Víðförli - 15.06.1988, Qupperneq 19

^ENNI/v
Það sem i þessum uppdrætti er
ætlað að tjá er eftirfarandi:
Barnið er í brennidepli. Fjölskyldan
(foreldrarnir) umlykur það og stendur
því næst. Aðrir áhrifaaðilar í uppeld-
inu standa þar fyrir utan. Foreldrarnir
takmarka þann rétt sem aðrir hafa til
að hafa áhrif á barnið. Það er foreldr-
anna að ákveða hverju þeir viija hleypa
í gegn af utanaðkomandi áhrifum.
Þannig virkar fjölskylda sem vernd
fyrir barnið, eins konar sía. Eigi að síð-
ur eru foreidrum takmörk sett í hve rík-
um mæii þeir þétta síuna. Takmarkið
er að hún hverfi og barnið standi að
lokum sjálfstætt gagnvart áhrifum
umhverfisins. Örvarnar í teikningunni
gefa til kynna að samskiptin milli
barnsins og uppalendanna eru gagn-
virk en ekki einhliða. Örvarnar sem
visa frá barninu gefa til kynna rétt
barnsins til meðábyrgðar og síaukins
sjálfstæðis með vaxandi þroska.
Örvarnar frá uppalendum, öðrum en
t'oreldrum, vísa til þess að þessi aðilar
hafa sjálfstæðu hlutverki að gegna í
uppeldi barnsins.
Örvarnar frá foreldrunum tii ann-
arra uppaienda vísa til þess að foreldr-
um ber að deila ábyrgð sinni og rétti
með öðrum og ber jafnframt skylda til
að hafa áhrif á þá. Aðiiar utan fjöl-
skyldunnar eru síðan í tengslum hverjir
við aðra og hafa áhrif hver á annan
innan ákveðinna menningariegra og
félagslegra marka.
Þetta virðist ríma við íslenska lög-
gjöf. En eins og áður sagði er foreldra-
rétturinn illa skilgreindur og tryggður
með óljósum hætti í ísienskri löggjöf.
Er full ástæða til þess að gefa þessu
gaum, nú þegar stjórnarskrá Islands er
í endurskoðun og auk þess grunnskóla-
lög, jafnframt því sem vaxandi áhugi
virðist á möguleikum til stofnunar
einkaskóla.
verki að gegna, til áminningar og
leiðbeiningar. Kirkjan hefur í sjálfu
sér, öfugt við ríkið, ekkert vald,
aðeins myndugleika predikunarinn-
ar.
En svo ég svari spurningunni held
ég að það verði best gert með orðum
dr. Ingeborg Röbbelen, sem mikið
hefur fjallað um þessi mál í Þýska-
landi:
„Möguleiki og skylda kirkjunnar
til að hafa áhrif á foreldrarétt og
ábyrgð foreldra felst fyrst og fremst
í boðunarhlutverki hennar. En
kirkjan verður að gera sér ljósa
nauðsyn þess að endurskoðaður sé
boðskapur hennar, sálgæsla og
guðsþjónustuhald með tilliti til þess
hvort þessir starfshættir komi til
móts við þarfir foreldra. Auk þess
ber kirkjunni, samkvæmt þeirri
opinberu ábyrgð sem hún hefur á
höndum, að gerast óeigingjarn og
óháður forsvari foreldra og fjöl-
skyldunnar í heild og þar með þess
hluta þjóðfélags okkar sem líður
nauð. Til þessa telst barátta fyrir
uppeldis — og menningarstefnu sem
tekur tillit til fjölskyldunnar, barátta
fyrir heilbrigðri og árangursríkri
fjölskyldupólitík og barátta fyrir því
að foieldranámskeið, hjónabands-
og uppeldisráðgjöf hljóti fjárhags-
legan stuðning. Til þess loks að geta
veitt meðlimum sínum nauðsynlega
hjálp við að sinna trúarlegu uppeldi
ætti hún að gefa sig að trúkennslu
fullorðinna á allt annan hátt en hún
hefur gert hingað til. í hennar verka-
hring er fyrst og fremst að veita
skynsamlega fræðslu og upplýsingu
um það er varðar kristna trú, kristi-
legt líf og kristilegt uppeldi, fræðslu
sem samræmist þörfum fullorðinna
og sniðin er að vandamálum sam-
tíðar okkar.“
Enda þótt þessi umræða sé sprott-
in úr jarðvegi sem um margt er ólikur
íslenskum tel ég hana eigi að síður
varpa nokkru ljósi á mikilvægi þess
að uppeldisréttur foreldra gagnvart
öðrum uppeldisaðilum sé skilgreind-
ur og skýrður þannig að Ijóst sé
hvað hann felur í sér og hvað ekki.
Hvort hann er aðeins til varnar yfir-
gangi hins opinbera (status nega-
tivus) eða hvort hann felur i sér rétt
til virkrar þátttöku og afskipta
(status activus).
Flest bendir til þess að bæði
stjórnmálamenn og foreldrasamtök
óski eftir virkum foreldrarétti. Til
þess þarf skýra löggjöf. Hún má
hvorki vera svo úr garði gerð að for-
eldrar hafi eftir sem áður bundnar
hendur vegna skorts á möguleikum
til að nýta sér rétt sinn, né heldur svo
óljós að skólarnir geti orðið víg-
völlur ólikra einstaklinga eða hags-
munahópa.
VÍÐFÖRLI — 19