Ásgarður : blað starfsmanna ríkis og bæja - 15.09.1979, Side 15

að hann sé hlekkjaður við kerfið, en það er ekki
nein gullkeðja sem heldur honum föstum, ef ein-
hver skyldi halda það.
Aðalinntakið í því sem hér er hefur verið sagt
er í raun og veru það að „BÁKNIГ hefur ekki
þanist út vegna aukins skrifræðis heldur vegna
þess, að þjóðfélagið gerir sífellt meiri kröfur til
opinberrar þjónustu og þeir eru varla til sem ef-
ast um réttmæti þessarar þjónustu.
Leiðir til skattahækkunar
Við verðum að horfast í augu við það að laun
þeirra sem vinna hjá ríki og bæjarfélögum koma
aðallega gegnum skatta. Að vísu stendur sum þjón-
usta undir sér, en slíkt verður fremur að telja
undantekningu en reglu.
í flestum iðnríkjum er Vs af þjóðarframleiðsl-
unni greiddur í skatta, í einni eða annarri mynd.
Þetta þýðir að einum þriðja af þjóðartekjun-
um er skipt upp í nýtt. Það er enginn vafi
á því, að verulegum hluta þessa fjár hefur verið
varið til þess að þróa og bæta félagslega þjónustu
sem nær til allra. Að minsta kosti þróaðist op-
inber þjónusta fram í byrjun þesa áratugar, en
þá kom bakslag í þá þróun og menn virtust ekki
hyggja mikið að framtíðinni.
Ein af fáum valdastofnunum sem það gerði,
var verkalýðshreyfingin, sem hélt áfram að berj-
ast fyrir bættri félagslegri þjónustu. Rökin voru
þau, að það þyrfti að tryggja stöðugleika í þióð-
félaginu, og að það þyrfti að vernda hina veikari.
En þrátt fyrir þessa baráttu verkalýðssamtakanna
þá dróst félagsleg þjónusta saman.
Efnahagskreppa — niðurskurður
Efnahagskreppan kom mörgum ríkisstjórnum
í opna skjöldu. Þær komust aflt í einu að því að
ríkisbúskapurinn hafði þanist of hratt út og var
orðinn of umfangsmikill. Þessa skoðun studdu
samtök verslunar og iðnaðar og auk þess er hinn
almenni skattborgari alltaf hallur undir samdrátt-
arhugmyndir, því að það finnst engum gaman að
borga skatta, síst af öllu háa skatta, og það eru
algeng viðbrögð — og kannski skiljanleg — að
þeir sem fá kaup sitt greitt með sköttum — opin-
berir starfsmenn — verði fyrir ýmiskonar gagnrýni
og aðkasti.
fafnvel í sósíalískum ríkjum hefur átt sér stað
niðurskurður á félagslegri þjónustu. Dregin hafa
verið saman útgjöld til mennta-, heilbrigðis- og
félagsmála, með þeim afleiðingum að almenning-
ur fær ekki eins góða þjónustu og áður. í að
minnsta kosti 25 iðnríkjum hefur þróunin verið
í þessa átt.
Það er eðlilegt að menn leiti leiða til þess að
halda kostnaði við félagslega þjónustu í lágmarki.
Sú lausn að draga úr henni eða fella niður veiga-
mikla þætti er þó óraunhæf, eins og sýnt er fram
á í upphafi þessarar greinar.
Lausnin — hagkvæmari rekstur
Sú leið sem alltaf er fær er sú að auka hag-
kvæmni í rekstri opinberra stofnanna. Til þess
að hægt sé að auka hagkvæmni verða stofnanirn-
ar að vera vel tækjum búnar og vel skipulagðar,
og fólkið sem þar vinnur verður að vera það vel
launað að það sé ánægt í starfi. En því miður þá
gengur illa að ná þessum markmiðum því ríkis-
vald á hverjum tíma fer alltaf einföldustu, en alls
ekki bestu leiðina til sparnaðar, þá að skera sí-
fellt niður fjárframlög með þeim afleiðingum a
starfsemin fer meira og minna úr skorðum, hag-
kvæmni minnkar og verulegir fjármunir fara t!
spillis.
Önnur tilhneiging sem vart hefur orðið á síð-
ustu árum er sú að færa verkefni úr höndum ríkis
og sveitarfélaga í hendur einkaaðila .Við þetta
fækkar að sjálfsögðu opinberum starfsmönnum,
en umdeilt er hvort þetta sparar fé. Verkið þarf
að vinna eftir sem áður og oft fer það svo að
þetta kostar fleiri milliliði og meiri skriffinnsku
en ella hefði orðið. En ástæðan fyrir því, að verka-
lýðsfélögunum er mjög illa við þessa þróun er sú,
að þetta kemur mest niður á láglaunafólki þ. e.
ófaglærða starfskraftinum, þeim sem vinna við
hreinsun ýmiskonar, skurðgröft o. fl.
Lokaorð.
Koma þarf í veg fyrir þennan sífellda niður-
skurð og alla þá óhagkvæmni sem honum fylgir.
Tryggja þarf að fjöldi opinberra starfsmanna á
hverjum vinnustað sé í samræmi við vinnuálag og
þær kröfur sem gerðar eru til vinnustaðarins.
Opinberir starfsmenn vilja fá tækifæri til þess
að reka sína þjónustu á hagkvæman hátt. Þeir
vilja að stofnanirnar séu vel tækjum búnar og vel
skipulagðar. í staðinn vilja þeir mannsæmandi
laun og atvinnuöryggi.
(Þýtt og endursagt af B.K. úr blaSi
Alþjóðasambands frjálsra verkalýSsfélaga)
ASGARÐUR
15