Dagblaðið Vísir - DV - 19.02.2021, Blaðsíða 18

18 EYJAN
N áttúruvernd er kjör-orð dagsins og undan-farin ár hafa flokkar
Græningja sótt í sig veðrið
hvarvetna í álfunni. Pólitískar
hreyfingar umhverfisvernd-
arsinna eiga sér langa sögu
og meira en fjörutíu ár eru frá
því að fyrsti fulltrúi slíkrar
hreyfingar náði kjöri á þjóð-
þing en það var í Sviss.
Græningjar mynda með sér
bandalag á Evrópuþinginu
(Europäische Grüne Partei)
og eiga þar samtals 52 þing-
menn. Athygli vekur að flokk-
ar frá öllum ríkjum Vestur- og
Mið-Evrópu eiga aðild að sam-
tökunum að Íslandi undan-
skildu.
Einn íslenskur flokkur hefur
sem kunnugt er tengt sig við
„grænar“ áherslur en VG er þó
fremur nær sósíalískum upp-
runa sínum og hefur ekki tekið
jafn eindregna afstöðu í nátt-
úruvernd og flokkar Græn-
ingja í nágrannalöndunum.
Græningjar í lykilstöðu
Sé tekið mið af könnunum
undanfarið stefnir í að Græn-
ingjar verði næststærsti
flokkurinn á þýska Sambands-
þinginu (Bundestag) í Berlín
að loknum kosningum næsta
haust en í þeim könnunum
sem birtar hafa verið í þessum
mánuði mælist fylgi þeirra
á bilinu 18 til 21 af hundraði.
Þetta er verulegur viðsnún-
ingur frá kosningunum 2017
þegar flokkurinn hlaut aðeins
9% atkvæða. Sjálfir skilgreina
þýskir Græningjar sig á miðju
stjórnmálanna þó svo að mál-
efnalega hafi þeir lengst af átt
meiri samleið með flokkum
lengra til vinstri og við blasi
að þeir sækja einkum fylgi til
óánægðra fyrrum kjósenda
Sósíaldemókrataflokksins.
Alexander Van der Bellen,
forseti Austurríkis, var um
langt árabil talsmaður Græn-
ingja þar í landi og fyrir rétt
rúmu ári mynduðu austur-
rískir Græningjar samsteypu-
stjórn með Þjóðarflokknum,
sem er flokkur kristilegra
demókrata (áþekkur Sjálf-
stæðisflokknum). Núverandi
talsmaður Græningja í Aust-
urríki er Werner Kogler sem
jafnframt er varakanslari
landsins og ráðherra lista-,
menningar- og íþróttamála.
Flokkar Græningja verða
því ekki eingöngu skilgreindir
til vinstri á pólitíska litrófinu
enda náttúruvernd ekki einka-
mál neinnar ákveðinnar hug-
myndafræði. Angela Merkel,
kanslari Þýskalands, kemur úr
flokki Kristilegra demókrata
(áður systurflokkur Sjálf-
stæðisflokks), en hún gerði eitt
helsta baráttumál Græningja
að stefnu síns flokks þegar hún
beitti sér fyrir lokun þýskra
kjarnorkuvera í kjölfar slyss-
ins í Fukushima í Japan.
Þáttur Birgis Kjaran
Einn helsti brautryðjandi
náttúruverndar hér á landi
var þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins, Birgir Kjaran hag-
fræðingur. Hann var fyrsti
flutningsmaður frumvarps
til náttúruverndarlaga árið
1970 og í framsöguræðu sinni
komst hann meðal annars svo
að orði að maðurinn mætti
„ekki eyðileggja náttúruna sér
til tortímingar, því að náttúru-
vernd er í sjálfu sér fyrst og
fremst mannvernd, lífsvernd
manneskjunnar sjálfrar“. Og
Birgir sagði enn fremur að
náttúruvernd væri „engin
spjátrungsleg sérviska búin
til á skrifpúltum lífsfirrtra
lærdómsofvita með aðstoð
tölvunnar, né heldur róman-
tískt hugsjónaskvaldur, heldur
bláköld hagsmunastaðreynd
veruleikans“. Óhætt er að
segja að þessi ummæli stand-
ist tímans tönn.
