Hinsegin dagar í Reykjavík - ágú. 2012, Blaðsíða 64

64
Við uxum úr grasi í dálítið imbalegu sveita-
samfélagi. Ég var kominn yfir tvítugt þegar
ég heyrði fyrst talað um samkynhneigð,
orð sem þá var reyndar ekki til. Orðið
„hómósexúalisma“ sá ég fyrst á bók eftir
Laxness og „homminn“ og „lesbían“ rötuðu
ekki inn í daglegt mál fyrr en eftir 1980. Í
eyrum okkar hljómuðu þau exótísk, eins og
„mango“ og „avocado“ gerðu síðar, en nú
virðist allt í einu kominn á þau neikvæður
blær. Í dag þykir flestum þægilegra að nota
enska orðið „gay“. Okkur skortir bjart og
jákvætt orð yfir samkynhneigð.
Haustið 1984 hélt ég málverkasýningu
í Nýlistasafninu (bjartir litir, landslag
og Lækjartorg!) og mátti sitja yfir henni
sjálfur. Á hverjum degi kom fíngerður og
lágvaxinn Kanadamaður og sat með mér,
hafði með sér forláta kasettu. Í heilar tvær
vikur sátum við og hlustuðum á Chet Baker.
Heyri ég „Funny Valentine“ í dag birtist
mér ætíð portið við Vatnsstíginn í septem-
berstillunum ’84. En svo var ég saklaus að
ég áttaði mig ekki á því fyrr en síðar hvers
vegna Hr. Kanada var svona hrifinn af
sýningunni.
Þá var ég kominn til New York, úr
sveitaþorpinu heima í annan heim.
Listheimurinn á Manhattan var einn stór
hommi. Stórstjörnurnar allar gei eða bæ:
Warhol, Haring, Mapplethorpe og Basquiat.
(Aðeins Julian Schnabel sá um að halda
uppi macho-merkinu með klunnalegum
málverkum í yfirstærð). Nánast allir gallerí-
istarnir voru ofurgellur á la Mary Boone
eða glæsihommar á la Massimo Audiello.
Skyndilega var gagnkynhneigður karl-
maður kominn í minnihluta. Svona eins og
þegar manni var vísað frá dyrum hip-hop-
klúbbanna vegna hörundslitar. Maður hafði
gott af því. Í listheiminum á Manhattan var
hinsegin að vera „straight“.
En með þá reynslu í farteskinu var
maður hinsvegar hálfgerður hómó heima. Í
þá daga var New York svo framandi heimur
Íslendingum að það var nánast engin leið
að útskýra hann fyrir fólki í Reykjavík.
Maður stakk því öllum áhrifunum (hipp-
hoppinu, simúlakruminu, Koons, Baudrillard,
McCollum, McInerny, Michael Jackson og
La Di Da Di) inn í skáp og gerðist andleg
skápadrottning. Á árunum fyrir Björk var
listamaðurinn ennþá talsverður hommi hér
á landi. Maður gat ekki flíkað listhneigð
sinni á almannafæri.
Karlinn sat enn á veldisstól sínum og
langt frá því farinn að væla yfir valdaskipt-
um, enda virtust þau vart í augsýn (Sóley
Tómasdóttir var enn bara 13 ára). Honum
nægði að totta vindilinn og þusa út í loftið
um sementspoka og sjávarútveg og hvurs-
lags aumingjadekur það væri að hleypa
efnisfólki í „föndurskóla“. Þó var kominn
á hann ögn forneskjulegur blær. Vindlar
voru að verða óvinsælir í heimahúsum og
ameríska drossían fékkst ekki endurnýjuð
lengur, nú voru allir á japönskum.
Og nú voru allir í útlöndum. Smám
saman flæddu áhrifin inn í landið, allt þetta
sem maður hafði sogið í sig á Manhattan.
Fyrst kom pizzan, síðan bjórinn og loks
homminn. Hafi Hörður Torfa verið Jóhannes
skírari var Kristur sjálfur nú mættur á
svæðið til að frelsa sitt fólk: Páll Óskar
breytti miklu.
Tveimur áratugum síðar er staðan
þannig að nú er Karlinn sjálfur orðinn hin-
segin. Á meðan almenningur flæðir frjáls
niður Laugaveginn í formi stoltra homma-
foreldra eða nýbakaðs lesbísks föður er
gamla „normið“ í tómu tjóni. Eða hvað
er meira hinsegin í dag: Ólétta listræna
lesbían eða ofur-macho útrásarvíkingur á
fleginni skyrtu? Hvað er meira „óeðlilegt“
en klæða sig í fótboltabúning til að horfa á
sjónvarp? Hvað er meira „pervert“ en mæla
skilrúm í kjörklefum með millimetramáli?
Hvað er meira „drag“ en að stilla sér upp
á tröppum Landsdóms og öskra úr sér
reiðina? Hvað meira „gay“ en að flytja álfa í
körfu til Vestmannaeyja?
Við þurfum ekki lengur að hræðast
Karlinn. Því nú þarf hann bráðum að hefja
réttindabaráttu sína: Að tíu árum liðnum
mun hann marsera um miðborgina
þúsundum saman á Male Pride, með
rjúpnariffla og veiðistangir um öxl: Við
megum líka vera til!
Hinsegin dagar hófust sem baráttuhátíð
en eru nú orðnir að staðfestingarhátíð. Og
þótt aldrei megi sofna á verðinum er kannski
í lagi að staldra við og fagna stöðunni. Hin
fjölbreytta flóra mannlífsins hefur orðið
ofan á. Hinsegin dagar urðu hinsegin ár …
Gleðilega hátíð!
Hinsegin dagar, hinsegin ár…
Hallgrímur Helgason
Lj
ós
m
. J
óh
an
n
Pá
ll
Va
ld
im
ar
ss
on