Vinnan - 01.12.1947, Blaðsíða 18

og heimsóknir oft á dag. Hann ætlaði að kaupa gjafir
handa gömlu konunni. Hún skyldi fá vandað sjal, og
hatt, eins fallegan og fallegri en þann. sem frú hafn-
sögumannsins var með, þegar hún kom til Snoppu-
skers í sumar. Og svo átti hún að fá staf með silfur-
handfangi í staðinn fyrir birkilurkinn, sem hún notaði
til að styðjast við. Og brjóstnælu og nýja sálmabók.
Því að Österlund hafði- með tímanum dregið saman
dálítið af peningum. Reyndar hafði hann drukkið dá-
lítið, en enginn ríkisins þjónn verður fátækur fyrir það,
því að brennivínið er ódýrt. Sú gamla hafði nú reyndar
haft vald á kútnum og skammtað honum aðeins þennan
reglulega morgunsnaps, sem hver karlmaður þarfnast.
Og hann ætlaði ekki að vera að heiman nema fjórtán
daga.
Österlund fór með hafnsögubátnum. sem kom til
Snoppuskers einu sinni í mánuði með olíu og póst og
mat og aðrar nauðsynjar. Yaxtunnan lians var traust-
lega fjötruð á þilfarinu og sjálfur sat hann á henni,
hálf-órór út af mömmu gömlu, en með forvitni bland-
inni tilhlökkun eftir dýrð höfuðstaðarins og stórgróða-
sölunni, sem framundan var. I nýsaumuðum vasa innan
á vestinu var þrýstin seðlabók. Hann var klæddur ein-
kennisbúningi, og með mikla. rauða skeggið og sæblá
augun var hann æði mikilúðlegur og sæhetjulegur.
Mamma hans hafði prjónað handa honum úlnliða-
smokka með bláum og rauðum bekkjum. Slíkt þótti
fínt í æsku hennar. Þeir fóru reyndar ekki sem bezt við
einkennisbúninginn, en mamma hafði prjónað þá og
þess vegna skyldi hann nota þá.
*
Österlund komst til Stokkhólms og lét flytja vaxtunn-
una sína í land og kom henni í geymslu í verzlun einni
við Rósarvík. Sjálfur fékk hann að halda til í hafn-
sögubátnum í bráðina, og svo íleygði hann sér út í
heimsglauminn.
Stokkhólmur var honum alveg nýtt fyrirbrigði. Hann
var gamall piparsveinn og hafði alltaf — svo að segja —
hangið í pilsum mömmu sinnar. Nú kom stórborgin
með allar sínar hættur og freistingar og þreif hann eins
og þúsundarma krossfiskur: Hann þurfti ekki lengi að
vera einmana. A Skipsbryggjunni, við Sæbergspallinn,
í Syðra og í Dýragarðinum hitti hann kunningja, sem
komið höfðu til Snoppuskers og notið gestrisni hans
þar. Hann hitti gamla skipsfélaga — suma, sem enn
voru á sjónum og aðra sem komnir voru í land — og
hann slóst í félagsskap þeirra. En hann lenti ekki út í
neitt svínarí, því að hann bar virðingu fyrir einkennis-
búningnum, sem hann var alltaf í. En hann skemmti sér.
Hann fór í Látúnsstöngina og Friðinn og Vega og
borðaði stærðar buffsteikur með miklum lauk og hann
saup stóra sopa. Og í miðjum skeggfeldinum var gleði-
bros frá rnorgni til kvölds — hann var í Paradís. En
á kvöldin, þegar hann var kominn fram í hafnsögubát-
inn, lá hann snöktandi og hugsaði til níræðu mömmu
sinnar, sem ekki var enn búin að fá silfurstafinn né
fína sjalið. Hann reyndi að selja vaxið sitt, en þótti
verðið alltaf of lágt. Félagar hans reyndu að leika á
hann, en hann sá við þeim. Hann fór til lyfjabúða og
efnagerða, en þær buðu hver annarri lægra, og bráðum
myndi hafnsögubáturinn fara. Þá yrði hann að flytja
í hótel. Og hann hafði frétt að öll hótel væru morandi
í lús og veggjatítlum. Það líkaði honum ekki, því að
hann var hreinlegur og þrifinn og átti einkennisbúning,
sem var öllum öðrum virðulegri og þýðingarmeiri.
Hann var frá vitamálastjórninni og á hann inátti eng-
inn blettur falla. Hvernig væri hægt að hugsa sér sjó-
menn án vita og vita án manna, sem sæju um þá og
ábyrgðust þá? Nehei! Stokkhólmur var ekki fyrir hann.
Það var ein djöfulsins borg. En vaxið? 0, skollinn hafi
vaxið. Hann ætlaði að fara með það heim með sér aftur
og búa til úr því jólakerti handa mömmu. Og engin
kerling í öllum heimi skyldi hafa aðra eins ljósadýrð og
mamma hans.
Hafnsögubátnum dvaldist. Hann þurfti ekki að flytj-
ast í lúsugt hótel. Þegar hann vissi þetta, færði hann
drottni þakkir og fór út og keypti sjalið og brjóstnæl-
una handa mömmu gömlu.
Loks rann upp síðasti dagur Stokkhólmsdvalarinnar.
Hann hafði nú kynnzt borginni nokkuð, en ennþá var
hann sami saklausi fimmtíu og fimm ára drengsnáðinn,
sem í öllum heiminum átti aðeins níræða mömmu sína
að treysta á. Án hennar var hann rótarlaus og hjálpar-
vana. Hann hafði eignazt marga kunningja í borginni,
því að hann var glaður og kátur og barnalegur. Og nú
skyldi kveðjuhátíðin haldin í stofunni uppi yfir kjallar-
anum Friðnum. Þar var glatt á hjalla og notalegt, há-
vaði og hnittnar sögur. Þar undu sér skipstjórar og
hafnsögumenn og skerjabúar. Sjálfur hef ég hvergi lært
eins mikið um sælífið og skerjagarðinn eins og uppi
yfir kjallaranum Friðnum á þeim dögum.
Og Österlund veitti sexu, eins og kallað er. Hann var
að kveðja borgina og ætlaði aldrei að koma þangað
aftur, því að nú tæki hann við starfi sínu á ný og fengi
aldrei framar orlof. Hann varð svo óskaplega fullur, að
timburmennirnir á eftir voru eins og tvö bjarndýr í
fangbrögðum.
Morguninn eftir rölti hann út í borgina og kom þá að
Kóngstrjágarðinum og rak augun í Vaxmyndasafnið,
sem þá var alveg nýtt. Ég held það hafi verið opnað
árið 1889.
Ósterlund stakk sér strax inn í vaxfnyndasafnið og
vegna ástands síns þá um morguninn varð hann afar
hrifinn af allri dýrð þess. Hugmyndin, sem lá að baki.
og allt þarna inni var honum nýstárlegt, og honum fór
240
VINNAN