Vinnan - 01.12.1947, Síða 45

/----------------------------------------s
Olaíur Þ. Kristjánsson:
ESPER ANTO-NÁMSKEIÐ
VII
v________________________________________/
MALFRÆÐI
Sagnorð
Nafnháttur endar ævinlega á i; ami, að elska.
Nútíð endar á as: mi amas, ég elska.
Þátíð endar á is: mi arnis, ég elskaði.
Framtíð endar á os: mi amos, ég mun elska. Framtíð
er alltaf notuð í esperanto, þegar um óorðinn verknað
er að ræða, en í íslenzku er þá venjulega notuð nútíð:
Eg kem á morgun (nútíð með framtíðarhugsun); Mi
venos (ekki venas) morgau (framtíð).
Skildagatíð endar á us: mi amus, ég myndi elska
(ef ...).
Boðháttur endar á u: Amu, elskaðu. I esperanto er
boðháttur notaður, þótt hoðið (skipunin, óskin, bænin)
komi óbeint fram og viðtengingarháttur sé notaður í
íslenzku: Mi volas, ke vi skrihu, ég vil, að þú skrifir.
Þágujall
Til þess að tákna þágufall í íslenzku er í esperantq oft
notuð forsetningin al (til), og verða menn þá að ráða
af efninu, hvort þýða á al með til eða hvort það er
táknað með þágufalli. Al vi getur þannig bæði þýtt til
þín og þér. Mi iras al la knabo, ég geng til drengsins.
Mi donas libron al la knabo, (ég gef hók til drengsins)
ég gef drengnum bók.
Athugið framburð á þessum orðum: hodiaú (frb. ho-
dí-i, með áherzlu á dí), hieraú (frb. hí-er-á), morgaú
(frb. morg-k).
VII. LESKAFLI
Mi skribis hierau, mi skribas hodiau kaj mi skribos
morgaú, sed tamen mi ne estas skribisto. Mi ne povis
veni al miaj geavoj hieraú, sed mi venos morgaú, se mi
povos. Antaú du jaroj staris nur unu domo apud la
strato, sed nun staras tie dek domoj. Antaú la domo,
sur la strato, staras nova kaj bela aútomobilo. Estas
aútomobilo de miaj geonkloj. La gardenisto havis hier-
aú grandan doloron en du dentoj, sed la dentisto kuracis
ilin. La laboristoj kaj la laboristinoj laboris la tutan
tagon kaj ec parton de la nokto. Vi povus danci, se vi
estus sana. Mi donus al vi belan libron, se vi estus mia
nepino. Rapidu (iru rapide) al la kuracisto kaj petu,
ke li venu rapide, car mia malgranda knabo estas tre
malsana. Bonan tagon (mi deziras al vi). Cu vi estas
sana? Cu via sano estas bona? La hodiaúa tago estas
bela, sed malvarma. La morgaúa tago ankaú estos mal-
varma. Hodiaú estas malvarme. Morgaú estos malvarme.
Kian libron vi deziras? Bonan nokton. Dormu bone.
ORÐMYNDUN
Viðskeytið ist táknar mann, sem hefur það, sem stofn
orðsins segir, að starfi eða atvinnu: Skribisto, skrifari
(af skribi), cambristino, herbergisþerna (af cambro),
flugisto, flugmaður (af flugi).
ORÐASAFN
Al: til (er einnig notað til að
tákna þágufall).
Antaú: fyrir, fyrir framan.
Car: af því að, þar eð.
Dek: tíu.
Deziri: óska.
Doloro: sársauki.
Doni: gefa, fá.
Dormi: sofa.
Hieraú: í gær.
Hodiaú: í dag.
Jaro: ár.
Kuraci: lækna.
Labori: vinna.
Morgaú: á morgun.
Nokto: nótt.
Peti: biðja (bónar).
Sana: heilbrigður.
Se: ef.
Tago: dagur.
Tamen: samt.
Tie: þar, þarna.
Tuta: allur.
Veni: koma.
V. VERKEFNI
a) Þýðið á íslenzku:
Kantistino, Jurnalisto, dancistino, ploristino, kura-
cistino, gekantistoj, kantistaro, dormo, dormocambro,
dormulo, peto, deziro, malsanulo taglibro, jarlibro.
b) Þýðið á esperanto:
1. Bróðir minn vann ekki í gær. 2. Ég sit í garðinum
mínum á morgun. 3. Læknirinn mun lækna frænda
þinn. 4. Fyrir einu ári átti ég aðeins eina systurdóttur,
en nú á ég fjórar. 5. Söngvarinn hefur verk í fingrin-
um. 6. Þú gætir auðveldlega farið inn í rauða húsið,
ef þú vildir. 7. Beiddu lækninn að koma, því að amma
gamla er lasin. 8. Góða nótt, góða vinkona.
c) Skrifið upp meira eða minna af fyrri lesköflum
og verkefnum og látið allar sagnir vera í þátiS (þær eru '
þar í nútíð). Skrifið síðan sömu kaflana upp aftur og
látið sagnirnar nú allar vera í framtíð.
d) Lesið allt námskeiðið frá byrjun vandlega upp,
því að í næsta hefti kemur eins konar prófverkefni.
VINN AN
267