Morgunblaðið - 16.09.2021, Blaðsíða 35

35
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. SEPTEMBER 2021
Regndans í parís Þessi káti piltur valhoppaði í parís á Laugavegi með
regnhlífina sér við hönd, enda veður vott og betra að vera við öllu búinn.
Eggert
Eftir nokkra daga
verður gengið til kosn-
inga þar sem stjórn-
málaflokkarnir leggja
verk sín og framtíðar-
áætlanir í dóm kjós-
enda. Réttur okkar til
að kjósa og til að gefa
kost á okkur til starfa í
þágu samfélagsins hvíl-
ir á grunni hugsjóna
vestrænnar stjórnskip-
unar um réttarríki, lýðræði og frjáls-
lyndi, auk sjálfsákvörðunarréttar
manna og þjóða. Á tyllidögum er oft
vísað til þessara orða, kannski án
þess að við gefum inntaki þeirra
nægilegan gaum.
Hugsjónin um réttarríki felur í sér
að handhafar ríkisvalds séu bundnir
af lögum, ekki síður en almennir
borgarar. Allir séu jafnir fyrir lög-
unum og enginn yfir þau hafinn. Lýð-
ræðið skapar ramma utan um stjórn-
málin og gerir okkur kleift að velja
fólk til forystustarfa. Með stjórnar-
skrá, mannréttinda-
sáttmálum og almenn-
um lögum er leitast við
að verja frelsi og rétt-
indi borgaranna.
Samandregið miðar
þetta allt að einu marki,
þ.e. jafnvægisstillingu
og valddreifingu, þann-
ig að komið sé í veg fyr-
ir misbeitingu valds. Í
þessu felst einnig að
sjálfsákvörðunarrétt-
urinn má engum skerð-
ingum sæta nema að
undangenginni vandaðri lýðræðis-
legri umræðu og lagasetningu sem
stenst kröfur réttarríkisins um fyrir-
sjáanleika, tempraða valdbeitingu og
mannréttindi borgaranna.
Þegar þetta er ritað höfum við um
nokkurra missera skeið farið nærri
varasömum mörkum annars konar
stjórnarfars. Sú spurning er áleitin
hvort kórónuveiran og viðbrögð við
henni séu mögulega til marks um að
réttarríkið og lýðræðið standi veikar
en við höfðum áður talið. Ólýðræðis-
lega valdir sérfræðingar hafa fengið
hald á valdataumunum á forsendum
neyðarréttar, með þeim afleiðingum
að Alþingi hefur verið gert nánast
óvirkt. Daglegu lífi landsmanna hefur
verið stjórnað „í samræmi við tillögur
sóttvarnalæknis“ með reglum settum
án almennrar umræðu, en ekki með
lögum sem eru stöðug, fyrirsjáanleg,
vandlega rædd og ígrunduð. Þetta
þýðir að við höfum í reynd búið við
nýja tegund stjórnarfars, sem helst
má kenna við fámennisstjórn og
tækniveldi.
Stjórnarskrá lýðveldisins heimilar
ekki slíka umpólun og engar ytri að-
stæður eru hér uppi sem heimila að
slíkt ólýðræðislegt stjórnarfar sé inn-
leitt umræðulaust eða andmælalaust.
Stjórnvöld stóðu vissulega frammi
fyrir mikilli óvissu á fyrri stigum kór-
ónuveirufaraldursins, en vandséð er
að slík óvissa eða hætta sé enn uppi
að gera eigi sóttvarnaráðstafanir
miðlægar við stjórn landsins. Af hálfu
stjórnarandstöðunnar hefur engin
gagnrýni, ekkert viðnám verið veitt.
Með vísan til alls framanritaðs ber að
árétta fyrri ábendingar mínar um
nauðsyn þess að ákvarðanir heil-
brigðisráðherra um sóttvarna-
ráðstafanir komi til umræðu og end-
urskoðunar hjá Alþingi við fyrsta
tækifæri.
Mikilvægi þessa málefnis, þ.e.
hvernig lýðræðislegir stjórnarhættir
kalla á aðgæslu og aðkomu Alþingis,
líka þegar óvæntar alvarlegar að-
stæður skapast, er svo afgerandi að
kraftmikil umræða verður að eiga sér
stað, svo læra megi af hinni nýfengnu
reynslu. Umræða sem varpar ljósi á
viðfangsefnið, ristir djúpt og víkkar
sjónarhornið, en þrengir það ekki.
Hér þarf m.ö.o. að kalla eftir sjónar-
miðum og gagnrýni úr sem flestum
áttum í anda lýðræðis og hófstillts
stjórnarfars. Þögn má ekki umlykja
svo mikilvægt mál. Hvar eru nú
stjórnspekingarnir í háskólunum?
Hvers vegna heyrast ekki raddir
fleiri lækna og heilbrigðisstarfsfólks?
