BSRB-tíðindi : fréttabréf - 15.05.1995, Blaðsíða 28

„Fimm ruslapokar 1 viðbót og sorphirða einu sinni I viku; það verður næsta framfaraskref," segir Lungiswe Ts-
hangela sem býr í Khayelitsha-borg t Suður-Afríku. Ar er liðið frá fyrstu lýðræðislegu kosningunum í landi
hennar og einu efnalegu gæðin sem siðan hafa bæst í húskofa fjölskyldunnar og vitna um nýja tíma eru
perustæði og Ijósapera. „Hver veit nema Mandela og stjórn hans séu bara svona önnum kafin við að leið-
rétta óréttlætið sem gamla stjórnin hefur á samviskunni," bætir Pamella, frænka Lungiswe, við.
Sorphirðan er verkefni sveitarstjórn-
anna. Bæir og þorp eru enn með sama
sniði þó að aðskilnaðarstefnan sé liðin
undir lok. Hvítir, svartir, fólk af asísk-
um uppruna (aðallega frá Indlandi) og
kynblendingar búa enn í sérstökum
hverfum. Hundruð nefnda á vegum
Afríska þjóðarráðsins vinna nú að því á-
samt gömlu bæjarstjórnunum vítt og
breitt um landið að lækka þessa rót-
grónu múra og stuðla að þróun í átt til
samruna.
Khayelitsha er í um tuttugu kíló-
metra fjarlægð frá Höfðaborg og stend-
ur á sléttu milli fjalls og fjöru - í norðri
gnæfa Franschoekfjöll, en í suðri brotna
sólgylltar öldur Svikaflóa á hvítri sand-
strönd. Ekki eru nema tíu ár síðan að-
skilnaðarsinnar skipulögðu þama byggð
fyrir svertingja í örvæntingarfullri við-
leitni sinni við að verja rasíska aðskiln-
aðarstefnu sína og viðhalda henni.
Miklar andstæður
Andstæðurnar eru hrikalegar. Hálf
milljón svartra byggir borgina, og býr
80% fólksins í hreysum úr jámplötum,
pappa og plastpokum. Helmingurinn er
atvinnulaus.
Enn er ekki liðið ár síðan íbúar
Khayelitsha urðu fullgildir þegnar í eig-
in landi og kusu til þings í fyrsta skipti á
ævinni. Þeir kusu næstum að segja sem
einn maður Afríska þjóðarráðið og
Mandela, frelsi og betra líf.
Bæjarhlutinn þar sem Mfana-Ts-
hangelafjölskyldan býr heitir Harare og
er kofaskriflið þeirra er í engu frábrugð-
ið þúsundum annarra hreysa. Hörund
fólksins vindþurrkast í þrálátum suð-
austanstrengnum og bakast í sólar-
breyskjunni. Höfuðskepnurnar eiga
greiða leið að fjölskyldumeðlimum í
snöruðum kofanum. Sandur þyrlast inn
um glufuna milli þaks og veggja og
safnast í fellingar á skítugu veggfóðr-
inu. Herbergin eru tvö, lítið svefnher-
bergi og stofa sem jafnframt er eldhús.
Á vaxdúkuðu borði er olíuofn og dósir
með niðursoðnum mat. Kosningaplaköt
þekja veggi, og af þeim lítur forseti
landsins, Nelson Mandela, mildilega til
T shangelafjölsky ldu nnar.
„Það hefur ekkert breyst eftir að
Mandela var kosinn forseti. Þeir lofuðu
okkur atvinnu og húsnæði, en það hefur
enginn fengið vinnu og við erum pen-
ingalaus,” segir Lungiswe og gætir upp-
gjafar í rómnum. En allt í einu man hún
eftir dálitlu:
„Við erum þó búin að fá rafmagn,
sjáðu bara,” segir hún og bendir á ljósa-
peruna sem hangir niður úr loftinu. ,Það
kostar ekki nema fimm rand á mánuði
(um hundrað krónur íslenskar). Það
væri ekki amalegt að fá sér eldavél úr
því að rafmagnið er komið, en við höf-
um ekki efni á því.”
Nýju heimkynnin
Khayelitsha þýðir „nýju heimkynn-
in” og er borgin ekki nema tíu ára göm-
ul. Hingað fluttist Lungiswe Tshangela
frá Transkei fyrir fimm árum og settist
að í Harare, einu ört vaxandi fátækra-
hverfa borgarinnar. Hún fékk vinnu sem
húshjálp hjá hvítri fjölskyldu í Höfða-
borg. Smátt og smátt fjölgaði í kofanum
28
B S PgBiittdc