Fréttablaðið - 03.07.2021, Blaðsíða 52

Það er
pínu
asnalegt
þegar ég
hugsa til
baka, að
eitt það
erfiðasta
við að
hætta að
borða
dýr var
að segja
fólki frá
því.
Benjamín Sigurgeirsson
ákvað fyrir tæpum áratug
að hætta neyslu dýraafurða
nema hann fyndi góð rök
fyrir því. Hann hefur enn ekki
fundið þau og á dögunum
kom út í þýðingu hans bókin
Frelsun dýra.
Bókin Frelsun dýra eftir siðfræðinginn Peter Sin-ger kom fyrst út árið 1975 og vakti þá mikla athygli enda umfjöllunarefnið,
að hegðun meirihluta mannkyns-
ins gagnvart dýrum, sé siðferðis-
lega óréttlætanleg, að mörgu leyti
framúrstefnulegt á þeim tíma og er
það jafnvel enn.
Bókin kom fyrst út 1975 en var
uppfærð árið 1990. „Vissulega hefur
margt breyst frá bæði 1975 og 1990
en frá sjónarhóli þeirra dýra sem við
borðum þá er ekki mikið jákvætt í
þessum breytingum. Ef við skoðum
til dæmis Ísland þá eru líklega fleiri
kjúklingar, svín og laxar, sem búa
við þéttbæran búskap í dag en þá.
Sama á við um lönd eins og Kína og
Indland þar sem kjötneysla eykst
samhliða aukinni velmegun. Þann-
ig að, því miður, þá þjást f leiri dýr
vegna eiginhagsmuna mannkyns í
dag en fyrir 30-40 árum. Að því leyt-
inu til á bókin fullt erindi í dag. Þrátt
fyrir þessa döpru sýn þá er hún að
miklu leyti til komin vegna fólks-
fjölgunar og eins og Singer tekur
fram í bókinni þá hafa náðst góðar
og marktækar breytingar í átt að
frelsun dýra á þessum tíma,“ segir
Benjamín.
Lágmörkun þjáningar
Benjamín las bókina fyrst árið
2014, tveimur árum eftir að hann
sjálfur hætti að borða dýr. „Ég
hafði auðvitað vitað af þessari bók
nánast síðan ég tók þá ákvörðun
að hætta að borða dýr og hafði
séð fyrirlestra með Peter Singer á
netinu og var því spenntur að lesa
hana. Peter Singer er siðfræðingur
sem aðhyllist nytjastefnu en sú
stefna gengur út á að velja þær
aðgerðir sem hámarka nyt aðgerð-
anna. Í huga Singers, og f lestra
nytjastefnumanna, er nyt það sem
hámarkar ánægju og lágmarkar
þjáningu. Þetta er í raun siðferðis-
grunnurinn í bókinni sem leiðir til
þeirrar niðurstöðu að við ættum að
sniðganga dýraframleiðslu Vestur-
landa.“
Í bókinni reynir Singer að sýna
fram á að viðhorf okkar til dýra er
í raun byggt á fordómum sem hann
kallar tegundafordóma sem eru
alveg jafn gagnrýnisverðir eins og
kynþátta- og kynjafordómar segir
Benjamín. „Það má segja að bókin
hafi mótað mun sterkari grunn
að þeim rökum sem ég hafði gegn
dýraframleiðslu og hún veitti mér
innblástur til þess að reyna að gera
Varð vegan á einni nóttu
Björk
Eiðsdóttir
bjork
@frettabladid.is
eitthvað í því, en f ljótlega eftir að
ég kláraði bókina skrifaði ég grein
um meðferð dýra til manneldis í
íslenska fjölmiðla,“ segir Benjamín
sem nýtti öll frí í eitt og hálft ár til
þýðingarvinnu.
„Bókin fer einnig nokkuð ítar-
lega í tilraunir á dýrum og hversu
óþarfar þær oft eru og valda dýrun-
um mikla þjáningu. Aðaláherslan
er þó á dýr í matvælaframleiðslu
enda mun f leiri dýr sem eru látin
þola það ferli,“ segir Benjamín og
bendir á að í sínu starfi einblíni Sin-
ger ekki eingöngu á ómennsk dýr.
„Heldur notar hann nytjastefnuna
einnig til þess að berjast gegn sára
fátækt í heiminum, til þess að rétt-
læta þungunarrof kvenna, sem rök
fyrir dánaraðstoð og f leira.“
Samtalið sem öllu breytti
Benjamín sem er með doktorspróf
í í líftækni og starfar sem eðlis-
fræðikennari við Menntaskólann
í Reykjavík varð í raun vegan á
einni nóttu árið 2012. „Það var
ekki eins og það hafi gerst smám
saman heldur gerðist það í raun
mjög snöggt. Ég var í námi í Svíþjóð
og lenti í rökræðum við vin minn
grænmetisætu þar sem við vorum
staddir í útskriftarveislu. Ég hafði
aldrei hugsað út í velferð dýra að
neinu ráði fyrir það samtal en í lok
þessa kvölds ákvað ég að ég myndi
ekki halda áfram að borða dýr nema
ef ég gæti fundið fyrir því góð rök.
