Dagblaðið Vísir - DV - 19.02.2021, Blaðsíða 15

FRÉTTIR 15DV 19. FEBRÚAR 2021
TÍMALÍNA
1998–2002
Jón Baldvin verður sendiherra Ís-
lands í Bandaríkjunum og Mexíkó.
2001
Jón Baldvin sendir
Guðrúnu þrjú bréf, þar
af eitt frá Tallin. Hún
er þá sautján ára.
2002–2005
Jón Baldvin
verður sendi-
herra Íslands
í Finnlandi og
Eystrasaltsríkj-
unum.
2007
Utanríkisráðuneytið svarar
fyrirspurninni og ríkissak-
sóknari fellir málið niður.
2016
Jóni ekki boðið á
málþing í Norræna
húsinu um sjálfstæði
Eystrasaltslandanna.
2012
Guðrún stígur fram
í tímaritinu Nýju Lífi
og birtir bréf Jóns
Baldvins.
2005
Guðrún, 21 árs,
kærir Jón Baldvin
fyrir kynferðisbrot.
2013
Lögreglan rannsakar ásakanir
á hendur Jóni Baldvini sem ná
allt aftur til ársins 1966 þegar
hann kenndi í Hagaskóla.
2019
Jón Baldvin fer í hálftíma langt
einkaviðtal í Silfur Egils. Sver af
sér allar sakir og talar opinskátt
um ætluð veikindi dóttur sinnar.
2021
Mál Jóns gegn Aldísi og
Sigmars til umfjöllunar í
héraðsdómi.
2019
Jón Baldvin kærir Aldísi
Schram, Sigmar Guðmunds-
son og RÚV fyrir ummæli
Aldísar og Sigmars á Rás 2.
2020
Bryndís Schram gefur
út ævisögu sína: Brosað
gegnum tárin. Aldís segir
Bryndísi ljúga í bókinni.
2021
RÚV minnist ekki á Jón
Baldvin í frétt sinni um
30 ára afmæli viðurkenn-
ingar Íslands á sjálf-
stæði Litáen.
2016
Jón Baldvin gerður
að heiðursdoktor
við háskólann í
Vilníus.
2019
Jón Baldvin segir í yfirlýsingu hjá Frétta-
blaðinu að ásakanir um kynferðisbrot séu
uppspuni eða skrumskæling á veruleik-
anum.
2019
Sigmar Guðmundsson tekur viðtal við Al-
dísi Schram í morgunútvarpi Rásar 2. Aldís
segir Jón Baldvin hafa beitt sig ofbeldi og
fengið sig nauðungarvistaða á geðdeild.
2006
Ríkissaksóknari fyrirskipar lögreglurann-
sókn á málinu. Lögreglan óskar upplýsinga
frá dómsmálaráðuneytinu sem áframsendir
fyrirspurnina til utanríkisráðuneytisins.
2005
Guðrún lýkur
stúdentsprófi frá
Fjölbrautaskól-
anum í Breiðholti.
1997–1998
Að sögn Guð-
rúnar er Jón
Baldvin í og við
herbergi hennar
á meðan hún
sefur.
M álið var upphaflega höfðað af Jóni Bald-vini Hannibalssyni
gegn dóttur hans, Aldísi
Schram, blaðamanninum Sig-
mari Guðmundssyni og RÚV
til réttargæslu vegna hugsan-
legrar bótakröfu en málið
varðar útvarpsviðtal sem Sig-
mar tók við Aldísi og birt var
á Rás 2. Í þættinum sagði Al-
dís frá meintum brotum Jóns
gegn sér og öðrum. Í grófum
dráttum má skipta ásökunum
Aldísar í tvennt. Annars vegar
fjalla þær um meint kynferðis-
brot Jóns, og hins vegar um
aðkomu hans að nauðungar-
vistunum Aldísar. Hefur Aldís
sagt aðkomu Jóns að nauðung-
arvistununum meiri en hann
hefur sjálfur viðurkennt.
