Morgunblaðið - 26.08.2021, Blaðsíða 37

37
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. ÁGÚST 2021
Hjólað Litirnir í blómunum á Austurvelli kallast vel á við konu hjólandi fram hjá Alþingi, á bláu hjóli.
Eggert
Íslendingar
hafa í gegnum
tíðina átt býsna
gott heilbrigð-
iskerfi sem
byggist á nor-
rænni hug-
myndafræði,
þar sem jafnt
aðgengi og
þjónusta er leiðarstefið. Bless-
unarlega ríkir breið samstaða
um að heilbrigðisþjónusta
skuli vera aðgengileg fólki
óháð efnahag þess. Á vett-
vangi stjórnmálanna hefur
hins vegar verið tekist á um
hvort ríkisrekið kerfi megi eitt
veita alla heilbrigðisþjón-
ustuna eða hvort fólk eigi líka
að hafa aðgang að sjálfstætt
starfandi fagaðilum. Þar liggja
hinar pólitísku átakalínur í
dag, en ekki um það hvort
þjónustan eigi að vera greidd
af hinu opinbera.
Aukin miðstýring í boði
ríkisstjórnarinnar
Allt undanfarið kjörtímabil
hafa ríkisstjórnarflokkarnir
þrír rekið markvissa stefnu
ríkisrekins kerfis og aukinnar
miðstýringar. Sjálfstæðum að-
ilum hefur verið gert erfitt
fyrir að veita þjónustu, jafnvel
þótt um sé að ræða þjónustu
sem almenningur þarf sárlega
á að halda. Þrengt hefur verið
að sjálfstætt starfandi sér-
fræðingum svo sem læknum,
sjúkraþjálfurum, talmeina-
fræðingum o.fl. með þeim af-
leiðingum að biðlistar lengjast
og lengjast og hægar gengur
með nýliðun í fagstéttum.
Í byrjun þessa árs voru
gerðar breytingar á fyr-
irkomulagi og framkvæmd
skimunar fyrir krabbameinum
í brjóstum og leghálsi. Það
verkefni var flutt alfarið frá
Krabbameinsfélaginu yfir til
hins opinbera með aukinni
miðstýringu. Fjölmargar kon-
ur hafa ekki fengið nið-
urstöður úr skimun mánuðum
eftir að skoðun fór fram eftir
þessar breytingar. Traustið á
þjónustunni hefur hrunið og
færri konur virðast mæta í
skimun en áður. Skimun er
lykilforsenda árangurs í bar-
áttunni við krabbamein. Eftir
ár af samfelldum hrakförum
er ljóst að það mun taka tíma
að endurheimta traust kvenna
til þessarar heilbrigðisþjón-
ustu. Læknar hafa gagnrýnt
marga þætti þessa ferlis og þá
hafa raddir kvenna í þessari
umræðu borið með sér rétt-
mætar áhyggjur.
Ég lagði í upphafi árs fram
tillögu á þingi um að unnin
yrði skýrsla um forsendur að
baki þeirri ákvörðun að flytja
greiningu á leghálssýnum til
rannsóknarstofu í Danmörku.
Skýrslubeiðnin var samþykkt
og ríkisstjórnin hefur nú
bakkað með þá ákvörðun.
Samkvæmt síðustu fréttum
verður það hins
vegar ekki gert
fyrr en grein-
ingar hér á landi
verða komnar í
góðan farveg.
Við þekkjum
sömuleiðis þá frá-
leitu framkvæmd
að bjóða sjúkling-
um og aðstand-
endum þeirra og
skattgreiðendum
upp á að senda
sjúklinga í lið-
skiptaaðgerðir til
Svíþjóðar fyrir næstum þrisv-
ar sinnum meiri kostnað en ef
fólk gæti notið þessarar heil-
brigðisþjónustu hér heima.
Markmið stjórnvalda virðist
einfaldlega að forða fólki frá
okkar innlendu sérfræðingum.
Einnig þar hefur niðurstaðan
orðið sú af hálfu ríkisstjórn-
arflokkanna þriggja að betur
fari á því að færa þessi verk-
efni út fyrir landsteinana.
