Börn og menning - 01.04.2006, Qupperneq 24

24
Börn og menning
Ég veit að nú þarf ég að vera sailarólegur
Svo ég byrja að telja voðalega hægt og
róiega: .Einn, tveir, þrir, sjö, fimmtán ..."
Ég gef þeim sextíu og fjórar rusfnurl
Við teljum þaer tvisvar svo allir fii jafnt.
Þá iofa þeir að vera þagir og hljóöir
og við heilsum glaðir:
Gott kvöld. Hávaðaseggur,
gott kvöld, Ólátabelgur,
gott kvöld, Öskurapi!

sé að eiga mörgæsamömmu
eða fílamömmu en sér
vankantana á mæðrum úr
dýraríkinu. Þess vegna er
lausnin á þessu raunverulega
vandamáli kannski full ódýr
þegar það leysist af sjálfu sér.
Einhver besta bók sem skrifuð
hefurverið um systkinakrísuna
er Ég vil líka eignast systkin
eftir Astrid Lindgren og þótt
samanburður við einn besta
barnabókahöfund fyrr og síðar
sé kannski ósanngjarn þá sýnir sú bók að
hægt er að kafa mun dýpra og nauðsynlegt
er að skoða málið frá fleiri en einni hlið eigi
bókin að hjálpa barninu sem lesið er fyrir að
sætta sig við breyttar aðstæður. Verkið er þó
bæði fallegt og skemmtilegt og óhætt að
mæla með því.
Gott kvöld
Gott kvöld eftir Áslaugu Jónsdóttur er
verulega flott bók. Vinur okkar á kápunni
segir söguna sjálfur. Á fremri saurblöðum
geta þau okkar sem kunna á klukku séð
að hana vantar tíu mínútur í átta og á
þeim aftari er klukkan átta. Sögutíminn er
því tíu mínútur. Sagan segir frá því þegar
pabbi rétt skreppur að sækja mömmu og
strákurinn er einn heima í fyrsta skipti sem
er auðvitað stór áfangi í lífi hvers barns. Sér
til halds og trausts hefur hann bangsa en
lítil hjálp er í honum því „[bjangsi hugsar
um þjófa og vofur og myrkur og skrýtin
hljóð. Bangsi vill alls ekki vera einn heima."
Ýmsar skrítnar verur eins og hungurvofan,
tímaþjófurinn, öskurapinn og hrekkjusvínið
koma í heimsókn (látum liggja milli hluta
hvort þau eru ímyndun stráksins, bangsa
eða hreinlega til í raun og veru) og til að
halda friðinn slær stráksi upp veislu. Snilldin
í sögunni felst í því að Áslaug persónugerir
ýmis myndræn hugtök eins og hrekkjusvínið
(sem er auðvitað alvöru svín), óþekktarorma
(sem eru snákar) og leiðindaskjóðuna (sem
er hvorki meira né minna en handtaska).
Með því að gera merkingu hversdagslegra
hugtaka bókstaflega vekur hún athygli á
tungumálinu og hvetur lesendur jafnframt til
að velta fyrir sér fleiri orðum og reyna að átta
sig á uppruna þeirra.
í bókinni er leikið með mörk óttans,
myndirnar eru fremur drungalegar en hlýir
litatónar umlykja stráksa svo við vitum að
honum er óhætt enda stenst hann hverja
heimsókn með glæsibrag. Allt endar þetta
vel, strákur fer í bólið þegar mamma og pabbi
koma heim og verurnar læðast út. Stráksi
sofnar (enda slapp svefnpurkan inn til hans)
og eftir standa foreldrarnir sem skilja ekkert
í veisluföngunum sem eru út um allt eldhús.
Sem fyrr nýtir Áslaug myndabókaformið til
hins ýtrasta svo úr verður falleg heild. Kápan
og saurblöðin mynda sérheim. Á kápu birtast
verurnar sem forvitnilegar skuggamyndir en
krakkar hafa gaman af að rýna í þær og para
skuggana við réttar verur. Á saurblöðum er
klukkan sem áður hefur verið vikið að og
orðalausfor- og eftirmáli sögunnar. Við sjáum
pabba kveðja strákinn sinn og foreldrana
velta vöngum þegar heim er komið.
Umbrotið er smekklegt og eins og í ýmsum
fyrri verkum sínum leggur Áslaug áherslur á
hluta textans með leturbreytingum. Slíkt er
vandaverk að gera svo vel fari en tekst hér
fullkomlega.
í þessari bók gengur allt upp og myndir og
texti ættu að höfða bæði til barna sem lesið
er fyrir og ekki síður foreldra sem alltof oft
þurfa að lesa leiðinlegar bækur fyrir börnin
sín. Hér leiðist engum.
Þverúlfs saga grimma
Þverúlfs saga grimma eftir Þorgerði
Jörundsdóttur sigraði í samkeppni Æskunnar
um myndskreytta barnabók fyrir unga
lesendur. Texti þessarar bókar er lengri en í
hinum en hún á þó meira sameiginlegt með
myndabókum fyrir ólæs börn en bókum
sem krökkum er ætlað að lesa sjálfum.
Myndir gegna stóru hlutverki, auk þess sem
í textanum er rím og ákveðinn rytmi sem
nýtur sín ekki nema í upplestri fullorðinna
eða annarra þjálfaðra lesenda.
Hér er enn einn strákurinn í aðalhlutverki
en í aukahlutverkum eru systkini, foreldrar og
leikföng. Myndirnar eru Ijósmyndasamklipp
og fyrirsæturnar fjölskylda höfundar.
Strákurinn er í sjálfstæðisbaráttu, vill hvorki
graut né ullarsokka og kallar sig Þverúlf
grimma. Til þess að fá frið fyrir umhyggju
foreldra sinna, systkinum og öðrum
boðberum mannasiða heldur hann út í geim
á pappageimfari þar sem draugageimverur
og risaeðludrekar ráða ríkjum. Úti í geimnum
temur Þverúlfur geimveruskrímslin en finnur
að hann getur ekki treyst þeim og að þau
muni sennilega éta hann ef hann sofnar.
Hann leggur því sjálfstæðisbaráttuna á
hilluna, alla vega um stundarsakir, og snýr
heim á leið i siðmenninguna, leyfir pabba
að hlýja tásunum og klæða sig í ullarsokka
og mömmu að fylla magann af mat, áður
en hann heldur lúinn í háttinn. Bókin sver
sig nokkuð í ætt við hina klassísku Where
the wild things are eftir Maurice Sendak
en áhrifa þaðan gætir bæði í söguþræði og
rytma í textanum. Úrvinnslan er þó með allt
öðrum hætti.
Hugmyndin að þessu verki erfrábær. Sagan