Fréttablaðið - 03.07.2021, Blaðsíða 12

Í fyrstu
kann þetta
að virðast
dæmigert
þras um
tittlinga-
skít sem
engu máli
skiptir.
Samband
snjall-
símans
og tímans
fangar hins
vegar eina
mestu mót-
sögn til-
verunnar.
Jón
Þórisson
jon@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Björn Víglundsson RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is
Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Sif
Sigmarsdóttir
n Mín skoðun
n Gunnar
Þegar þetta er skrifað situr fimm ára sonur minn við hliðina á mér. Það á að heita svo að ég sé með hann í
heimakennslu. Hann er hins vegar að horfa
á teiknimyndir í símanum mínum. Hér í
Englandi þar sem við búum er nú einn af
hverjum tuttugu grunnskólanemendum í
sóttkví vegna Covid-smita sem hafa komið
upp í hólfi þeirra.
Breskt stjórnmálafólk virðist þó ekki eiga
neitt af þessum börnum. Yfirvöld segjast hafa
kveðið faraldurinn í kútinn og lofa því að lífið
komist í fyrra horf síðar í mánuðinum þegar
öllum sóttvarnareglum verður aflétt.
Orwellísk gjá milli upplifunar og orða
sést víða hér í Bretlandi. Senn mega bresku
leikhúsin sýna fyrir fullu húsi á ný. Í vikunni
átti vinkona mín, sem er leikkona, að mæta
til æfinga í fyrsta sinn í sextán mánuði svo
að setja mætti upp nýtt verk. Áformin runnu
hins vegar út í sandinn þegar helmingur
leikhópsins fékk símtal frá enska rakningar-
teyminu um að þau þyrftu að fara í sóttkví.
Hver hefði trúað því að svona væri ástandið
enn, ári eftir að fréttir bárust af því að bólu-
efni væri handan hornsins sem myndi leysa
okkur úr prísundinni?
Lögmál Hofstadters
Ég var spurð að því í vikunni hvar ég var
stödd þegar ég heyrði fyrst fréttirnar af and-
láti Díönu prinsessu, sem hefði orðið sextug
síðastliðinn fimmtudag. Fyrir tilviljun var
ég í París hinn örlagaríka dag árið 1997,
skammt frá þeim stað þar sem Díana lést.
En þrátt fyrir nálægð við atburðinn frétti ég
ekki af honum fyrr en næstum sólarhring
síðar.
Hvernig má það vera?
Þegar Leó Tolstoj var fimmtíu og fimm ára
fékk hann hugmynd að bók. Hann hugðist
taka saman Viskudagatal, þar sem lesa mætti
„eina viturlega hugleiðingu hvern dag ársins
úr smiðju fremstu hugsuða mannkyns-
sögunnar.“ Tolstoj hefði varla getað órað
fyrir að rannsóknarvinnan fyrir bókina tæki
fimmtán ár og hann hæfi ekki skrifin fyrr en
á áttræðisaldri, þá veikur og drifinn áfram af
hugleiðingum um tilgang lífs og dauða.
Fyrsta útgáfa Viskudagatalsins kom út í
Rússlandi árið 1904. Í huga Tolstoj var verkinu
þó hvergi nærri lokið. Árið 1905 ritaði hann í
dagbók sína: „Ég er búinn að breyta dagatal-
inu og bæta við það; er það nú tvisvar sinnum
lengra. Í heila tvo mánuði hef ég ekki lesið
nokkuð annað, hvorki dagblöð né tímarit, og
mér líður einstaklega vel eftir það.”
Í dag kæmust fáir upp með að lesa ekki
fréttir í tvo mánuði. Að sama skapi kæmust
fáir hjá því að heyra af andláti stórstjörnu
um leið og greint væri frá því. En þegar Díana
prinsessa lést voru enn tíu ár í fyrsta iPhone-
inn, símann sem markaði upphaf snjallsíma-
væðingarinnar og varð til þess að við erum nú
öll með fréttirnar í beinni í vasanum.
Fortíð þar sem fréttir gátu farið fram hjá
manni virðist órafjarri. Samband snjallsím-
ans og tímans fangar hins vegar eina mestu
mótsögn tilverunnar.
Til er lögmál sem kallast lögmál Hofstadt-
ers og kveður á um að allt sem við tökum
okkur fyrir hendur tekur lengri tíma en við
reiknum með, hvort sem það er að skrifa bók,
koma okkur í form, klára verkefni í vinnunni
eða gera upp eldhúsið. En þar með er ekki öll
sagan sögð.