Hvers vegna hafa fjölmiðlar ekki
veitt aðhald?
Hugsjónir vestrænnar stjórnskip-
unar um réttarríki, lýðræði og virð-
ingu fyrir borgaralegu frelsi kunna
að virðast fjarlægar og úr tengslum
við daglegt líf. Þær gegna engu að
síður mikilvægu hlutverki sem leiðar-
stjörnur fyrir stjórnmálin, lagasetn-
inguna og þá mörkun stefnu í lykil-
málum þjóðarinnar sem kjörnum
fulltrúum fólksins, stjórnmálamönn-
um, er ætlað að annast. Við megum
því ekki láta ótta byrgja okkur sýn,
heldur láta okkur lærast að geta gert
tvennt í senn: Ráða fram úr óvæntum
vandamálum án þess að vega að lýð-
ræðislegum stjórnarháttum. Jafnvel
um hánótt getum við með heiðskírri
sýn staðsett okkur og markað stefnu
út frá stjörnuhimninum. Nái ég kjöri
á Alþingi mun ég leitast við að vera
einn slíkra vökumanna.
Eftir Arnar Þór
Jónsson » Getur verið að rétt-
arríkið og lýðræðið
standi valtari fótum en
við höfum leyft okkur að
vona?
Arnar Þór Jónsson
Höfundur skipar 5. sætið á framboðs-
lista Sjálfstæðisflokksins í Suðvestur-
kjördæmi.
Meðalvegurinn vandrataði
Meginstefið í öllum
baráttumálum Fram-
sóknar fyrir kosning-
arnar 25. september er
fjárfesting í fólki. Það
er í samræmi við þau
megingildi Framsóknar
sem einhvern tímann
fyrir löngu voru meitluð
í orðunum vinna, vöxt-
ur, velferð. Öflugt vel-
ferðarkerfi, og öflugt
heilbrigðiskerfi grund-
vallast á öflugu atvinnulífi.
Við höfum á því kjörtímabili sem er
að ljúka unnið hörðum höndum í
breiðri stjórn að mikilvægum fram-
faramálum og vil ég sérstaklega
nefna byltingu kerfisins í þágu barna,
nýjan Menntasjóð
námsmanna, 12 mánaða
fæðingarorlof, hlut-
deildarlán fyrir fyrstu
kaupendur og tekju-
lægri, Loftbrú og þær
umfangsmiklu fram-
kvæmdir í samgöngum
sem landsmenn hafa
orðið varir við á ferðum
sínum um landið okkar í
sumar.
Hagur einstaklings-
ins er hagur alls
samfélagsins
Í umfangsmikilli vinnu Ásmundar
Einarssonar, félags- og barna-
málaráðherra, við róttæka endur-
skoðun á kerfinu sem varðar málefni
barna var það reiknað út að það að
kerfin tali saman og grípi snemma
inn í hefur ekki aðeins í för með sér
aukna lífshamingju einstaklingsins
heldur er það stórkostlegur þjóð-
hagslegur ávinningur. Þessi vinna
sýndi svo ekki verður um villst að
áhersla Framsóknar í gegnum tíðina
á velferð er hagur samfélagsins alls.
Okkur líður flestum
best heima hjá okkur
Með þessa vinnu sem fyrirmynd
viljum við bæta aðstæður eldra fólks.
Reynsla margra er að kerfin tali ekki
nægilega vel saman. Því verður að
breyta og hugmyndafræði Fram-
sóknar um samvinnu ólíkra aðila í
barnamálum sýnir svo ekki verður
um villst að það er hægt. Við viljum
leggja áherslu á þjónustu við eldra
fólk utan stofnana. Aukin og sam-
hæfð heimaþjónusta, sveigjanleg
dagþjálfunarúrræði, aukin tækni-
væðing og markviss stuðningur miða
öll að því að fólk geti svo lengi sem
það vill og hefur burði til búið þar
sem því líður best: heima hjá sér.
Aldur skiptir ekki máli
Við viljum afnema reglur um að
fólk fari á eftirlaun og hætti störfum
við ákveðinn aldur: Þeir sem vilja
vinna mega vinna. Starfskraftar og
reynsla þeirra sem safnað hafa árum
er samfélaginu mikilvæg og það er
gott fyrir þá sem vilja vinna að finna
áfram fyrir mikilvægi sínu og fái gleði
úr störfum sínum.
Hlutdeildarlán fyrir eldra fólk
Það eldra fólk sem býr við bágust
kjör er oft þjakað af háum húsnæð-
iskostnaði, hvort sem það er leiga
eða háar afborganir af húsnæð-
islánum. Við viljum að eldra fólki
standi til boða sú leið sem farin er í
hlutdeildarlánum fyrir fyrstu kaup-
endur og tekjulága þar sem ríkið
veitir lán fyrir allt að 20% kaup-
verðs. Engir vextir eða afborganir
eru af hlutdeildarláni og er lánið
endurgreitt þegar eignin er seld eða
við lok lánstíma.
