Dagblaðið Vísir - DV - 19.02.2021, Blaðsíða 8

YFIR ÞRJÚ ÞÚSUND
BÖRN MEÐ OFFITU
Allt að níutíu börn eru á biðlista eftir meðferð hjá
Heilsuskóla Barnaspítala Hringsins vegna offitu. Ríf-
lega árs bið er eftir meðferð. Dæmi eru um að þessi
börn séu komin með fylgikvilla offitu á borð við fitu-
lifur, ógreinda sykursýki og kæfisvefn.
U m 6,5% íslenskra barna eru með offitu sam-kvæmt nýjustu tölum
frá Þróunarmiðstöð heilsu-
gæslunnar. Þetta jafngildir
yfir þrjú þúsund börnum. Of-
fita hjá börnum hefur aukist
jafnt og þétt frá 1980 þegar
um 1% barna glímdi við offitu.
Tryggvi Helgason, barna-
læknir og sérfræðingur í offitu
barna, skrifaði nýverið bréf til
lýðheilsusviðs Embættis land-
læknis vegna þessarar stöðu
og óskar eftir aðgerðum. Hann
bíður eftir svari.
Tryggvi starfar við Heilsu-
skóla Barnaspítala Hrings-
ins þar sem fjölskyldum eru
kenndar aðferðir til að takast
á við þyngdarstjórnun. Bæði
er boðið upp á hópmeðferð og
einstaklingsmeðferð, en mark-
Sum þeirra
barna sem
koma í Heilsu-
skólann eru
í góðu formi
og taka þátt
í íþróttum en
mikilvægt sé
að grípa inn í
til að koma í
veg fyrir fylgi-
kvilla offitu.
MYND/GETTY
Erla
Hlynsdóttir
erlahlyns@dv.is
miðið er að greina orsakir of-
fitu hjá viðkomandi barni eða
unglingi og finna leiðir til að
hægja á þyngdaraukningu.
Ríflega árs biðlisti
Til að komast að hjá Heilsu-
skólanum er miðað við að börn
og unglingar séu 2,5 staðalfrá-
vikum fyrir ofan meðalkúrfu í
BMI (e. Body Mass Index) eða
hafi þyngst mikið á stuttum
tíma. Leitast er við að hvetja
börnin áfram ásamt því að
veita ráðgjöf um mataræði
og hreyfingu. Tryggvi segir
algjört lykilatriði að foreldrar
taki virkan þátt í meðferðinni.
Á hverjum tíma eru að
jafnaði 250-300 börn og fjöl-
skyldur þeirra í meðferð hjá
Heilsuskólanum. Sjötíu nýjar
fjölskyldur bætast við á hverju
ári. Sem stendur eru milli
áttatíu og níutíu börn á bið-
lista. Biðlistinn hefur verið að
lengjast og er nú ríflega árs
bið eftir meðferð.
„Ég hef kynnt stöðuna fyrir
heilbrigðisráðuneytinu. Okkar
ósk er að stækka teymið þann-
ig að við getum sinnt fleiri
fjölskyldum,“ segir Tryggvi.
Í þverfaglegu teymi Heilsu-
skólans starfar læknir, félags-
ráðgjafi, hjúkrunarfræðingur,
íþrótta- og heilsufræðingur,
sálfræðingur, næringarfræð-
ingur og móttökuritari, alls
níu starfsmenn í 2,5 stöðu-
gildi.
Íslands hæst í offitu
meðal OECD-ríkja
Hlutfall landsmanna með of-
fitu er hæst hér á landi meðal
OECD-ríkjanna og segir
Tryggvi því ekki koma á óvart
hversu algeng offita sé meðal
íslenskra barna, mun algeng-
ari en annars staðar í Norður-
Evrópu.
„Ýmsir þjóðfélagslegir þætt-
ir geta þarna spilað inn í. Við
vinnum lengri vinnudag en
Norðurlandaþjóðirnar, vinnu-
dagurinn hjá börnum er líka
oft lengri því þau eru lengur í
tómstundum en annars staðar,
íslensk börn sofa minna, auk
þess sem matarrútína og
matarsiðir eru öðruvísi hér
en víða annars staðar,“ segir
Tryggvi.
„Við höfum séð að í Suður-
Evrópu eru í grunninn aðrar
matarrútínur en hjá okkur en
þar er offita líka að aukast hjá
börnum samhliða því að vest-
rænt/amerískt mataræði kem-
ur inn. Þetta er meira unninn
matur sem er mikið til einföld
kolvetni. Hjá sumum börnum
með offitu sjáum við að þau
eru að neyta of mikils af sæl-
gæti og gosi en það er sjald-
gæft að málið sé svo einfalt,“
segir hann.
Tryggvi bendir á að það sé
á undanhaldi að krakkar eldi
með foreldrum sínum, geri
sitt eigið nesti og læri að um-
gangast ávexti og grænmeti.
„Margir krakkar hreinlega
kunna ekki að meðhöndla
grænmeti, kunna ekki að
taka innan úr papriku og fá
sér þegar þau koma heim úr
skólanum.“
Þá hafi breyttir samfélags-
hættir á síðustu áratugum sín
áhrif. „Það er af sem áður var
þegar stórfjölskyldan borðaði
saman. Afar og ömmur höfðu
mun meiri áhrif á matarupp-
eldi barna en samvera með
þeim hefur minnkað,“ segir
hann.
Yngstu börnin tveggja ára
Í Heilsuskólanum er tekið
við börnum allt frá rúmlega
tveggja ára og til átján ára
aldurs. Meðalaldur hefur
verið nokkuð stöðugur í
kring um 11,5 ár frá upphafi
en hann nálgast þó tólf árin
vegna lenginga biðlista eftir
meðferð.
ÁHRIF FORELDRA Á
HREYFINGU BARNA
Þeir geta:
• Verið góð fyrirmynd og hreyft
sig með börnunum.
• Hugað að eigin hreyfivenjum og
barna sinna.
• Hvatt til útileikja og þátttöku í
skipulögðu íþróttastarfi.
• Bent á athafnir sem fela í sér
hreyfingu þegar börnunum
leiðist.
• Gefið gjafir sem hvetja til hreyf-
ingar, s.s. bolta, sippubönd,
skauta eða hjól.
• Hvatt barnið til að ganga eða
hjóla í og úr skóla.
• Samið við barnið um tímamörk
fyrir daglega afþreyingu við
skjá.
Lengi var talað um að það
væri ekkert áhyggjuefni þó
mjög ung börn væru feit því
fitan myndi renna af þeim
með aldrinum. Tryggvi segir
þetta ekki samræmast þekk-
ingu á offitu í dag og því þurfi
að grípa strax til aðgerða,
jafnvel hjá börnum á þriðja
aldursári með offitu. „Við
fylgjumst bæði með hæð og
þyngd barna. Ef þau hætta að
lengjast er brugðist við og það
8 FRÉTTIR 19. FEBRÚAR 2021 DV