Morgunblaðið - 26.08.2021, Blaðsíða 30

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. ÁGÚST 2021
Bolholti 4 • 105 Reykjavík • S 534 1400 • www.smartfix.is
s n j a l l t æ k j a þ j ó n u s t a
Úrval aukahluta:
Hulstur, Hleðslutæki, Snúrur,
Minniskort, USB lyklar og fleira
VIÐ GERUM VIÐ
allar tegundir síma,
spjaldtölva, tölva og dróna
Körfur
frá 25.000 kr.
Startpakkar
frá 5.500 kr.
og margt
fleira
Bolholt 4, Reykjavík | www.frisbigolfbudin.is
Allt fyrir frisbígolf
Töskur
frá 3.990 kr.
Diskar
frá 2.500 kr.
Fjarlægðarmælir
24.990 kr.
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Nýtt fiskveiðiár er handan við hornið
og lækkar aflamark í þorski um 13% á
nýju ári sem byrjar 1. september. Eft-
ir uppsveiflu í nokkur ár lækkar ráð-
gjöfin nú annað árið í röð, þó svo stofn-
inn sé metinn sterkur. Þetta er áfall
fyrir útgerðina og hefur tekju-
samdrátt í för með sér, en meðal ann-
ars hefur verið kallað eftir fyrirsjáan-
leika í þessum
efnum.
Ef litið er á ráð-
gjöf Hafrann-
sóknastofnunar og
þorskafla á Ís-
landsmiðum síð-
ustu þrjá áratugi
má sjá miklar
sveiflur. Hæst var
aflamarkið
272.411 tonn fisk-
veiðiárið 2019-20,
en verður 222.737 tonn á næsta fisk-
veiðiári. Lægst fór ráðgjöfin í 124 þús-
und tonn fiskveiðiárið 2008-09, en afla-
mark var sett 160 þúsund tonn og
aflinn fór í 169 þúsund tonn. Minnstur
var þorskafli á Íslandsmiðum á fyrr-
nefndu 30 ára tímabili fiskveiðiárið
2007-08 þegar við landið veiddust 141
þúsund tonn af þorski.
Viðmiðunarstofn ofmetinn
Ástæður lækkunar í ráðgjöf nú eru
einkum rökstuddar með því að viðmið-
unarstofn hafi verið ofmetinn um ríf-
lega 220 þúsund tonn eða um 20%
miðað við árið á undan og er hann nú
metinn 941 þúsund tonn, en þar er átt
við lífmassa þorsks fjögurra ára og
eldri. Þá er talið að nýliðun hafi einnig
verið ofmetin og veiðihlutfall van-
metið.
„Líklegt er að stofninn minnki
nokkuð árið 2022 en aukist síðan í
framhaldinu en það mat er þó háð tölu-
verðri óvissu. Fyrstu vísbendingar gefa
til kynna að árgangar 2019 og 2020 séu
um og yfir meðaltali en þeir koma ekki
í veiðistofninn fyrr en árin 2023 og
2024,“ segir í ástandsskýrslu Hafrann-
sóknastofnunar frá því fyrr í sumar.
Forsendur fiskveiðiráðgjafar byggja
á aflareglu. Í aflareglunni felst að afla-
mark er sett sem meðaltal af aflamarki
fyrra árs og ákveðið hlutfall af viðmið-
unarstofni. Væri ekki fyrir sveiflujöfn-
un í aflareglu hefði útgefin ráðgjöf
lækkað um 27% á næsta fiskveiðiári
vegna minni viðmiðunarstofns eða í 188
þúsund tonn.
Árgangar dugðu lengur
Spurður um sveiflur í ráðgjöf um
þorskveiðar segir Guðmundur Þórð-
arson, sviðsstjóri á botnsjávarsviði
Hafrannsóknastofnunar, að aflaregla
hafi verið tekin upp 1995 og var hún
25% fram til 2005, en hefur verið 20%
frá haustinu 2007. Þegar aflareglu var
breytt hafi veiðihlutfall úr stofninum
lækkað og minni afli þar af leiðandi
komið á land.
„Það sem skýrir aukningu ár frá ári
eftir það er að árgangar dugðu lengur í
aflanum,“ segir Guðmundur. „Fisk-
urinn bætti á sig þyngd með hækkandi
aldri, en áður var hann veiddur yngri.
Undanfarin ár höfum við sagt að ekki
sé lengur hægt að búast við slíkri
aukningu. Nú sé veiðimynstrið komið í
jafnvægi og ef aukning á að verða þarf
það að vera vegna betri nýliðunar.
Slíka aukningu í nýliðun höfum við
ekki séð þó svo hún hafi kannski held-
ur farið batnandi.
Með því að draga úr sókn hefur
veiðanleiki aukist, eins og við sjáum á
afla á sóknareiningu og slíkri tölfræði
og að styttra hefur þurft að sækja.