Styrmir Gunnarsson, fyrrv.
ritstjóri Morgunblaðsins,
rifjaði upp brautryðjenda-
starf Birgis í náttúruverndar-
málum á vefsvæði sínu árið
2018 og benti þar á að Sjálf-
stæðisflokkurinn hefði um
skeið skapað sér sérstöðu í
umhverfisverndarmálum og
byggt þar á arfleifð Birgis
Kjaran öðrum fremur. Styrm-
ir telur aftur á móti að nýjar
kynslóðir hafi sýnt umhverfis-
málum minni áhuga.
Dýravernd fær litla athygli
Í umræðum um umhverfis-
mál vega loftslagsmálin að
vonum þyngst en nefna má
ýmis önnur vandasöm álita-
efni. Ole Anton Bieltvedt,
stofnandi og formaður dýra-
og náttúruverndarsamtak-
anna Jarðarvina, hefur látið
mjög til sín taka í opinberri
umræðu undanfarin ár. Sam-
tökin hafa meðal annars kært
Hval hf. til lögreglu vegna
meintra brota á reglugerðum
um veiðar og verkun hvals.
Dauðastríð hvala er langt og
að sögn Ole Antons sleppa
mörg dýranna helsærð til
þess eins að kveljast til dauða
í lengri eða skemmri tíma.
Ole hefur einnig bent á
ómannúðlegar aðferðir við
minkahald og slátrun minka.
Hér á landi séu aðeins níu
loðdýrabændur starfandi
og til rekstrarins fái þeir
úr sjóðum skattgreiðenda
160 milljónir króna á ári,
en flestar aðrar vestrænar
þjóðir hafa bannað loðdýra-
rækt. Ole Anton hefur enn
fremur gagnrýnt að leyfðar
séu veiðar á rjúpu sem Nátt-
úrufræðistofnun flokkar sem
„tegund í yfirvofandi hættu“.
Almenningur hér á landi
sýnir dýra- og náttúruvernd
stóraukinn skilning en í þessu
efni – eins og svo mörgum
öðrum – hafa stjórnmálin
setið eftir. Líkt og Ole Anton
hefur bent á skella ráðamenn
við skollaeyrum enda hags-
munir einstakra atvinnu-
greina látnir vega þyngra á
metunum en velferð dýra og
verndun náttúru. Þannig er
kíkirinn settur fyrir blinda
augað þegar sauðfé er beitt
á örfoka land svo dæmi sé
tekið.
Villtir laxastofnar í hættu?
Annað stórt umhverfisvernd-
armál tengist uppbyggingu
sjókvíaeldis á laxi hér við land
en Norsk institutt for natur-
forskning hefur sýnt fram
á mjög mikla erfðablöndun
eldislax við villta laxastofna
en aðeins þriðjungur villtra
laxa í Noregi mun vera án
erfðamengunar frá eldislaxi.
Auk erfðablöndunar stafar
villtum íslenskum laxi hætta
af sníkjudýrum og sjúk-
dómum sem kunna að berast
með eldislaxi. Gagnrýnendur
laxeldis benda á þetta og að
sjókvíaeldi kunni jafnvel að
hafa í för með sér útrýmingu
villtra laxastofna hér við land.
Hér er ótalin sú mengun sem
eldinu fylgir.
Almenningur hefur vaknað
til vitundar um að framtíðar-
tilvera okkar er komin undir
bættri umgengni við nátt-
úruna og að henni verði ekki
fórnað fyrir stundarágóða.
Stjórnmálin eru þó sem fyrr
fremur föst í hagsmunabar-
áttu fyrir einstakar atvinnu-
greinar þrátt fyrir að náttúru-
verndin megi í reynd teljast
hin „blákalda hagsmunastað-
reynd veruleikans“ þegar öllu
er á botninn hvolft. n
Gagnrýnendur sjókvíaeldis telja að það muni jafnvel hafa í för með sér útrýmingu villtra laxastofna hér við land. MYND/ÚR SAFNI
Á ÞINGPÖLLUM
Björn Jón
Bragason
eyjan@eyjan.is
SKOÐANAPISTILL
GRÆNINGJAFLOKKUR ÍSLANDS
Enginn íslenskur flokkur á aðild að evrópusamtökum Græningja. Stjórnmálamenn forðast
að ræða eldfim deiluefni er varða náttúruvernd. Hagsmunir atvinnuvega látnir ráða för.
19. FEBRÚAR 2021 DV
Ole Anton
Bieltvedt
stofnandi og for-
maður dýra- og
náttúruverndar-
samt. Jarðarvina
Birgir
Kjaran
fyrsti flutnings-
maður frumvarps
til náttúruverndar-
laga árið 1970