Staðan á Landspítala
Staðan á Landspítala hefur
orðið þess valdandi að bólusett
þjóð býr við töluverðar tak-
markanir á daglegu lífi til að
tryggja að spítalinn ráði við að
sinna öllum þeim verkefnum
sem honum ber að sinna. Auka
þarf fjármagn til Landspít-
alans svo hann standi undir
þeim kröfum sem gera á til að-
alsjúkrahúss þjóðarinnar sam-
hliða því að gera rekstur hans
gagnsærri. Ótækt er að tak-
markanir á daglegu lífi borg-
ara landsins séu þyngri en
þörf er á vegna þess að spít-
alinn hefur ekki nauðsynlegar
bjargir. Sú er staðan í dag. Á
sama tíma eru ríkisskuldir
vegna heimsfaraldurs og sótt-
varnaaðgerða nú yfir 1.000
milljarðar. Það er samfélaginu
gríðarlega kostnaðarsamt.
Forystumenn ríkisstjórn-
arflokkanna virðast staðráðnir
í að starfa áfram að loknum
kosningum. Atkvæði greitt
þessum flokkum þremur felur
í sér sömu stefnu í heilbrigð-
ismálum. Það mun leiða til
þess að formið fremur en inni-
haldið ræður för um heilbrigð-
isþjónustu. Sú stefna þjónar
blindri trú á miðstýringu en
horfir fram hjá þörfum þeirra
sem nota þjónustuna.
Nýtum tækifærin í
heilbrigðiskerfinu
Íslenskt heilbrigðiskerfi á
að vera fyrir notendur og það
er jafnréttismál að aðgengi
fólks að þeirri þjónustu sé
jafnt óháð efnahag. Starfsfólk
í heilbrigðiskerfinu er í dag
eftirsóttustu starfskraftar
heims. Í slíku samkeppn-
isumhverfi getur það aldrei
þjónað hagsmunum almenn-
ings að skerða starfsmögu-
leika fagfólks sem starfar hér
heima. Slíkt leysir ekki mönn-
unarvandann sem forsætis-
ráðherra hefur sagt að sé
helsti vandi heilbrigðiskerf-
isins. Fjármagn til heilbrigð-
ismála þarf að byggja á grein-
ingu á þörf og kostnaðarmati,
þannig að fjármunum hins op-
inbera sé varið skynsamlega.
Verkefnið fram undan er að
nýta tækifærin í heilbrigð-
iskerfinu, en það er í þágu not-
enda sem og starfsfólks. Og
það er í þágu almannahags-
muna.
Eftir
Þorbjörgu S.
Gunnlaugs-
dóttur
» Allt undanfarið
kjörtímabil hafa
ríkisstjórnarflokk-
arnir þrír rekið
markvissa stefnu
ríkisrekins kerfis
og aukinnar mið-
stýringar.
Þorbjörg S.
Gunnlaugsdóttur
Höfundur er þingmaður og
oddviti Viðreisnar í Reykja-
víkurkjördæmi norður.
thorbjorg.s.gunnlaugs-
dottir@althingi.is
Gefum heil-
brigðisþjónust-
unni tækifæri
Í alþing-
iskosningunum
25. september
velur þjóðin
fulltrúa til að
stjórna sameig-
inlegum málum
sínum næstu
fjögur ár. Strax
eftir kosningar
hefjast þing-
menn handa við
að mynda ríkisstjórn. Mik-
ilvægt er að slík stjórn hafi
styrk til að takast á við erfið
viðfangsefni og sé nægilega
traust til að tryggja stöð-
ugleika í stjórnmálum og
efnahagsmálum.
Íslensk stjórnmál þróast
nú með þeim hætti að flokk-
um og framboðum fjölgar.
Aldrei áður hafa jafnmargir
flokkar tilkynnt framboð í að-
draganda alþingiskosninga.