Síðan þá hef ég aflað mér töluverðra
upplýsinga um málið og ekki fundið
nein haldbær rök fyrir því að borða
dýr eða styðja við dýraframleiðslu í
velmegandi löndum.“
Benjamín viðurkennir að hann
hafi í byrjun kviðið því að segja fólki
frá ákvörðun sinni. „Það er pínu
asnalegt þegar ég hugsa til baka, að
eitt það erfiðasta fyrir mig við að
hætta að borða dýr var að segja öðru
fólki frá því. En svo tók fólk þessu
auðvitað sjaldan illa, þetta var bara
eitthvað í hausnum á mér.“
Viðhorfið breyst síðustu ár
Hann segir kærustuna í upphafi
hafa haldið að hann væri að grínast
en þegar hann var að leita sér upp-
lýsinga hafi hann rekist á heimild-
armyndina Earthlings og þau horft
á hana saman.
„Þessi mynd hafði mikil áhrif
og kærastan mín var alveg til í að
taka þátt í þessu með mér. Ein-
hverjir voru með áhyggjur af því að
mig myndi skorta næringarefni á
breyttu mataræði en slíkar áhyggjur
eru með öllu ástæðulausar. Eldri
sonur minn ákvað fljótlega að hætta
að borða kjöt. Bróðir minn tók líka
vel í þetta og borðar ekkert kjöt í dag
og er, eins og sagt er, „korter í vegan.“
Foreldrar mínir og vinir eru ekki á
veganvagninum en ég myndi halda
að viðhorf þeirra til veganisma sé
jákvæðara í dag heldur en það var
fyrir tíu árum.“
Hann segir lífsstílsbreytinguna í
raun hafa verið auðvelda. „Það var
alveg ennþá hægt að borða pylsur,
hamborgara, tælenskt karrí og
tacos, bara breyta hráefnunum
örlítið svo það væri án dýraafurða.
Án efa hefur það verið meira ströggl
hér áður fyrr en núna er framboðið
vel ásættanlegt og lítið sem ekkert
til fyrirstöðu að borða vegan mat án
nokkurra vandræða,“ segir hann og
bendir á að í dag opni varla veitinga-
staður án þess að bjóða allavega upp
á einn vegan rétt á matseðlinum.
Ekki kvöð að vera vegan
„Helsta breytingin er líklega sú að
nú er ég upplýstur um hvað er gert
við dýr til þess að þau geti orðið að
mat fyrir mannfólk og fjöldi þessara
dýra telur á milljörðum ár hvert.
Orkunýtingin og landnýtingin
fyrir þessa framleiðslu er einnig
mjög ósjálfbær. Að vita að maður er
að breyta rétt með tilliti til þessa er
ágætis tilfinning.“
Aðspurður um útbreiddasta mis-
skilninginn varðandi veganisma
segir Benjamín erfitt að velja. „Að
það sé erfitt að vera vegan, að maður
fái ekki næg næringarefni, að það sé
farið mun betur með dýr á Íslandi
en annars staðar, að það breyti engu
fyrir dýrin þó fólk gerist vegan, að
dýraframleiðsla sé nauðsynleg til
þess að brauðfæða vaxandi íbúa-
fjölda jarðarinnar, að vegan matur
sé bragðvondur, að ef þú getir ekki
verið 100 prósent vegan þá sé alveg
eins gott að sleppa því bara, að veg-
anar hafi aldrei verið í sveit eða
umgengist dýr, að þetta sé kvöð, og
margt fleira.“
En ætli það séu helst þeir sem
hættir séu að neyta dýraafurða sem
lesi bókina? „Það vona ég svo sann-
arlega ekki. Ég vona að fólk sem ekki
er vegan kaupi bókina og lesi hana.
Fyrir þau sem eru vegan þá er bókin
góð heimild og til þess fallin að efla
staðfestu þeirra í þeirra málstað.
En fyrir þau sem eru ekki vegan
getur bókin breytt lífi þeirra, og
ómennskra dýra, til hins betra, frá
og með deginum sem þau ákveða
að gera breytingar og um ókomna
framtíð,“ segir hann að lokum. n
Benjamín segir það hafa verið auðvelt að gerast vegan með því að breyta hráefnum örlítið. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
stod2.is
24 Helgin 3. júlí 2021 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