖÐUKERFI
YFIR VERKFÆRI
VERKFÆRASALAN • SÍÐUMÚLA 9, REYKJAVÍK • DALSHRAUNI 13, HAFNARFIRÐI • DALSBRAUT 1, AKUREYRI • S: 560 8888 • vfs.is
vfs.is
Sífellt dynja á landsmönnumgóð ráð, hvernig við eigum aðlifa lífinu svo að heilsan verði
sem best og að við náum að forðast
sóttir af ýmsu tagi. Sérstaklega hef-
ur verið áberandi umræða vegna
farsóttar sem kennd er við kórónur.
Talið er að fólki sem reykir tóbak sé
hættara við alvarlegum afleiðingum
Covid 19 en þeim sem ekki reykja.
Þetta veldur eðlilega áhyggjum, en
hvað er þá til ráða?
Reykir þú og
langar þig að hætta?
Rannsóknir benda til að á hverj-
um tíma vilji meirihluti þeirra sem
reykja hætta. Það reynist sumum
erfitt að finna stað og stund til þess.
Svo eru þau sem finnst ekkert mál
að hætta en segja grínsögur af því að
þau byrji bara fljótlega aftur. Ósigr-
ar í því ferli geta fælt fólk frá því að
reyna að hætta. Það er lærdómsferli
að ná að hætta að reykja, hver og
einn þarf að skoða hvernig hans
venjur eru, hversu sterk fíkn hans sé
og hvaða aðferðir hafa brugðist áð-
ur. Þarna eru hliðstæður við það t.d.
þegar börn læra að ganga. Á bak við
þá færni eru endurteknar tilraunir
til að rísa upp, ná jafnvægi og bregð-
ast við óvæntum atburðum.
Heilsugæslan getur hjálpað
Í samtali við skjólstæðinga heilsu-
gæslunnar er daglega opnað á um-
ræðu um mikilvægi þess að hætta
reykingum. Með ráðgjöf fagmanna
og eftirfylgd er hægt að auka líkur á
bindindi til langframa verulega. Við-
mið í starfi heimilislækna er að
hverjum þeim sem reykir bjóðist
stuðningur við að hætta, einu sinni á
ári. Gagnlegan fróðleik má nálgast á
www.heilsuvera.is og í símaráðgjöf
800-6030 virka daga milli kl. 17 og
20. Það að hafa fallið í tóbaksbind-
indi er ekki tilefni til að gefast upp,
heldur að draga lærdóm af hverri til-
raun, hvað gekk vel og hvað illa.
Aðstæður okkar og umhverfi eru
misjafnlega styðjandi þegar kemur
að reykleysi. Ef aðrir reykja á heim-
ili eða vinnustað getur verið erfiðara
að ná árangri. Hins vegar er mikill
styrkur að því að fá fleiri með sér í
verkefnið, þá verða breytingar á um-
hverfi auðveldari. Vinnustaðaátak í
meðferð við tóbaksfíkn hefur sýnt
sig að vera mjög árangursrík og já-
kvæð leið til reykleysis. Sama getur
átt við á heimilum, ef maki reykir
einnig þá er mikill fengur að því að
fá hann með í för.
Reykir enginn nálægt þér?
Tóbaksvarnir eru verkefni alls
samfélagsins, hvort sem við reykjum
eða ekki. Við erum svo lánsöm hér á
landi að meirihluti landsmanna hef-
ur ýmist aldrei reykt eða er hættur.
Það var sögð saga af ungu barni sem
sá aftan á eldri mann þar sem hann
sat og reykti tóbak. Blessað barnið
kallaði í móður sína og sagði stund-
arhátt: „Það er kviknað í karlinum.“
Þessi saga lýsir barni sem elst upp
við reykleysi og viðbrögð þess eftir
því. Enn þurfa þó foreldrar að gæta
þess að börn og ungmenni þekki við-
horf þeirra til reykinga og tóbaks-
notkunar. Þau eru einnig í lykil-
aðstöðu til að minna smásöluaðila í
nærumhverfi á hlutverk sitt í
tóbaksvörnum.
Fikt verður fíkn
Reykingar og tóbaksneysla eru
faraldur sem hefur geisað hér á
landi í áratugi með miklum heilsu-
farslegum afleiðingum. Í stað smits
sem leiðir til sóttar innan skamms
tíma hefst hann með fikti sem breyt-
ist fljótt í fíkn. Daglegar reykingar á
sígarettum kosta einstaklinginn 4-
500 þúsund krónur á ári og hvati við-
skiptalífsins töluverður, enda eru
tekjur smásöluaðila af sölu á sígar-
ettum rúmir tveir milljarðar króna á
landsvísu. Fáir kaupmenn eða versl-
anir hafa kosið að hafa tóbak ekki í
sölu, breytingin undanfarin ár hefur
frekar verið að lengja afgreiðslutíma
verslana og þannig auka aðgengi
fólks að tóbaki.