Með þessi áherslumál óskum við í
Framsókn eftir stuðningi í kosning-
unum 25. september næstkomandi.
Eftir Sigurð Inga
Jóhannsson » Öflugt velferðarkerfi
og öflugt heilbrigð-
iskerfi grundvallast á
öflugu atvinnulífi.
Sigurður Ingi
Jóhannsson
Höfundur er formaður Framsóknar
og samgöngu- og sveitarstjórn-
arráðherra.
Fjárfestum í fólki
Hversu marga
bragga er hægt að
byggja fyrir sjóði rík-
isins? Það er mik-
ilvægt að vita svarið
ef fólk ætlar að
tryggja sömu flokka í
ríkisstjórn og ráðið
hafa för í Reykjavík.
Það er öllum ljóst að
fleiri bragga þarf
ekki. Við þurfum held-
ur ekki, og allra síst nú, fólk sem
forðast að taka ábyrgð á störfum
sínum eins og reyndin er í borg-
inni. Borgarstjóri og formaður
borgarráðs hafa til að mynda lítið
sést í tengslum við myglumál Foss-
vogskóla. Það mætti halda að stytt-
an um Ósýnilega embættismanninn
sem stendur fyrir framan Ráðhúsið
væri reist sem minnnisvarði um
þau.
19 ár og engin svör
Það er ekki í boði að hafa engin
svör eftir 19 ár í sveitarstjórnum
eins og borgarstjóri býr yfir. Í þau
örfáu skipti sem þó hefur náðst í
þennan kjörna fulltrúa Samfylking-
arinnar hefur hann farið mörgum
orðum um ástandið í Fossvogs-
skóla. Samt án þess að skýra af
hverju hann getur ekki leyst úr
vandanum. Sumir gárungarnir
myndu segja orðagjálfur. Meiri-
hlutinn er úrræðalaus
með öllu og hefur
hægt og bítandi skert
lífsgæði borgarbúa.
Kosningar til Alþingis
snúast einmitt um
hvert skal haldið. Vilj-
um við hagvöxt og
aukið frelsi frekar en
aukna skuldasöfnun og
ákvörðunarfælni? Já
eða hvort fólk vilji láta
hækka skatta rúmlega
100 sinnum líkt og rík-
isstjórn Jóhönnu Sig-
urðardóttur gerði?
Nýir flokkar lofa breyttum
starfsháttum og auknum árangri. Í
upphafi stjórnmálaferils síns sagði
formaður borgarráðs að hún ætlaði
að þjónusta borgarbúa og leggja
áherslu á menntamál. Í einu viðtali
í aðdraganda kosninganna var
fremur óljóst hvernig hún sá það
fyrir sér en margir vildu skrifa það
á að hún væri að stíga sín fyrstu
skref á vettvangi stjórnmála og
óþarflega harkalega hefði verið
gengið eftir svörum. Borgarbúar
geta nú lagt mat á það hvort þessi
fulltrúi Viðreisnar hafi einhver svör
þremur árum síðar. Skólabörn í
Fossvogi og foreldrar þeirra vita
að svo er ekki.
Pólitískur vandi
Fossvogsskóli kann að vera öðr-
um íbúum borgarinnar óviðkom-
andi en vandi hans er bara lítið
dæmi sem afhjúpar algert getuleysi
og samstarf fjögurra vinstriflokka.
Öfugt við það sem formaður borg-
arráðs sagði þá er vandinn pólitísk-
ur; brotnir ferlar, skortur á eftirliti
og því mikilvægasta – að axla
ábyrgð. Flokkarnir fjórir benda
hver á annan, tala í löngu máli um
hlutina en leysa engan vanda. Við
þurfum ekki fleiri ósýnilega emb-
ættismenn. Hvernig verður rík-
isstjórn sömu flokka frábrugðin
meirihluta Reykjavíkurborgar?
Fossvogsskóli þarf áfram að glíma
við afleiðingar mygluvandans og
enn er ár í sveitarstjórnarkosn-
ingar. Börn, foreldrar og starfsfólk
í Fossvogsskóla mega því lítils
vænta þetta skólaárið. Það er
óþarfi að færa niðursveiflu Reykja-
víkur yfir á landið allt í komandi
alþingiskosningum.
Reykjavíkurmódelið
virkar ekki
Eftir Völu
Pálsdóttur
Vala Pálsdóttir
» Fossvogsskóli kann
að vera öðrum íbú-
um borgarinnar óvið-
komandi en vandi hans
er bara lítið dæmi sem
afhjúpar algert getu-
leysi og samstarf fjög-
urra vinstriflokka.
Höfundur er foreldri barns
í Fossvogsskóla og formaður
Landssambands sjálfstæðiskvenna.