Ef Tolstoj væri uppi í dag hefði eftirfarandi
spakmæli vafalaust ratað í Viskudagatalið:
„Við ofmetum alltaf hversu miklar breytingar
munu eiga sér stað á næstu tveimur árum og
vanmetum alltaf breytingarnar sem munu
eiga sér stað á næstu tíu,” er haft eftir Bill
Gates.
Til skamms tíma litið vanmetum við
hversu lengi við verðum að koma veröldinni í
samt lag í kjölfar Covid. Vonir eru hins vegar
um að til lengri tíma litið muni hlutirnir
breytast hraðar en okkur órar fyrir. n
Síminn og tíminn 
Upp er risin deila milli landeigenda Hrauns á Reykjanesskaga og ferða-þjónustufyrirtækisins Norðurflugs út af lendingum við gosstöðvarnar.Landeigendur segja það ólíðandi að
land þeirra sé nýtt til lendingar án leyfis og án þess
að þeir fái það sem þeir segja sanngjarnt og eðlilegt
endurgjald.
Ferðaþjónustufyrirtækið á hinn bóginn segir að
f lug og lendingar á gróðursnauðum hábungum á
Reykjanesi hafi ekki í för með sér tjón fyrir landeig-
endur. Þrátt fyrir það sé það tilbúið til að semja við
landeigendur um sanngjarnt endurgjald af landinu.
Af þeim samningum hefur ekki orðið og gripu
landeigendur til þess ráðs að leggja fyrir sýslumann
kröfu um lögbann við lendingum innan landa-
merkja Hrauns. Sýslumaður varð við því í vikunni.
Nú þurfa landeigendur að höfða staðfestingarmál
fyrir héraðsdómi sem þá staðfestir eða hnekkir lög-
banninu.
Í fyrstu kann þetta að virðast dæmigert þras um
tittlingaskít sem engu máli skiptir, en þegar betur
er að gáð þá varðar þetta mikilvæga hagsmuni sem
snerta margfalt f leiri en þá sem hlut eiga að málinu.
Þarna takast á sjónarmið um grundvöll eigna-
réttarins og frelsisins til að njóta eigna sinna og svo
réttur almennings til að njóta náttúru landsins.
Vafalaust má tína f leira til.
Þegar gosið braust út í Geldingadölum kepptust
menn við að lýsa því að ekki hefði verið hægt að
finna heppilegri stað fyrir þau umbrot. Bæði væri
það vegna fjarlægðar frá byggð og því að um lítt
gróið land var að ræða þar sem nytjar væru takmark-
aðar. Og upp frá því hafa tugþúsundir þrammað
upp að gosinu og opinberir aðilar staðið straum af
kostnaði við gerð stíga til að lágmarka slysahættu og
auðvelda gönguna. Landeigendur Hrauns hafa ekki
lagt fé af mörkum við þær framkvæmdir. Þá hefur
varnar- og leiðigörðum verið ýtt upp til að hafa áhrif
á hraunstrauminn.
Vera kann að landeigendur hafi verið spurðir
leyfis í aðdraganda þess að ráðist var í þessar fram-
kvæmdir og hafi svo verið er óvíst hver þeirra afstaða
var. Alla vega hafa þeir opinberlega ekki amast við
raskinu sem af þessu varð, sem er umtalsvert.
Það er því sérkennilegt að amast við lendingum
þyrla á malarhrygg sem veldur hverfandi raski.
Nú er óvíst hver verða afdrif þessa máls, hvort
samið verði eða hverjar lyktir þess verða fyrir dóm-
stólum. Óskandi er að það yrði f lutt frammi fyrir
dómara og niðurstaða fáist um vægi hagsmunanna
sem undir eru, þótt það ráðist af þeim sjónarmiðum
og röksemdum sem teflt verður fram af hálfu aðila
máls.
Landeigendur þurftu að þola að gjósa tók á landar-
eign þeirra án þess að þeir fengju rönd við reist. Þeir
þurfa líka að þola að fólk f lykkist að þessu náttúru-
undri jafnvel þó það komi f ljúgandi.
Að reisa skorður við því er andstætt ákvæðum um
almannarétt, útivist og umgengni í lögum um nátt-
úruvernd. Að bera fyrir sig eignarrétt á ónýttu landi
getur varla rutt þeim hagsmunum úr vegi. n
Allt til sölu
ÞJÓÐIN ER AÐ HORFA Á
HRINGBRAUT!
*Áhorfskönnun MMR - 26. nóv. - 4. des. 2020
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 3. júlí 2021 LAUGARDAGUR