Bæjarins besta - 22.12.1999, Page 15

í húsinu var kolakynding
og fólkið uppi og niðri skiptist
á að sinna henni sína vikuna
hvort. „Við kveiktum upp í
kolakatlinum fyrir vinnu. Og
svo þurfti að fara með öskuna
niður í fjöru“, segir Benedikt.
Hildur: „Við deildum líka
með okkur þvottahúsi og ég
byrjaði minn búskap með því
að þvo á bretti. Eg hef orðað
það svo, að þvottabrettið hafi
verið fyrsta þvottavélin mín.“
9. maí
Og þarna fæddist frumburð-
ur þeirra Benedikts og Hildar
þann 6. maí árið 1951. „Það
var miki! hamingja“, segir
Benedikt. „Þegar leið að fæð-
ingunni horfðum við reyndar
til 9. maí, sem er mikill merk-
isdagur í fjölskyldu minni.
Foreldrar mínir gengu í hjóna-
band 9. maí, ég er sjálfur
fæddur 9. maí og hjá mörgu
frændfólki er þessi dagur há-
tíðlegur með einum eða öðr-
um hætti, skírnardagur, af-
mælisdagur og fleira. Það
mátti því teljast eðlilegt að
vænta þess að barnið kæmi í
heiminn 9. maí. En svo rauk
Hildur náttúrlega í það sem
myndarleg og snyrtileg hús-
móðir að gera hreint áður og
ég stríddi henni á því að með
þessum myndarskap hefði
hún flýtt fyrir fæðingunni."
21. nóvember
Hildur: „Úr því að Benni er
að tala um 9. maí, þá má ég til
að nefna aðra dagsetningu.
Pabbi og mamma gengu í
hjónaband 21. nóvember
1919. Þegar þriðja barn Óm-
ars sonar okkar var á leiðinni
var búist við fæðingunni 19.
nóvember. Ómar hringdi svo
og sagði að það hefði ekki
gengið. Þá sagði ég: Það verð-
ur þann tuttugasta og fyrsta,
og það gekk eftir. Seinna
komumst við að því, að 21.
nóvember var líka trúlofunar-
dagur pabba og mömmu hans
Benedikts. Og drengurinn
hans Ómars, sem fæddist í
Frankfurt 21. nóvember 1990,
heitir einmitt Einar Bjarni.
Honum var gefið það nafn áð-
ur en vitað var að fæðingar-
daginn bar ekki aðeins upp á
giftingardag Einars Guðfmns-
sonar, heldur einnig upp á trú-
lofunardag Bjarna Eiríksson-
ar.“
í kjallaraherbergjunum
tveimur inni á Grundum
bjuggu þau Hildur og Bene-
dikt í góðu yfirlæti eitthvað
um tvö ár. Þegar fjölskyldan
var orðin stærri þurfti meira
húsrými og þau tóku á leigu
íbúð við Skólastíginn, þrjú
herbergi og eldhús. Þar áttu
þau heima næstu tvö til þrjú
árin og þar fæddist þeim dótt-
irin Halldóra.
Húsbygging í
óvissri framtíð
„En svo réðumst við í það
að reisa okkur þessa stórbygg-
ingu hér“, segir Benedikt. „Þá
var nú andinn þannig hér í
Víkinni, að menn voru nokk-
uð óvissir um framtíðina. En
við Jónatan mágur minn, sem
höfðum staðið sameiginlega
að ýmsu, vorum báðir ákveðn-
ir í því að byggja okkur hús
hér heima í Bolungarvík. Og
það gerðum við og byggðum
okkur þessi myndarhús hér
hlið við hlið. Það var haustið
1955 sem við byrjuðum að
grafa fyrir húsinu og þá var
sökkullinn og kjallarinn
steyptur."
Benedikt nefnir, að vorið
eftir þegar hann var að vinna
við bygginguna hafi maður
nokkur átt þar leið hjá. „Hann
spurði hvað ég væri eiginlega
að hugsa, hér í Bolungarvík
væri engin framtíð. Eg vildi
ekkert við hann tala á þeim
nótum. Ég var á allt annarri
línu og við héldum ótrauð
áfram byggingunni.“
„Það kom aldrei annað til
greina“, segir Hildur.
Um þetta leyti færðist nýtt
líf í bæinn. Mikið var byggt
og mikil uppbygging átti sér
stað í Bolungarvík frá því um
miðjan sjötta áratuginn og
fram undir 1980. Þau hjónin
fluttust inn í nýja húsið með
börnin sín tvö þegar árið 1956
og fyrsta veturinn þar fæddist
Bjarni og síðan Ómar haustið
1959. „Þetta er vel búið hús
en það tók auðvitað mörg ár
að fullgera það, þar sem einn
áfanginn tók við af öðrurn inn-
anhúss. Fyrstu árin sváfu þrjú
börnin í kojum í einu litlu
herbergi og eitt inni hjá
okkur", segirBenedikt. „Okk-
ur hefur liðið ákaflega vel í
þessu húsi“, segir Hildur.