Nýjustu skoðanakannanir
sýna að níu flokkar gætu
fengið fulltrúa kjörna í kosn-
ingunum. Sjálfstæðisflokk-
urinn mælist langstærstur
flokka með í kringum 24%
fylgi en flestir hinna mælast
með 5-14% fylgi. Út frá því er
eðlilegt að spurt sé hvort
skeið smáflokkakraðaks sé
runnið upp í ís-
lenskum stjórn-
málum.
Smáflokkar
og smákóngar
Ljóst er að
slíkt kraðak
smáflokka mun
ekki auðvelda
myndun rík-
isstjórnar að
loknum kosn-
ingum, hvað þá
traustrar stjórn-
ar, sem tæki á viðfangsefnum
næstu ára af festu og ábyrgð.
Með eintómum smáflokkum á
Alþingi (og smákóngum sem
þurfa að fá metnaði sínum
fullnægt) verður hvorki hægt
að mynda trausta né vel starf-
hæfa ríkisstjórn. Upplausn
kæmi í stað ábyrgðar.
Sjálfstæðisflokkurinn nýt-
ur langmests fylgis stjórn-
málaflokka samkvæmt áð-
urnefndum könnunum og
verður því áfram kjölfestan í
íslenskum stjórnmálum.
Flokkinn vantar þó fleiri at-
kvæði ef tryggja á að hann
geti komið að myndun þriggja
flokka ríkisstjórnar og enn
meira afl til að geta myndað
tveggja flokka stjórn, sem
væri æskilegast.
Útilokunarstefna Pírata
og Samfylkingar
Ekki væri hægt að mynda
þriggja flokka ríkisstjórn ef
niðurstaða kosninga verður á
þessa leið. Jafnvel yrði ein-
ungis hægt að mynda fjög-
urra flokka stjórn með aðild
Sjálfstæðisflokksins. Í þess-
um dæmum eru ekki teknar
með í reikninginn nýlegar yf-
irlýsingar forystumanna Pí-
rata og Samfylkingar, sem
telja þessa flokka yfir það
hafna að vinna með sumum
öðrum flokkum í ríkisstjórn.
Slík útilokunarstefna mun
gera stjórnarmyndun að lokn-
um kosningum enn torveldari
en ella.
Mikilvæg
verkefni fram undan
Núverandi ríkisstjórn hef-
ur unnið að mörgum mik-
ilvægum verkefnum með far-
sælum hætti. Eftir kosningar
þurfa Íslendingar áfram
sterka stjórn, sem getur unn-
ið samhent að mikilvægum
málum eins og endurreisn at-
vinnulífsins, bættum lífs-
kjörum, aðhaldi í ríkisfjár-
málum og umbótum í
opinberri þjónustu, ekki síst í
heilbrigðisþjónustunni.
Skýrir valkostir kjósenda
Valkostir kjósenda eru
skýrir. Atkvæði greitt Sjálf-
stæðisflokknum eykur líkur á
að hægt verði að mynda
trausta meirihlutastjórn
tveggja eða þriggja flokka að
loknum kosningum. Í slíku
stjórnarsamstarfi mun Sjálf-
stæðisflokkurinn beita sér
fyrir áframhaldandi stöð-
ugleika í efnahagsmálum og
sókn í atvinnumálum. Þannig
leggjum við frekari grundvöll
að aukinni verðmætasköpun,
bættum lífskjörum og öflugu
velferðarkerfi.
Atkvæði greitt öðrum
flokkum en Sjálfstæðis-
flokknum myndi auka lík-
urnar á myndun fimm eða sex
flokka vinstristjórnar þar
sem hver höndin væri upp á
móti annarri. Reynslan sýnir
að auknar álögur á almenning
eru oft hið eina sem góð sátt
næst um hjá slíkum ríkis-
stjórnum.
Stöðugleiki eða kraðak smáflokka?
Eftir Kjartan
Magnússon
»Mun atkvæði
þitt stuðla að
myndun traustrar
ríkisstjórnar?
Kjartan Magnússon
Höfundur skipar 4. sæti fram-
boðslista Sjálfstæðisflokksins
í Reykjavíkurkjördæmi
nyrðra.