Stofninn hefur líka stækkað síðasta
áratuginn og 20% af stærri stofni er
meira heldur en áður var. Nú koma
fram sveiflur vegna misgóðra árganga
og í vor duttu ágætisárgangar út og
svo var þetta ofmat, sem hefur verið
leiðrétt.“
Guðmundur segir að ýmsar glufur
hafi verið í kerfinu, en það hafi á síð-
ustu árum verið þétt til að fækka
þeim. Síðasta áratuginn hafa stjórn-
völd undantekningalaust farið að ráð-
gjöf Hafrannsóknastofnunar við út-
gáfu aflamarks.
Síðustu ár hefur oft minna verið af
loðnu heldur en áður var og engar
veiðar voru leyfðar á vertíðunum 2019
og 2020. Guðmundur segir að sú stað-
reynd að minna hafi verið af þessari
fæðu þorsksins hafi ugglaust haft ein-
hver áhrif, en eigi að síður hafi talsvert
af loðnu komið til hrygningar á hverj-
um vetri. Í vor hafi meira verið af
loðnu í þorskmögum heldur en árin á
undan.
Fæðuskilyrði fyrir þorsk virðast
hafa verið nokkuð góð undanfarin ár
og sú staðreynd að minna hafi verið af
loðnu virðist ekki hafa þrengt að
þorskinum. Meðalþyngdir hafi ekki
sveiflast stórkostlega, þó svo þyngd
yngri fisks hafi verið aðeins fyrir neð-
an meðallag, en fyrir ofan hjá eldri
fiski.
Nýliðun og tengsl við Grænland
Um framhaldið og hvort meiri fyrir-
sjánleiki verði á næstu árum, segir
Guðmundur að alltaf verði óvissa í
mati á fiskistofnum. Auknar rann-
sóknir gætu þó vonandi gefið einhver
svör við mörgu af því sem veldur
óvissu í stofnmatinu.
Þar megi nefna merkingar til að
meta göngur ásamt erfðafræðirann-
sóknum sem meðal annars geti varpað
ljósi á tengsl þorsks hér við land við
Grænland. Frekari rannsóknir á af-
drifum 1 til 3 ára þorsks gætu útskýrt
breytileika í nýliðun og margt fleira
megi tína til.
Alltaf óvissa í mati á fiskistofnum
- Sveiflur í ráðgjöf og þorskafla síðustu þrjá áratugi - 13% lækkun frá síðasta fiskveiðiári - Meiri
samdráttur ef ekki væri fyrir sveiflujöfnun í aflareglu - Auknar rannsóknir gætu gefið einhver svör
Aflamark í þorski og landaður afli
Fiskveiðiárin 1991/92 til 2021/22, þúsundir tonna
300
250
200
150
100
50
0
'91/92 '96/97 '01/02 '06/07 '11/12 '16/17 '21/22
Fiskveiðiár Aflamark Afli
1991/92 265 274
1992/93 205 241
1993/94 165 197
1994/95 155 165
1995/96 155 170
1996/97 186 202
1997/98 218 228
1998/99 250 254
Fiskveiðiár Aflamark Afli
1999/00 250 257
2000/01 220 223
2001/02 190 218
2002/03 179 204
2003/04 209 226
2004/05 205 214
2005/06 198 205
2006/07 193 191
Fiskveiðiár Aflamark Afli
2007/08 130 141
2008/09 160 169
2009/10 155 168
2010/11 160 169
2011/12 177 185
2012/13 195 215
2013/14 214 226
2014/15 218 223
Fiskveiðiár Aflamark Afli
2015/16 239 251
2016/17 244 238
2017/18 258 270
2018/19 264 266
2019/20 272 272
2020/21 257
2021/22 222
222
257
Heimild: Hafrannsóknastofnun
Guðmundur
Þórðarson
Smiðjuvegur 68, Kópavogi | S. 587 1350 | bifreidaverkstaedi.is
Höfum sérhæft okkur í Toyota viðgerðum síðan 1995
Fljót, örugg og persónuleg þjónusta
Allar almennar bílaviðgerðir
Árið 2020 var rétt rúmlega helmingur þorskaflans veiddur í botnvörpu,
rúmlega fjórðungur á línu, 7% í net, 6% í handfæri og 6% í dragnót, sam-
kvæmt því sem fram kemur í tækniskýrslu með ráðgjöf Hafró í sumar.
Veiðisvæði botnvörpu eru einna helst á dýpri og kaldari slóðum norð-
vestur, norðaustur og austur af landinu. Útbreiðsla botnvörpuveiða hefur
þó dregist saman undanfarin ár og þést á fyrirnefndum svæðum.
Hlutfall þess afla sem veiðist í net hefur minnkað stöðugt undanfarna
áratugi en á móti hefur hlutfall línuafla aukist. Frá aldamótum hefur lína
verið næstmikilvægasta veiðarfærið. Aukninguna má rekja til stærri línu-
báta þar sem línan er beitt sjálfvirkt en það hefur gert þeim kleift að
veiða dýpra.
Um helmingur í botnvörpu
MEIRA VEITT Á LÍNU, MINNA Í NET