Árið 2012 birtust í fyrsta
sinn opinberlega ósæmileg
bréf sem Jón Baldvin hafði
sent ungri frænku sinni, Guð-
rúnu Harðardóttur. Hún kærði
hann siðar fyrir kynferðisbrot
en málið var látið niður falla.
„Kynferðislegt óargadýr“
Mikill hiti var í réttarsal er
vitnaleiðslur fóru fram í máli
Jóns Baldvins gegn Aldísi en
ró virtist hafa færst yfir að-
ila máls og áhorfendur þegar
kom að munnlegum málflutn-
ingi lögmanna. Dómarinn í
málinu hafði milligöngu um
sættir í málinu í dómshléinu
á milli fyrri og seinni hluta
aðalmeðferðar. Skemmst er
frá því að segja, að ekkert
varð af sáttum.
Hafa verður í huga að málið
sem nú bíður dómsuppsögu
er eftir sem áður „einungis“
meiðyrðamál, þó skýrslu-
gjöf vitna og umfjöllunar-
efnið hafi að mestu fjallað
um ætluð kynferðisbrot Jóns
Baldvins. Lögmaður Aldísar
sagði í ræðu sinni að málið
hafi bersýnilega átt að verða
„syndaaflausn“ Jóns. Ef svo
var er ljóst að sú syndaaflausn
snerist við meðferð málsins
upp í andhverfu sína.
Lögmaður Aldísar, Gunn-
ar Ingi Jóhannsson, fór þá
jafnframt hörðum orðum
um Jón í ræðu sinni. Sagði
að ekki mætti skilja annað
af lestri frásagna kvenna á
„metoo Jón Baldvin“ síðunni,
en að Jón væri „kynferðis-
legt óargadýr“. Lýsti Gunnar
því að ásökunum Aldísar hafi
aldrei verið svarað öðruvísi
af Jóni en með því að benda
á Aldísi og segja ásakanirnar
runnar undan rifjum hennar.
Í sömu andrá hefur Jón rýrt
trúverðugleika Aldísar með
því að tefla fram ætluðum
geðsjúkdómum hennar.
Brotin fyrnd eða utan
lögsögu stjórnvalda
Flest brot sem Aldís sagði Jón
hafa framið eru fyrnd. Kom
fram í máli lögmanns Al-
dísar, að Aldís hefði tilkynnt
brot Jóns til lögreglu, en þar
sem hún væri sjálf löglærð
hafi hún vitað að brotin væru
fyrnd og því ekki kært. Niður-
staða tilkynningar Aldísar var
einmitt sú, að brotin væru
ýmist fyrnd eða að þau væru
framin erlendis og íslensk lög-
regla hefði því ekki lögsögu í
málinu. „Það átti eftir að nýt-
ast honum vel síðar,“ skaut
lögmaðurinn svo inn. Vísaði
hann þar til þess að íslenskir
dómstólar vísuðu nýverið
ákæru Héraðssaksóknara
gegn Jóni Baldvini fyrir kyn-
ferðisbrot í húsi Jóns á Spáni
frá dómi þar sem ekki þótti
sannað að verknaðurinn hafi
stangast á við gildandi rétt
þegar það var framið.
Landsréttur staðfesti síðar
úrskurð Héraðsdóms, og er
það mál því úr sögunni fyrir
fullt og allt.
Fyrningartími brota er mis-
langur eftir þeim viðurlögum
sem lögð eru við brotunum í
hegningarlögum. Til dæmis
fyrnast brot sem varða fang-
elsi í fjögur til átta ár hið
mesta á 15 árum og brot sem
varða eins til fjögurra ára
fangelsi fyrnast á tíu árum.
Árið 2007 var fyrningar-
reglum breytt á þann veg að
fyrningartími kynferðisbrota
gegn börnum byrjar ekki að
telja fyrr en barnið verður 18
ára gamalt.
