Fréttablaðið - 27.11.2021, Síða 82

Það er afar
mikilvægt
að standa
við það
sem maður
segir, en
vera ekki
uppá-
þrengj-
andi.
Jólin eru alla jafna gleði­
legur tími, en fyrir fólk í sorg
eru jólin og áramótin erf­
iður tími. Halldór Reynisson,
fyrrverandi prestur, leggur
áherslu á að fólk gæti að til­
finningum og líðan þeirra
sem syrgja og virði það að
sorgin er langhlaup.
Allar stundir fyrir þau
sem hafa misst, og ekki
síst þau sem hafa misst
ótímabært eða skyndi­
lega, eru erfiðar fyrstu
árin, en ákveðnir tímar eru erfiðari
en aðrir,“ segir Halldór Reynis­
son, fyrrverandi prestur, og telur
upp sem dæmi afmæli hins látna,
dánardægur, frí eins og um páska
og sumur og svo jólin og hátíðirnar
í kring.
„Jólin eru afar hefðbundin hátíð
á Íslandi og eru tengd sterkum fjöl­
skylduhefðum. Þá erum við sem
aldrei fyrr afar mikið fjölskyldu­
fólk um jólin og treystum á hefð­
irnar og það er mikill kostur við
íslenskt samfélag. En þegar einhver
úr nánasta hópnum er dáinn og
einn stóllinn við borðið auður, þá
getur þetta verið afskaplega erfiður
og sár tími,“ segir Halldór, og að fyrir
suma sé það mikil raun að komast í
gegnum jólin.
Hann segir gott að undirbúa sig
fyrir þann tíma, hafi maður upplif­
að slíkan missi og að það þurfi ekki
að vera flóknara en að vita hvað eigi
að gera þegar einhver óskar manni
gleðilegra jóla.
„Manneskja í sorg upplifir ekki
gleðileg jól og það er jafnvel raun
þegar einhver, í velvild auðvitað,
en mögulega misskilinni velvild,
óskar einhverjum í slíku ástandi
gleðilegra jóla. Það er miklu nær að
segja fólki að ganga vel að komast í
gegnum jólin.“
Gott að fara eitthvað annað
Hann segir að stemningin sem
almennt sé um jólin í samfélaginu
sé í hrópandi mótsögn við líf þeirra
sem hafa misst og orðið fyrir slíku
áfalli.
Það er engin pása yfir jólin, frá
sorginni?
„Nei, en reyndar er það þannig að
eitt ráð sem við gefum fólki og nýtist
því vel er að taka sér frí eða frímín­
útur frá sorginni og þess vegna hefur
það reynst fólki vel að fara í nýtt
umhverfi um jólin,“ segir Halldór.
„Heimili þitt er hús sorgarinnar
og stundum þarf maður að stíga
út úr því til að ná andanum. Til að
hvíla sig á þessum sterku tilfinn­
ingum. Sorg eru allar vondar tilfinn­
ingar sem við getum hugsað okkur
og þegar eitthvað svona óeðlilegt
hefur gerst, eins og skyndidauði eða
ótímabært andlát, þá eru allar þess­
ar vondu tilfinningar eðlilegar. Við
sem höfum verið í þessari sorgar­
vinnu erum að hjálpa fólki að stíga
upp úr sorginni. Hún hverfur aldr­
ei en fólk þarf að læra að lifa með
henni. Hluti af því er að tala, gráta,
hlæja og tala og tjá sig um líðan
sína um það sem er í gangi í lífinu.
Jólin eru með erfiðustu stundum
þeirra sem eru í sorg og það þarf að
ræða það og þær tilfinningar sem
kvikna.“
Hann segir að það geti verið ýmis­
legt sem fólk veltir fyrir sér, eins og
hvað eigi að gera við auða stólinn
við matarborðið, hvort það eigi að
leggja á borð fyrir einstaklinginn
sem nú er farinn, eða hvort það eigi
að kaupa pakka. Svo er það leiðið
Erfitt þegar
einn stóllinn er
skyndilega auður
Halldór Reynis-
son starfaði
sem prestur í
fjölda ára og í
ýmissi sorgar-
vinnu.
FRÉTTABLAÐIÐ/
ERNIR
Góð ráð frá Sorgarmiðstöðinni
n Hvettu syrgjandann til að hugsa fyrst um sig.
n Sendu persónulega kveðju í stað hefðbundins
jólakorts.
n Skoðaðu að gefa minningargjöf.
n Vertu til staðar.
n Mundu að það eru ekki einungis fyrstu jólin
sem eru erfið.
n Veittu aðstoð við undirbúning jólanna.
n Sýndu breyttu jólahaldi skilning.
n Bjóddu syrgjanda með, án þess að vera ýtin/n.
n Vertu því viðbúin/n að plön geta breyst.