Þar var áður
grjóturð
Þar sem húsið þeirra stend-
ur nú á gróðursælum reit var
áður einungis holt með urð
og grjóti. Allur jarðvegur og
mold í lóðina og raunar í
margar aðrar lóðir í Bolung-
arvíkurbæ var fluttur framan
úr Minni-Hlfð í Bolungarvík.
Benedikt jafnaði lóðina sjálf-
ur og sléttaði hana alla með
venjulegri hrífu og sáði í hana
- „og mér hefur sjaldan liðið
betur á ævinni. Ég var stund-
um að vinna í lóðinni eða í
húsinu fram til tvö eða þrjú á
nóttunni og síðan var ég uppi
klukkan átta til að mæta í
vinnuna."
Við skulum nú líta inn í
minjasafnið uppi í risi, þar
sem húsmóðirin er arkitekt-
inn. Þar er margt gamalla hluta
úr fórum fjölskyldnanna
beggja, bæði úr Bjarnahúsi
og Einarshúsi. Þau Hildur og
Benedikt segja að það sé raun-
ar mesta furða hversu margt
hafi varðveist, þrátt fyrir allt.
Margt hafi þó glatast sem
nú þætti betra en ekki að eiga,
en þegar hlutirnir hafi verið
útslitnir og notagildi þeirra
lokið hafi fólk ekki hugsað
svo mjög um það á þeim tíma
eins og nú er farið að gera.
Fólkið okkar
er hjá okkur
„Sem betur fer hafði ég
snemma gaman af gömlum
gripum og reyndar var ég sú
eina af systkinunum í Einars-
húsi sem sýndi áhuga á slíku
þá“, segir Hildur. „Aftur á
móti var það ríkara í fjölskyld-
unni í Bjarnahúsinu að geyma
hlutina. Hjá okkur var líklega
meiri gestagangur og fleira
fólk og það þurfti einfaldlega
að rýma fyrir nýjum hlutum.
En þessir gömlu munir hér
eru vissulega frá æskuheimil-
um okkar beggja, þó að það
sé meira frá heimili Bene-
dikts. Það er óskaplega nota-
legt að hafa þessa gömlu hluti
nálægt sér. Ég segi gjarna að
fólkið okkar sé hérna hjá okk-
ur. Við erum nokkuð viss um
það. Við köllum þetta bað-
stofuna okkar og okkur líður
mjög vel að sitja hér“, segir
hún.
Benedikt bendir á gamla
kistu sem stendur í baðstof-
unni. „Amma mín átti þessa
kistu“, segir Hildur, „og hafði
fengið hana frá fóstru sinni.
Við vitum ekki sögu hennar
lengri en hún er að minnsta
kosti mjög gömul. Það var
lítil málningeftiráhenni þegar
ég fékk hana og þegar ég var
yngri var ég að hugsa um að
láta mála hana. En sem betur
fer varð ekki af því og svo fór
að ég skóf burt það sem eftir
var af málningunni og hún
nýtur sín miklu betur svona.“
Þarna er einnig borðstofu-
borð sem foreldrar Benedikts
fengu þegar þau gengu í
hjónaband fyrir liðlega áttatíu
árum. Borðið ber þess merki
að það hefur verið notað bæði
mikiðoglengi. Borðstofustól-
arnir í baðstofunni eru smíð-
aðir af Ólaft snikkara, eins og
hann varjafnan nefndur(Ólafi
M. Ólafssyni), en hann átti
heima í Steinhúsinu sem svo
var kallað við Hafnargötuna í
Bolungarvík. „Hann hafði
smíðað stóla fyrir foreldra
okkar beggja“, segir Hildur.
„Kommóðan hérna er líka
smíðuð af Ólaft. Hann var sér-
staklega góður smiður.“
Skírnarborð úr
heimahúsi
Næst ber lítið borð fyrir
augu.
Hildur: „Þegarég man fyrst
eftir stóð á því grammófónn.
Þetta borð var notað við skírn-
arathafnir okkar systkinanna
sem vorum skírð heima. Þá
var settur á það hvítur dúkur
og síðan skírnarskálin. Svo á
ég þarna gamla þríkveikju
[eða kogara, eins og líka var
sagt, skýtur Benedikt inn í]
sem amma mín átti og skápinn
sem hún stendur á notaði hún
fyrir leirtauið sitt.Amma hafði
sína hluti í herbergi sem hún
hafði uppi á lofti eftir að við
komum í Einarshúsið, sem nú
er kallað.“
Benedikt: „Hún lagði í það
metnað sinn að vera búin að
hita kaffið í tæka tíð fyrir
tengdasoninn, Einar Guð-
fínnsson, sem hún mat afar
mikils. Hann fór alltaf á fætur
mjög snemma eða klukkan
fimm til sex á morgnana."