Sú breyting sem þá var gerð
var ætlað að vera afturvirk, á
þann veg að fyrningarfrestur
ófyrndra brota sem framin
voru fyrir gildistöku laganna
lengist. Tekist hefur verið á
um lögmæti þessa atriðis í
dómsmálum. Fyrningarfrest-
ur brota rofnar, samkvæmt
lögunum, þegar rannsókn
sakamáls hefst. Þetta orða-
lag hefur einnig valdið heila-
brotum meðal lögfræðinga og
iðulega er um það deilt hvað
„upphaf rannsóknar“ þýðir.
Er það þegar brot eru kærð?
Þegar brot eru færð í mála-
skrá lögreglu? Þegar ákæra
er gefin út?
Langflest meint brot Jóns
Baldvins eru þó nógu gömul
til þess að vera óumdeilanlega
fyrnd og því svo gott sem úti-
lokað að þær ásakanir verði
nokkurn tímann rannsakaðar.
Í dómsmáli Jóns gegn Aldísi
fór mikið púður lögmanna í
að ræða ásakanir Aldísar
gegn Jóni um að hafa komið
að nauðungarvistununum.
Meðal annars var tekist á
um það hvort að notkun Jóns
á bréfsefni sendiráðs Íslands
í Washington, er hann sendi
yfirvöldum á Íslandi bréf
um að Aldísi þyrfti að vista
á geðdeild, teldist misnotkun
á opinberu valdi. Aldís var
nauðungarvistuð 1992 og
aftur 2002. Í lögregluskýrslu
um síðara málið stendur að
umrætt atvik hafi verið skráð
sem „aðstoð við erlent sendi-
ráð“.
Ljóst er að sendiherra hefur
ekki það vald sem hann var
sagður hafa misnotað. Hins
vegar er það enn vafa undir-
orpið hvort brotið hafi verið
á rétti Aldísar af hálfu lækna
á geðdeild, en fyrir liggur að
ekki var leitað til dómstóla
eins og átti að gera vegna
mánaðarlangrar nauðungar-
vistunar Aldísar árið 2002.
Á fjórða tug kvenna
yfir 60 ára tímabil
Ásakanirnar um brot Jóns á
metoo síðunni sem helguð var
Jóni varða brot sem eiga að
hafa gerst á 60 ára tímabili.
Það fyrsta árið 1962 þegar Jón
var háskólanemi í Edinborg.
Á fjórða tug kvenna hafa nú
stigið fram, og um 20 undir
nafni. Nú síðast stigu þrjár
konur fram undir nafni og
lýstu áreitni Jóns í ráðherra-
bústaðnum þar sem Jón var
undir áhrifum áfengis. Sam-
kvæmt frásögn þeirra kast-
aði Jón „rándýrum“ koníaks-
glösum ráðherrabústaðsins í
gólfið áður en hann rauk inn
í eldhús þar sem starfsfólk
var að ganga frá eftir veislu
kvöldsins. Mun Jón hafa kall-
að „mig vantar kvenmann“
áður en hann rauk aftan að
einni konunni og greip um
brjóst hennar.
Jón segist aldrei hafa komið
inn í ráðherrabústaðinn eftir
að hann sjálfur lauk störfum
sem ráðherra og neitar ásök-
ununum.
Sem fyrr sagði er nú vika
liðin frá lokum aðalmeðferð-
ar og hefur dómari því þrjár
vikur til viðbótar til þess að
kveða upp sinn dóm. Vegna
umfangs málsins er líklegt
að allur sá tími verði nýttur.
Dóms er því líklega að vænta
fyrstu vikuna í mars. n
Vika er nú
liðin af mán-
aðarfresti
dómara til að
dæma í máli
Jóns Baldvins
gegn Aldísi og
Sigmari.
MYND/
SIGTRYGGUR ARI
Heimir
Hannesson
heimir@dv.is
Dóms er því
líklega að
vænta fyrstu
vikuna í mars.