Fréttablaðið - 30.10.2021, Blaðsíða 72

Við viljum minna
fólk á að vera ekki
hrætt við að kaupa þessi
tæki. Það getur enginn
drepið sig á þeim. Þau
stuða bara á einn stuð-
takt og það er hjarta-
stopp.
Hrafnhildur Lilja Jónsdóttir
HJARTASTOPP
Rétt viðbrögð
geta bjargað!
Endurlífgunarráð Íslands er
fagráð sérfræðinga á sviði
endurlífgunar. Meginmark-
mið þess er að auka upp-
lýsingar, stuðla að fræðslu
og bæta staðla í endurlífgun
með það að leiðarljósi að
bjarga mannslífum.
Blandaður faghópur situr í tíu
manna stjórn Endurlífgunarráðs
en allir sem áhuga hafa á endur-
lífgunarmálum geta verið aðildar-
félagar. Í starfsreglum ráðsins
segir að í stjórn skuli sitja breiður
hópur sérfræðinga á sviði endur-
lífgunar. Í dag sitja í stjórn meðal
annarra bráðatæknir, hjartalæknir,
barnalæknir, sérfræðingur í barna-
hjúkrun og svæfingarhjúkrunar-
fræðingur svo tekin séu dæmi.
Áhersla er að á að hafa blandaðan
hóp sérfræðinga í stjórn til að sem
breiðust vitneskja sé innan ráðsins.
Endurlífgunarráð Íslands var í
upphafi skipað af landlækni árið
2001 en nýtt sjálfstætt Endurlífg-
unarráð var stofnað á grunni þess
gamla árið 2013. Endurlífgunarráð
Íslands er aðili að evrópska endur-
lífgunarráðinu (ERC). Evrópska
endurlífgunarráðið kemur ekki
aðeins að gerð og kynningu nýrra
endurlífgunarregla sem nýttar
eru um allan heim heldur einnig
að gerð námsefnis fyrir endurlífg-
unarnámskeið. Endurlífgunarráð
Íslands er rétthafi allra námskeiða
ERC á Íslandi og ber ábyrgð á að
námskeið séu haldin samkvæmt
gæðastöðlum ERC.
Hrafnhildur Lilja Jónsdóttir er
starfsmaður Endurlífgunarráðs
Íslands. Hún segir að Endurlífgun-
arráð séu eins konar regnhlífar-
samtök sem hafa það markmið
að stuðla að vitundarvakningu
um mikilvægi þess að allir læri
endurlífgun. Ráðið lætur sig varða
allt sem við kemur endurlífgun s.s.
ýmiss konar ráðgjöf.
Eitt af aðalstarfi Endurlífg-
unarráðs Íslands er þó að tryggja
námskeið í sérhæfðri endurlífgun
fyrir heilbrigðisstarfsfólk,“ segir
Hrafnhildur.
„Í f lestum löndum í kringum
okkur sér endurlífgunarráð
einnig um grunnendurlífgunar-
námskeið. En hér á Íslandi hefur
Rauði krossinn séð um flest slík
námskeið fyrir almenning. Það
var allt í góðu ferli þegar Endur-
lífgunarráð Íslands varð aðili að
ERC svo við ákváðum að taka
það ekki yfir. Í staðinn höfum við
lagt áherslu á grunn- og sérhæfð
endurlífgunarnámskeið fyrir heil-
brigðisstarfsfólk. Markmiðið er að
sem flestir heilbrigðisstarfsmenn
fari á sérhæfðu námskeiðin. Það
eru námskeið þar sem verið er að
gefa lyf og nota stuðtæki, svo-
lítið það sem kemur í framhaldi
af grunnendurlífguninni sem við
Mikilvægt að kenna flestum endurlífgun
Endurlífgunarráð hvetur til almennrar þekkingar á endurlífgun og umræðu um tengd málefni. MYND/AÐSEND
er haldið upp á Alþjóðlega endur-
lífgunardaginn. Endurlífgunarráð
minnir á þann dag með ýmsum
hætti.
„Í fyrra voru popparar fengnir til
að athuga hvort þeir hefðu gefið út
lag með réttum hnoðtakti. Staying
Alive hefur oft verið nefnt sem lag í
réttum takti og flestir þekkja það.
En þegar við erum að kenna yngra
fólki þá þekkir það ekkert endilega
lag frá 8. áratugnum. Markmiðið
í fyrra var að finna önnur lög sem
unga fólkið þekkir,“ útskýrir
Hrafnhildur.
„Ilmur Dögg Níelsdóttir, sem
er fulltrúi Rauða krossins í stjórn
Endurlífgunarráðs, kom fram í
Gísla Marteini á Endurlífgunardeg-
inum í fyrra og sýndi endurlífgun
í takt við Glaðasti hundur í heimi.
En það lag er í réttum hnoðtakti,
þ.e.a.s 100-120 hnoð á mínútu.
Fjölmargir íslenskir tónlistarmenn
tóku þátt og nýttu samfélagsmiðla
til að minna á réttan hnoðtakt sem
finna mátti í þeirra lögum.“
Endurlífgunarráð hefur einnig
stutt við verkefnið „Börnin bjarga
sem fer fram í grunnskólunum.
