Rauði borðinn : fréttabréf alnæmissamtakanna á Íslandi - 01.12.2004, Blaðsíða 8

dómar eru ólíkir mörgum öðrum sjúkdómum að því
leyti að við vitum hvað veldur þeim og af því að við
vitum nákvæmlega hvað veldur, getum við oftast lagað
ástandið. Svo eru til margir sjúkdómar eins og til
dæmis hjartasjúkdómar sem menn vita ekki nákvæm-
lega hvað veldur eða halda jafnvel að ástæðurnar sé
margþættar. En smitsjúkómar eru þannig að þegar er
búið að finna „pödduna“ sem veldur þá er oftast hægt
að gera eitthvað. Reyndar rók þetta langan tíma með
hiv og því miður þá getum við ekki enn losað fólk við
veiruna, þannig að þetta er ekki búið enn.“
Að sögn Haraldar gerðu lœknar þœr vœntingar til nýju
lyjjanna í byrjun að þau gætu „slökkt “ d veirunni það
lengi að hún hyrfi úr líkamanum. Þetta reyndist þó ekki
raunin.
„Það kom svo í ljós að hiv-veiran finnur sér frumur
sem hafa mjög langan líftíma í líkama okkar og þar
liggur hún og bíður síns tíma. Þettar gerir að verkum
að kannski náum við aldrei að uppræta hana.“
Enginn „hulduher" þarna úti
Hver er staðan á Islandi í dag? Hverjir eru helst að
greinast smitaðir?
„Frá byrjun hafa rúmlega 170 einstaklingar greinst
hér á landi og hefur meðaltalið verið 10-12 manns á
ári. Reyndar hafa bara greinst fjögur tilfelli það sem af
er þessu ári. En þetta eru ekki allt Islendingar, þetta
eru líka útlendingar sem tengjast Islandi með einum
eða öðrum hætti, fólk sem hefur búið hér og haft sam-
skipti við íslenska heilbrigðisþjónustu. Margt af þessu
fólki er nú farið út aftur.“
Ofi hefur því heyrst fleygt að enginn viti hversu margir
eru í raun og veru smitaðir á Islandi og að þeir sem
greinst hafa hingað til séujafnvel bara toppurinn á ísjak-
anum. Haraldur er ekki sammála þessu.
„I Blóðbankanum erum við með 10-15 þúsund
prófkeyrslur á ári og þar greinist aldrei neitt. Síðan var
það gert á Borgarspítalanum gamla á nokkurra ára
fresti að taka stikkpróf. Þetta var gert með því að fjar-
lægja nöfn af sýnum 1000 einstaklinga sem höfðu
komið í blóðprufur og mæla þau síðan en það kom
aldrei neitt út úr því. Þetta segir okkur að það er
sennilega enginn „hulduher“ þarna úti eins og óttast
var, það er sem sagt ekki stór hópur smitaðra einstak-
linga sem við vitum ekki um. Eg myndi giska á að við
hefðum á skrá um 90% allra smitaðra. Það sem við
erum mest hræddir við í dag er að fá sprengingu inn í
hóp fíkniefnaneytenda. Finnar voru eins og við, með
litla útbreiðslu meðal sprautufíkla, svo fór hiv-veiran
allt í einu að dreifast mjög hratt meðal þeirra.“
Eru útlendingar sem hingað koma skyldaðir til að fara
í mótefnamælingu?
„Nei, þeim sem sækja hér um dvalarleyfi er boðið að
fara í blóðpróf og þannig hafa þeir greinst. Það er eng-
in skylda lögum samkvæmt en við bjóðum upp á þessa
þjónustu og fólk tekur henni oft.“
Nú eru einhver lönd í heiminum sem neita fólki um
inngöngu í landið greinist það hiv-jákvætt, kom það ein-
hvern tímann til tals hér?
„Nei, við höfum ekki tekið þá stefnu. Utlendinga-
stofnun fer bara fram á að viðkomandi sjúklingur fái
þjónustu og að tilfellið sé skráð í kerfið hjá okkur. En
við höfum aldrei vísað neinum úr landi fyrir það að
greinast með þennan sjúkdóm og menn fá alltaf dval-
arleyfi hver svo sem niðurstaðan er. Þetta eru upplýs-
ingar sem fara aldrei yfir til Utlendingastofnunar, við
bara vottum að viðkomandi hafi komið til okkar. En
tilgangurinn með því að bjóða upp á læknisskoðun er
tvíþættur: I fyrsta lagi getum við verndað okkur fyrir
sjúkdómum, eins og til dæmis berklum, og í öðru lagi
snýst þetta um að ná til þeirra sem eru að koma til
landsins og geta veitt þjónustu og læknisaðstoð þar
sem við á.“
Forvarnarstarf áfram mikilvægt
Ur því að svo vel hefúr gengið að hefta útbreiðslu hiv-
veirunnar á Islandi, erþá minni þörfá forvarnarstarfi?
„Alls ekki, kannski er það einmitt núna sem forvarn-
arstarfið er þýðingarmest ef við viljum halda þeim
góða árangri sem náðst hefur. Þess vegna meðal annars
styðjum við Alnæmssamtökinn í þeirra ágæta starfi
sem farið hefur fram í grunnskólum landsins. Helsr af
öllu vildum við ná því að sjá ekki eitt einasta tilfelli.
Hvert tilfelli er „tragedía“.“
Heldurðu að fólk sé kannski sofhað á verðinum, finnist
jafnvel að alnæmi sé bara eitthvað sem kemur þriðja
heiminum við?
„Jú, kannski finnst mönnum að þetta sé ekki svo
mikið mál, ef þeir skyldu nú lenda í því að smitast,
þá reddist það bara. Nei það er ekki mikið talað
um þetta í dag.
Við fórum af stað með miklum bumbuslætti í kring-
um 1986, en þá tóku landsþekktir einstaklingar; leik-
arar, tónlistarmenn, stjórnmálamenn og fleiri, þátt í
mikilli smokkaherferð. Skilaboðin voru þau að allir
væru í einhverri sérstakri hættu. Seinna var svo talað
um að herferðin hefði orðið til þess að gera þá órólega
sem ekkert þurftu að óttast, en hinir sem málið snerti,
héldu áfram að lifa sínum lífsstíl og létu sér fátt um
finnast. Þannig að spurningin er hversu miklum kröft-
um á að eyða í að ná til allra. Þá meina ég bara að for-
varnir í fjölmiðlum ná kannski stundum athygli þeirra
sem minnst þurfa á því að halda, kannski miðaldra
hjóna sem lifa traustu hjónalífi. Svo má spyrja hvernig
sé hægt að ná til ungs fólks sem hlustar ekki á fréttir
og les ekki blöð.“
8 rauði borðinn