Skírnir - 01.04.2009, Qupperneq 35

SKÍRNIR HIN ALÞJÓÐLEGA FJÁRMÁLAKREPPA 33
Var hœgt að sjá kreppuna fyrir?
Sú spurning er áleitin hvort hægt var að sjá kreppuna fyrir og í
hvaða mæli það var gert. Charles Goodhart (2008) telur að ýmsir
hafi séð kreppuna fyrir og Trichet aðalbankastjóri Evrópska
seðlabankans hefur að nokkru leyti tekið í sama streng.19 Höf-
undur þessarar greinar telur að svarið sé bæði já og nei. Ef grannt
var skoðað var vissulega hægt að sjá þá auknu fjármálaáhættu sem
var að byggjast upp í kerfinu og við blasti að hún var of lágt verð-
lögð af fjármálamörkuðum, eins og sjá mátti í sögulega lágum
áhættuálögum og flökti. Það var því ljóst að leiðrétting var fram
undan. Þeir sem þekktu söguna vissu líka að líklegt væri að sú
leiðrétting gæti orðið skörp og jafnvel að líkur væru á að lausa-
fjárstíflur mynduðust þegar að þessu kæmi.
Höfundi þessarar greinar er hins vegar ekki kunnugt um trú-
verðugar heimildir þess efnis að tímasetning kreppunnar hafi verið
sögð fyrir, enda ætti það að vera illgjörlegt. Þá kom mörgum á
óvart það form sem kreppan tók á sig þar sem þeir töldu að áhættu
hefði verið dreift frá bankakerfinu sem væri tiltölulega heilbrigt og
með góða eiginfjárstöðu. Þannig sagði Alþjóðagjaldeyrissjóður-
inn í fjármálastöðugleikaskýrslu sinni í apríl 2006: „Það er vaxandi
skilningur á því að dreifing skuldaraáhættu banka til breiðari og
fjölþættari hóps fjárfesta hefur stuðlað að því að bankakerfið, og
reyndar fjármálakerfið í heild, er ekki eins viðkvæmt og áður
var... Af þessum sökum eru viðskiptabankar líklega síður við-
kvæmir fyrir lánsfjár- og efnahagsáföllum en áður var.“20
Það eru ekki heldur margir sem halda því fram með trúverðug-
um hætti að þeir hafi beinlínis spáð því að fjármálakreppan í
Bandaríkjunum og Evrópu myndi þróast upp í mestu heims-
kreppu sem riðið hefur yfir síðan í kreppunni miklu um og upp úr
1930. Það þarf að hafa í huga að þegar litið er á atburðarásina í
heild er hún nánast svartur svanur í skilningi Talebs (2008), en
19 Sjá Trichet 2009.
20 Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn 2006.