„Heilsugæslan tók verkefnið upp
á sína arma en ráðið studdi kaup á
æfingadúkkum sem notaðar eru í
kennslunni í dag til að kenna 12-14
ára krökkum endurlífgun. Skóla-
hjúkrunarfræðingar sjá svo um að
kenna námskeiðin,“ segir Hrafn-
hildur.
Mikilvægt að hjartastuðtæki sé
að finna á sem flestum stöðum
Endurlífgunarráð leggur ríka
áherslu á að auka vitundarvakn-
ingu á mikilvægi þess að AED-
hjartastuðtæki séu til staðar sem
víðast.
„Við viljum minna fólk á að vera
ekki hrætt við að kaupa þessi tæki.
Það getur enginn drepið sig á þeim.
Þau stuða bara á einn stuðtakt og
það er hjartastopp. Tækin sem eru
notuð á sjúkrahúsum stuða á tvo
takta og á öðrum þeirra geturðu
verið með púls. En það eru bara
sérhæfð tæki á sjúkrastofnunum
sem gera það,“ útskýrir Hrafn-
hildur.
„Tækin sem eru í búðum, á lög-
reglustöðvum og lögreglubílum,
þetta eru allt tæki sem stuða bara
á einn takt. Ef einhver krakki
kemst í þau eða unglingar stela
tæki, kannski í Kringlunni eða á
Glerártorgi og ætla að vera voða
fyndin og gera eitthvað við þau,
þá geta þau það ekki. Tækin virka
bara á hjartastopp,“ segir hún og
bætir við:
„Rannsóknir sýna að jafnvel
fimm til sex ára börn geta notað
þetta tæki, stundum betur en ein-
hver sem er fertugur. Af því fimm
ára barn hlýðir leiðbeiningum
en sá fertugi er alltaf að efast og
hugsar kannski: Ég fór einu sinni á
námskeið og þá var þetta örugg-
lega ekki svona. En þessi tæki eru
alveg örugg!“
Hrafnhildur útskýrir að lífslíkur
einstaklings í hjartastoppi hrynji
mjög hratt fyrstu mínútuna. Þess
vegna skipti gríðarlegu máli að
stuðað sé innan við mínútu frá því
einstaklingur fer í hjartastopp.
Jafnvel þótt sjúkrabíllinn sé fljótur
á staðinn þá geti skipt sköpum ef
hjartastuðtæki er í næsta húsi.
„Víða um heiminn er búið að
setja upp miðlægan gagnagrunn
um hvar hjartastuðtæki er að
finna. Hér á Íslandi er ekki form-
lega búið að setja reglur um slíkan
gagnagrunn. En það er verið að
vinna í því að koma svona gagna-
grunni upp hér á landi, en það er
ekki komið nógu formlega af stað,
og því áframhaldandi verkefni
Endurlífgunarráðs,“ segir Hrafn-
hildur.
„Endurlífgunarráð Íslands hefur
verið með þetta verkefni á sínu
borði lengi en það er svolítið flókið
í framkvæmd. Ein hugmynd var
að hafa þetta inni á ja.is, önnur að
hafa upplýsingarnar hjá Neyðar-
línunni sem gæti þá sagt þeim sem
hringja hvar tækin er að finna. En
vandamálið er hvaða tæki á að skrá
og hvaða tæki ekki. Tækin þurfa að
vera aðgengileg, sjáanleg og upp-
færð,“ útskýrir hún.
„Spurningin er svolítið hvort á
að skrá öll tækin, líka þau sem eru
í einkaeigu, eða bara tækin sem
eru í verslunum, á skrifstofum eða
almenningsstöðum? Og á þá að
skrá inn tæki sem er á skrifstofu
sem lokar klukkan 16.00 og enginn
kemst inn að ná í það eftir það?
Við erum að vinna í þessu en það
gengur hægt út af því að flækju-
stigið er hátt. En vonandi kemur
svona grunnur upp fljótlega.“
En alveg sama hversu flækju-
stigið er hátt, mikilvægast er að
tækin séu á sem flestum stöðum og
allir geri sér grein fyrir því að það
er óhætt að nota þau. n
Hrafnhildur
Lilja Jónsdóttir,
starfsmaður
Endurlífgunar-
ráðs Íslands
viljum að allur almenningur læri,“
útskýrir hún.
Endurlífgunarráð á réttinn á
námskeiðunum en framselur hann
til Landspítalans og sjúkrahússins á
Akureyri sem sjá um að halda nám-
skeiðin. Öll námskeið sem keyrð
eru á Íslandi í sérhæfðri endurlífgun
eru með leyfi Endurlífgunarráðs
Íslands, sem er gæðavörðurinn á
bak við þau.
„Það þarf að halda öll námskeiðin
á sama hátt. Það skiptir engu máli
hvort námskeiðið er á Íslandi eða
í Palestínu. Námskeiðið er staðlað
og það er verk Endurlífgunarráðs
Íslands að líta eftir því að rétt sé að
því staðið,“ segir Hrafnhildur.
Hjartað hnoðað í takt við
Glaðasta hund í heimi
Einu sinni á ári, þann 16. október,
6 30. október 2021 LAUGARDAGURVELFERÐ