Hildur: „Ég var mikill
morgunhani og fylgdi pabba
eftir - en svo var ég kvöldsvæf
að sama skapi!“
Tvö gömul
krullujárn
Meðal merkilegra hluta í
baðstofunni sem enn er ógetið
er rúmið hans Benedikts frá
því að hann var drengur. Síðan
er fjölmargt sem er öllu
smærra í sniðum. Þar á meðal
er krullujárn sem Halldóra
móðir Benedikts notaði og
annað sem Elísabet móðir
Hildar notaði og þau eru ekki
eins. „Þessi krullujárn voru
sett í eld og síðan sett á pappír
til að ganga úr skugga um að
þau rnyndu ekki brenna hár-
ið“, segir Hildur. „Járnið
hennar mömmu er slétt en
járnið hennar tengdamömmu
er til þess að búa til bylgjur í
hárið.“
Hnífapör Einars
Guðfínnssonar
Hér eru raunar allt að því
óteljandi hlutir sem tengja
hjónin í Hidduhúsi við liðinn
tíma og fólkið sitt sem gengið
er af þessu tilverustigi og
engin furða þó að þeim fínnist
þau ekki ein á þessum stað.
Hildur opnar skúffu og tekur
upp hnífapörin sem faðir
hennar notaði. A einum vegg-
num hangir barómetið hans.
Benedikt tekur fram eld-
spýtnastokk fallegan og all-
fornan. Hann hefur að geyma
Svea-eldspýtur með auglýs-
ingu frá Gísla J. Johnsen, sem
var landskunnur athafnamað-
ur í Vestmannaeyjum á sinni
tíð. A stokknum stendur: Því
er slegiðföstu að June Munk-
tell erhelsti mótorfiskiflotans.
„ÞegarEiríkurbróðirminnvar
í læknisnámi í Svíþjóð", segir
Benedikt, „þá spurðist hann
þar fyrir um eldspýtur af þess-
ari tegund en enginn kannaðist
við þær. Sennilega hafa þessar
Svea-eldspýtur eingöngu ver-
iðframleiddartil úttJutnings.“
Eldspýturnar leiða hugann
að tóbaki þó að fjarri fari að
allt tóbak hafi verið reykt.
„Pabbi var neftóbaksmaður og
hérna er tóbaksfjöl sem er
nærri skorin í gegn“, segir
Benedikt. „Ég er nú svo fræg-
ur að hafa skorið neftóbak",
segir hann.
Mikil tóbaksbrúkun
Tóbaksnotkun var geysi-
mikil á fyrri hluta þessarar
aldar og tóku menn það bæði
í nefið og vörina. I tengslum
við tóbakið, innflutning þess
og sölu, má skjóta því hér
inn, að um þessar mundir er
Benedikt að fara í gegnum
gögn varðandi rekstur Verzl-
unar Bjarna Eiríkssonar allt
frá stofnun hennar árið 1927
og varðandi önnur umsvif föð-
ur síns og sín eigin. Meðal
annars er hann að flokka bréf
og aðra pappíra sem hafa
sögulegt gildi og væntanlega
er það ekkert áhlaupaverk.
„Það er allt til eftir sjötíu ára
starfsemi. Varðandi tóbakið,
þá varð ég dálítið undrandi“,
segir Benedikt, „þegar ég sá
að pabbi hafði fengið 50 kg af
rjóli fyrir versluninaeinu sinni
í mánuði eða svo frá Brpdrene
Braun í Kaupmannahöfn.
Rjólið var snúið saman og
minnti á kaðal. Svo voru tvær
tegundir af skroi sem komu í
fimm og tíu kílóa sendingum.
Við vorum látin skera tóbak
heima og líka var skorið úti í
bæ fyrir búðina. Það hafðist
ekki undan öðruvísi."
Hins vegar hefur Benedikt
aldrei verið tóbaksmaður.
„Nei. Mér finnst reyndar golt
að lykta af tóbaki. En Hildur
hefur aldrei svo mikið sem
sett upp í sig sígarettu og hún
gaf á sínum tíma út þá yfirlýs-
ingu í eitt skipti fyrir öll, að
hún ætlaði sko ekki að þvo
fyrir mig tóbaksklúta! Þess
vegna hef ég ekki tekið í nefið
þó að mér hafi þótt gott að
finna Iykt af tóbaki hjá mönn-
um á förnum vegi.“
Ef þú hættir ekki,
þá fer ég að reykja!
Að vísu hefur Benedikt að-
eins borið við að reykja, öfugt
við eiginkonuna, þó að ein-
hver myndi ekki telja orð á
því gerandi. Reykingar hans
stóðu yfir í nokkra mánuði
fyrir mörgum árum og þá
reykti hann kannski tvær
sígarettur á kvöldi. „Ég man
MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 1999
15