Hinsegin dagar í Reykjavík - aug 2012, Qupperneq 18

nefna nafn sitt“, svo vitnað sé í ljóð Lord
Alfreds Douglas sem notað var í réttar-
höldum gegn elskhuga hans, Oscari Wilde.
Ljóðin sem birtast hér með þessari grein
standa sjálf fyrir sínu og segja allt sem segja
þarf um þær tilfinningar og þá þjáningu sem
skáldkonan óþekkta þurfti að lifa með. Eða
með hennar eigin orðum: „Aldrei get ég
orðið, / það sem aðrir vilja sjá. / Engum get
ég sagt / mína innstu þrá.“
Synduga prinsessan Dahut
Hver svo sem skáldkonan var er ljóst að
hún sótti vísanir víða, meðal annars í fornar
evrópskar sagnir. Kirkjan á hafsbotni ber
sama titil og píanóverk eftir franska tón-
skáldið Claude Debussy er nefnist á frummál-
inu La cathédrale engloutie, sem bókstaf-
lega merkir „sokkna dómkirkjan“. Píanóverkið
er byggt á fornri sögn um prinsessuna Dahut
sem bjó í borginni Ys á strönd Brittaníu.
Dahut lifði þar villtu lífi, skipulagði kynsvall
og drap elskhuga sína að morgni. Að lokum
gekk hún djöflinum á vald og sveik föður
sinn, borgin sökk í sæ og Dahut sjálf var
dæmd til útlegðar neðansjávar þar sem hún
breyttist í hafmeyju. Sögnin segir enn fremur
að síðan megi heyra í kirkjuklukkum frá Ys
og að borgin rísi úr sæ á björtum morgnum
þegar sjórinn er sléttur og tær.
Annað ljóðið í Kirkjunni á hafsbotni, sem
einnig er titilljóð hennar, er augljós tilvísun
í þessa sögn. Í ljóðinu er kirkjan á hafsbotni
staður uppfylltra drauma og óska og túlka
má hana sem horfinn heim þar sem sam-
kynja ástir og þrár geta, eða gátu, orðið að
veruleika. Altaristaflan er fegurðin sem býr
í augum ástkonunnar og þar bergja þyrstar
varir vín. En þessi staður er horfinn sýn og
þangað kemst fólk yfirleitt aðeins í hugan-
um; kirkjan er „óskabyr“ fyrir ferðir sem
aldrei eru farnar. Ljóðmælandinn hefur lent í
brotsjó og skipi hans/hennar hefur verið
sáð „í skeljar fram-
andi sæva“ og
það má líta svo á
að hann/hún hafi
komist til kirkj-
unnar á hafsbotni
og fengið óskir
sínar uppfylltar en
hafi til þess orðið
að fórna lífi sínu.
Útskúfun og neðansjávarlíf
Lifnaðarhættir prinsessunnar Dahut voru
fordæmdir af kristnum mönnum og þegar
hún gekk loks djöflinum á vald var refsing
hennar eilíf útskúfun neðansjávar.
Að sama skapi er ljóðmælandinn,
ekki bara í þessu ljóði heldur
í fjölmörgum öðrum ljóðum í
bókinni, útskúfaður/uð eða
getur ekki lifað því lífi sem
hann/hún vildi helst. Með það í huga að
kynlíf og ástarsambönd aðila af sama kyni
hafa frá upphafi verið talin ein helsta synd
kristinnar trúar er einnig rétt að benda á
tengsl ljóðabókarinnar við frásögn Fyrstu
Mósebókar af því þegar Guð eyddi borg-
unum Sódómu og Gómorru vegna syndsam-
legs lífernis (og samkynhneigðar) íbúanna.
Í kirkjunni á hafsbotni hefur ljóðmælandinn
fundið útrás fyrir ástir sínar og þrár en þarf
að gjalda fyrir það með útskúfun úr sam-
félagi manna. Hann/hún hefur fundið sína
eigin kirkju undir yfirborði samfélagsins þar
sem syndir fá að þrífast. Að sama skapi fann
skáldkonan sem orti ljóðin lausn og útrás
fyrir eigin tilfinningar í ljóðabók sinni en faldi
þær fyrir samfélaginu bak við dulnefni.
Heimildir
Dagný Kristjánsdóttir. 2003.
„Hinsegin raddir: Um sannar og lognar lesbíur í
bókmenntum“. Skírnir 177 (2): 451–481.
Freyr Þórarinsson. 2011.
„Leyndarmál Kiljunnar: Hver var Arnliði Álfgeir?“
Fréttablaðið, 16. desember. Rafræn útgáfa:
http://www.visir.is/leyndarmal-kiljunnar--hver-
var-arnlidi-alfgeir-/article/2011712169987
Freyr Þórarinsson. 2011.
Munnleg heimild, 16. desember.
Wikipedia.org. 2012. „Ys“. Sótt 1. júní á
http://en.wikipedia.org/wiki/Ys.
Wikipedia.org. 2012. „La cathédrale engloutie.“
Sótt 1. júní á http://en.wikipedia.org/wiki/
La_cath%C3%A9drale_engloutie.
T H E S U N K E N C A T H E D R A L
The year 1959 saw the publishing of a
book of poetry by an unknown Icelandic
author hiding behind the male pseud-
onym “Arnliði Álfgeir”. The book, The
Sunken Cathedral, raised some eye-
brows and people wondered who this
mysterious author could be. It wasn’t
until 52 years later that it was made pub-
lic that the poems – some of which told
of the poet’s painful love of a woman
and deep sorrow for not being able to
be with her – were in fact not written
by a man, but a woman. In this article,
Ásta Kristín Benediktsdóttir analyses
the contents of the poems and how they
are but a part of the eternal history of
homosexual love, a classic example of
how queer writers have had to rework
their emotions in their fiction.
Ú T S K Ú F U N
Engan vin á sá,
sem verður að sýnast
annað en það, sem hann er.
Mörgum er illa við hann,
því að menn hata, það
sem þeir ekki þekkja,
og skilja ekki það,
sem þeir hata.
Einmana eins og eyra,
sem aldrei hefur heyrt
annað en orð,
svo er sú þrá,
sem þjáist til þagnar
í hvert sinn og hún kennir
djúpan hljóm.
S Y N D
Eitt sinn var hjarta mitt
umgerð um mynd.
Henni virtist ástin mín
óráð og synd.
Umgerðin er gölluð,
ástin mín synd.
Þó andar mér í brjósti
þín engilmynd.
H L E K K I R
Aldrei get ég orðum ausið
óska minna hyl.
Aldrei get ég lifað,
það eitt sem ég vil.
Aldrei get ég orðið,
það sem aðrir vilja sjá.
Engum get ég sagt
mína innstu þrá.
18