Vinnan - 01.12.1945, Page 32

SIGURÐUR EINARSSONogSVERRIR KRISTJÁNSSON:
Frelsisbarátta verkalýðsins um aldimar
Fyrsta maí-dagskrá 1945
Niðurlag
Um þaö leyti og þrælastyrjöldinni lýkur veröur verka-
lýöshreyfing Evrópu æ- stórstígari. Upp úr styrjöld
Frakka og Prússa spratt Parísarkommúnan, fyrsta til-
raun verkalýösins til að skapa alþýðuríki. Hún varö að
vísu ekki nema rúmlega tveggja mánaöa gömul, en til-
vera hennar ein saman vakti skelfingu í brjóstum yfir-
stéttarinnar og glæstar vonir meðal alþýðunnar. Marx
reisti minningu kommúnunnar þennan bautastein:
París verkalýðsins og konnnúnunnar mun um aldur
og ævi verða hyllt sem frækilegur forboði nýs þjóð-
félags. Píslarvottar hennar eiga sér legstað í hinu mikla
hjarta verkalýðsins. Vegendur hennar hafa þegar verið
negldir á þá níðstöng, er allar bænir presta þeirra fá
ekki leyst þá af.
Og hinn ungi fulltrúi þýzka verkalýðsins á Ríkisþingi
Þýzkalands þeytti þessum orðum framan í sigurölvaða
þingmenn hins nýja stórveldis:
Hversu fráleit sem markmið kommúnunnar kunna
að virðast í yðar augum — eða jafnvel vitfirringsleg,
eins og komizt var að orði hér í þinginu í gær í einka-
samtali — þá vitið það, að gervallur verkalýður Evrópu
og allir þeir, sem frelsi og sjálfstæði unna, horfa til
Parísar.
Herrar mínir, og þó að París sé kúguð í bráð, vil ég
minna yður á það, að baráttan í París ef aðeins smá-
vægileg framvarðaviðureign, að meginátökin í Evrópu
eru enn framundan og að heróp Parísarverkalýðsins:
„Höllunum stríð, hreysunum frið, burt með neyð og
atvinnuleysi! “ mun áður en margir áratugir líða verða
heróp verkalýðsins um alla Evrópu!
Það kváðu við hlátrar í sölum þýzka Ríkisþingsins,
er Bebel mælti þessi orð, en á næstu áratugum varð ekki
um það villzt, að stríðið gegn höllunum var í algleym-
ingi. Þýzki verkamannaflokkurinn er á þessum árum
bannaður, en samt með ári hverju unz banninu er af-
létt 1890. Arinu áður er 2. alþjóðasamband verkamanna
stofnaö og það skorar á verkamenn um allan heim að
gera 1. dag maímánaðar að alþjóðlegum baráttudegi
og krefjast 8 stunda vinnudags. 1. maí 1890 fóru fram
hinar fyrstu kröfugöngur víða um lönd og sums staðar
urðu blóðugir bardagar milli hersins og verkamanna.
Á þessum degi skrifar hinn aldni leiðtogi og fræðimað-
ur verkalýðsins þessi orð í formála fyrir nýrri útgáfu
Kommúnistaávarpsins:
Tímabil 2. alþjóðsambandsins er þroska- og vaxtar-
skeið verkalýðsflokkanna í öllum löndum, þar sem iðn-
aður og þjóðfélagshættir hins borgaralega þjóðfélags
liöfðu náð að festa rætur. Nafnlausar hetjur hinnar dag-
legu lífsbaráttu verkalýðshreyfingarinnar unnu sitt
hljóðláta og ávaxtaríka starf, sem rússneski byltinga-
maðurinn Krapotkin fursti hefur lýst svo fagurlega í
bók sinni „Samhjálp“:
„Sérhver reyndur stjórnmálamaður veit, að allar
miklar stjórnmálahreyfingar hafa haft stórkostleg, oft á
tíðum fjarlæg, markmið og öflugustu hreyfingarnar
voru sífellt þær, sem vöktu óeigingjarnasta eldmóðinn.
Allar miklar sögulegar stefnur hafa haft þetta einkenni
og hvað vora tíma snertir, þá er þessu þannig varið með
sósíalismann. „Launaðir æsingamenn“ er vafalaust við-
kvæði þeirra, sem ekkert þekkja til stefnunnar. En sann-
leikurinn er sá, að ef ég — svo ég tali bara um það,
sem ég þekki persónulega — hefði ritað dagbók um
það í síðustu 24 ár og skrifað niður alla þá sjálfsafneit-
un og fórnfýsi, sem ég hef kynnzt, þá mundu lesendur
dagbókar þeirrar sífellt hafa orðið „hetjuskapur“ á
vörunum. En meijn þeir, sem ég hefði getað sagt frá,
voru ekki hetjur, — það voru miðlungsmenn, hrifnir af
mikilli hugsjón. Sérhvert sósíalistablað — og þau skipta
nú hundruðum í Evrópu — hefur sömu söguna að segja
af sjálfsfórn árum saman, án nokkurrar vonar um end-
urgjald, og hvað mikinn meirihluta snertir, jafnvel án
persónulegrar metorðagirni. Ég hef séð fjölskyldur, sem
ekki vissu hvað hafa skyldi til næsta máls, af því maður-
inn var einangraður i bænum sökum starfs síns við
blaðið, en konan hafði ofan af fyrir fjölskyldunni með
saumum, og þetta ástand hélzt árum saman, unz fjöl-
skyldan, án nokkurs ásökunarorðs, dró sig í hlé, eins og
hún vildi segja: „Nú getið þið haldið áfram, við getum
ekki meir.“ Ég hef séð menn, sem þjáðust af tæringu og
vissu það, ganga engu að síður um til að undirbúa
256
VINNAN