Lovísa
Arnardóttir
lovisaa
@frettabladid.is
„Tónn áramótanna er dálítið mel­
ankólískur. „Árið er liðið í aldanna
skaut og aldrei kemur það aftur.“
Þetta er mjög dramatískt og það
er vegna þess að um áramót erum
við að minnast þess sem gerðist
það árið og að sjá fyrir okkur árið
sem er að ganga í garð og hvernig
það verður. Fólk minnist þess að
hafa misst maka, barn, vin eða
annan ættingja og hugsar svo með
sér hvernig það eigi að lifa lífinu
án þessa einstaklings næsta árið.
Ég þekki fólk sem finnst áramótin
jafnvel erfiðari tími.“
Hann segir mikilvægt að fólk
finni leiðir til að halda minningu
þess látna á lofti.
„Ég segi að þegar einhver nákom­
inn manni deyr, þá er eins og maður
missi hluta af manni sjálfum, en um
leið verður viðkomandi áfram hluti
af lífi okkar og það verður að leggja
áherslu á að rækta tengsl við þann
látna með því að tala um hann,
minnast hans og halda minningu
hans á lofti. Það er gott og nærandi
fyrir okkur sjálf að gera það.“
Hann segir að það sé þó aðeins
nýtilkomið að fólk ræði þessa hluti,
og sérstaklega ef fólk fór skyndilega
eða ótímabært.
„Ég hef hitt fólk sem segir að það
að hafa ekki haft tækifæri til að
ræða þann látna eða missinn, hafi
verið jafn erfitt og að missa þennan
einstakling. Þess vegna er það þann­
ig þegar við lítum til nýs árs, að þá
hugsum við hvernig megi halda
minningunni á lofti og tryggja að
þessi einstaklingur verði áfram
hluti af okkar lífi.“ n
og kirkjugarðurinn, hvernig eigi að
huga að því og hvenær eigi að fara
og hversu oft.
„Þetta geta verið stórmál fyrir
fólk. Umfram allt leggjum við, sem
störfum við þetta, áherslu á að fólk
sé gott við sjálft sig og setji sig í fyrir­
rúm, en ekki hefðirnar eða ætlanir
annarra. Fólk á að vera frekt á eigin
líðan og tilfinningar og að það geri
það sem því sýnist, sama hvort það
sé að sleppa öllum jólahefðum. Því
hefðirnar geta verið eins og harð­
stjóri og að þau eigi að vera á einn
eða annan hátt, og að það sé verið
að brjóta náttúrulögmál ef ekki er
haldið í þær, en þær eru bara í koll­
inum á okkur sjálfum.“
Þá segir Halldór að það geti verið
gott fyrir fjölskyldur að ræða það
hvernig eða hvort það eigi að minn­
ast hins látna sérstaklega á aðfanga­
dag og um jólin, og tekur dæmi um
fjölskyldu sem tók sér tíma við upp­
haf borðhaldsins og talaði um hinn
látna eða hina látnu. Svo grétu þau
saman og að því loknu hélt jóla­
haldið áfram.
Ekki vera uppáþrengjandi
Spurður hvort hann sé með ráð fyrir
þau sem standa nærri þeim sem
hafa misst, segir Halldór að það sé
gott að bjóðast til þess að aðstoða
fólk við eitthvað mjög afmarkað,
ekki hafa boðið opið, heldur spyrja
hvort þau eigi að hjálpa með að
kaupa gjafir, fylgja þeim út í búð eða
eitthvað annað.
„Það er afar mikilvægt að standa
við það sem maður segir, en vera
ekki uppáþrengjandi. Taka púlsinn
á líðan þeirra sem hafa misst og hafa
frumkvæði að því að bjóða hjálp, en
hafa líka skilning á því þegar fólk
þiggur ekki aðstoðina og vill vera
í friði.“
Halldór segir að eitt grundvallar­
atriði í þessu sé að gleyma því ekki
að sorgin tekur tíma.
„Sorgin er langhlaup og þetta er
ekkert endilega búið fyrstu jólin
eftir missi.“
Áramótin líka erfið
Hann segir að erfiðleikarnir ein­
skorðist þó ekki aðeins við jólin sjálf
heldur þyki mörgum áramótin jafn­
vel erfiðari.
42 Helgin 27. nóvember 2021 LAUGARDAGURFréttAblAðið