Tölum um reykingar
Október er góður tími til að hugsa
um reykingar, hvort nú sé rétti tím-
inn til að hætta og hvaða leiðir séu
bestar til að ná árangri. Fólk á
miðjum aldri hefur mikið að vinna
með því að hætta reykingum. Hér
þarf ekki að hlusta eftir fyrirmælum
frá þríeykinu, en þau sem reykja og
vilja aðstoð við að hætta eiga stuðn-
ing vísan hjá heilsugæslunni.
Eru reykingar líka farsótt?
Morgunblaðið/Eggert
Hjólað Holl hreyfing og útivera skiptir afar miklu máli fyrir heilbrigði og vellíðan og rigningin getur verið góð.
Unnið í samstarfi við Heilsugæslu
höfuðborgarsvæðsins.
Heilsuráð
Lilja Sigrún Jónsdóttir
heimilislæknir, Heilsugæslunni
Efstaleiti í Reykjavík
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Reykingar Tímabært að hætta.
Grunnskólanemum gefst nú tækifæri
til að taka þátt í áhugaverðu og skap-
andi menningarstarfi í gegnum verk-
efnið List fyrir alla, sem er skipulagt
af menntamálaráðuneytinu. „Við vilj-
um jafna aðgengi barna á grunn-
skólaaldri að fjölbreyttum og vönd-
uðum listviðburðum óháð búsetu og
efnahag og einnig setja þeirra eigin
sköpun og menningu í öndvegi,“ seg-
ir Lilja Alfreðsdóttir menntamála-
ráðherra í tilkynningu.
Í öndvegi er efni sem stuðlar að
sköpun og skilningi nemendanna
sjálfra á ólíkum listgreinum. Því er
meðal annars kynnt til sögunnar glæ-
nýtt efni fyrir unga listamenn sem
áhuga hafa á kvikmyndagerð. Hefur
námsefni verið gert aðgengilegt þar
sem nemendur í elstu bekkjum
grunnskólans eru leiddir í gegnum
það ferli að búa til stuttmynd. Upp-
lýsingar um verkefnin má nálgast á
vefnum listfyriralla.is.
Menning í grunnskólum
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Menning Listin og lífið á líðandi
stundu. Kátar stúlkur í búningum.
List fyrir alla
Friðarsúlan í Við-
ey, listaverk Yoko
Ono til minningar
um John Lennon
eiginmann henn-
ar, verður tendruð
annað kvöld,
föstudagskvöld,
kl. 20. Þennan
dag, 9. október,
hefði Lennon orð-
ið áttræður svo
tímamótin eru stór.
Vegna Covid-19 verður enginn við-
burður í Viðey í tengslum við tendrun
súlunnar en hægt verður að fylgjast
með á imaginepeacetower.com.
Friðarsúlan er falleg
Ljósið verður
tendrað í Viðey
Friðarsúla Ljós-
ið langt og mjótt.
Út er komin bókin Beckmann, saga
tréskurðarmeistarans Wilhelms
Ernsts Beckmanns sem flúði undan
nasistum frá Þýskalandi til Íslands
árið 1935, settist hér að og lést
1965. Saga hans er dramatísk á
köflum en fáum kunn og fremur
hljótt hefur líka verið um merkilega
og fjölbreytta listsköpun hans. Eftir
Beckmann eru meðal annars alt-
aristöflur, skírnarfontar og fleiri
munir í að minnsta kosti 13 kirkjum
hérlendis. Hann vann að húsgagna-
framleiðslu og skar út margvíslega
nytjahluti og listmuni, teiknaði og
málaði og vann við grafíska hönn-
un. Beckmann teiknaði til að
mynda merki Hótels Borgar í
Reykjavík 1946. Það er enn notað.
Meðal höfunda efnis í bókinni um
Beckmann eru Aðalsteinn Ingólfs-
son listfræðingur, Lilja Schopka-
Brasch, íslenskur sagnfræðingur
búsettur í Þýskalandi, og Hrafn
Andrés Harðarson, formaður stjórn-
ar Stofnunar Wilhelms Beckmanns.
Svarfdælasýsl forlag sf. gaf bókina
út á vegum Stofnunar Wilhelms
Beckmanns.
Guðni Th. Jóhannesson, forseti
Íslands, fékk bók afhenta í útgáfu-
hófi í safnaðarheimilinu Borgum í
Kópavogi á dögunum og afhenti svo
tveimur ungum myndlistarmönnum
starfslaun Stofnunar Wilhelms
Beckmanns, Rannveigu Jónsdóttur,
f. 1992, og Fritz Hendrik IV, f. 1993,
1,2 milljónir króna hvoru.
Wilhelm Beckmann bjó lengst af í
Kópavogi og var fyrsti bæjar-
listamaður Kópavogs. Yfirlýst
markmið Stofnunar Wilhelms Beck-
manns er að varðveita sögu, list-
sköpun og listaverk hans, kynna
þau almenningi og styðja unga
myndlistarmenn til náms og starfs.
Backmann í bók eftir Atla Rúnar Halldórsson
Útgáfa Guðni Th. Jóhannesson með bókina. Með honum á myndinni eru f.v.
vinstri Jón Baldvin, Helgi Már og Atli Rúnar Halldórssynir sem gefa út.
Saga tréskurðarmeistara