Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.09.2021, Blaðsíða 10

10http://www.ætt.is
Fréttabréf Ættfræðifélagsins í september 2021
aett@aett.is
ur í Flatey til móður sinnar fyrir jólin. Hann hafði unn-
ið við að smíða bát fyrir Friðrik Sigurðsson á Gamla
Hrauni og bar með sér smíðatól sín og vinnulaunin
í seðlum. Friðrik var giftur Sesselju Ásmundsdóttur
sem var systir Gríms, tengdaföður míns. Þegar pilt-
urinn skilaði sér ekki til Reykjavíkur var hans leit-
að en hann fannst ekki. Það var svo 16 árum síðar að
maður á skemmtigöngu suður af Kolviðarhóli leitaði
afdreps í klettaskúta í rigningarskúr og sá þá glitta í
handfang á sög. Þar var þá kominn hinsti hvílustað-
ur smiðsins unga. Af seðlunum gat bankinn skrapað
saman 100 kr og svo voru beinin þvegin á Hólnum,
sett í kistu og send vestur til móður hans.
✽ ✽ ✽ ✽ ✽
Fæðing
En menn dóu ekki bara á heiðinni, þar fæddust líka
börn eins og þegar Jóna Þórðardóttir, 21 árs gömul
stúlka, varð léttari og ól stúlkubarn í grænni lautu í
sumri og sól í sláttubyrjun 1890, þá á leið austur í Ölfus,
í kaupavinnu, ásamt manni sínum Eyjólfi Sveinssyni
sem var ættaður úr Grímsnesinu. Hann skildi á milli
og allt gekk vel. Ferðamenn, sem áttu leið hjá, sendu
eftir tjaldi frá Kolviðarhóli og yfirsetukonu austur í
Ölfus. Þegar hún kom að konunni sváfu hún og barn-
ið djúpum sætum svefni í sumarsólinni í hraundæld-
inni og heilsaðist vel. Og unga konan sagði þegar hún
vaknaði: Ég er svo hress að ég gæti dansað!
Það er gaman að hugsa til þess hve veröldin er lítil,
því ég uppgötvaði, þegar ég las þetta, að faðir barnsins
var bróðir langalangalangaafa barnabarnanna minna!
✽ ✽ ✽ ✽ ✽
Reykjakot og Reykjakotsætt
Handan Hellisheiðarinnar, ofan við Hveragerði, ligg-
ur dalkvos og í henni stendur bærinn Reykjakot.
Segja má að hann kallist á við Kolviðarhólinn og sé
eystri útvörður heiðarinnar. Reykjakot blasir við þeg-
ar ekið er niður Kambana. Þar bjó á 18. öld, nánar
tiltekið 1743-1783, Guðni nokkur Jónsson. Bjó hann
þar fyrstur sinna ættmanna en síðan hafa niðjar hans
setið jörðina og gera enn. Frá Guðna er komin svo
kölluð Reykjakotsætt. Eru af henni margir þjóðþekkt-
ir menn m.a. Vigdís Finnbogadóttir og Halldór
Laxness, sumir segja á marga mismunandi vegu.
Jón Steingrímsson eldklerkur kom við hjá Guðna á
leið sinni til Reykjavíkur 1771 og segir frá honum í
ævisögu sinni.
Guðni þótti nokkuð vinnuharður og reis alltaf
snemma úr rekkju. Einhverju sinni vildi hann vekja
vinnumann sinn, sem honum þótti sofa of lengi, en
tókst ekki hvernig sem hann tuskaði manninn til.
Þegar betur var að gætt reyndist maðurinn dauður,
hafði orðið bráðkvaddur í svefni. Þá bað Guðni guð
að hjálpa sér, þar sem hann hafði gert tilraun til þess
að vekja upp dauðan manninn.
Guðni átti 24 börn með tveim konum. Af þeim
komust 18 upp. Ein dóttir Guðna var Þjóðbjörg, hús-
freyja á Villingavatni, önnur Vigdís á Tannastöðum
og sú þriðja Ingveldur í Bakkárholti, f. 1759. Hún var
langamma Ingveldar ömmu minnar. Ingveldarnafnið
er enn við lýði, Ingveldur Ólöf systir mín f. 1948 bar
það nafn. Ingveldur Guðnadóttir var einnig formóð-
ir langfeðganna Ragnars, Kjartans og Ragnars, lista-
manna,
Til er skemmtileg saga um Vigdísi, sem var kven-
skörungur mikill, skapstór, kappgjörn og ófyrirleitin.
Bóndi nokkur, að nafni Sigurður, sem bjó á Völlum
og Vorsabæ, hafði misst tvær eiginkonur. Hann bað
Vigdísar, en hún neitaði. Sigurður var mun eldri en
Vigdís og vel efnaður, m.a. átti hann marga væna sauði.
Einhverju sinni sækir Sigurður sauðahópinn sinn upp
í Hengladalina og rekur þá framhjá Reykjakoti, þar
sem Vigdís sat með hannyrðir sínar við gluggann.
Þá fer hún að sjá eftir að hafa neitað bónorðinu og
verða af þessari stóru sauðahjörð. Hún hendir frá sér
handavinnunni, vindur sér í fötin, og hleypur á eftir
Sigurði og nær honum niður við Grýtu. Svo mikið lá
henni á að hún gleymdi að setja á sig skóna og stökk
á sokkaleistunum. Þar játaðist hún honum og þau gift-
ust. En hjónabandið varð ekki farsælt, hún unni hon-
um lítið og þótti heldur harðlynd.
Vigdís bjó síðar á Tannastöðum. Þar hélt hún
vinnumann sem Bjarni hét. Hann var lingerður og
seinlegur. Á túnið féllu oft miklar aurskriður og þurfti
að bera sand og möl af túninu vor hvert. Vigdísi þótti
Bjarna ganga verkið seint og sló til hans með rek-
unni. En höggið varð meira en hún ætlaði og Bjarni
lærbrotnaði. Gekk hann jafnan haltur síðan og var því
kallaður Bjarni á einum. Þegar hann löngu síðar fór
að búa, gekk illa og hann varð heylaus. Þá var um
hann ort:
Bjarni á einum byrjaði
búskapinn um vorið,
en á góu endaði
þá allt var komið í vandræði.
Smælki
Bara hænsnin
Það eru ýmsar leiðir til þess að lýsa kostum
og göllum jarða. Einhverju sinni lýsti Halldór
Sigurðsson, síðar ráðherra, Harastöðum, sem var
næsti bær við Staðarfell á Fellsströnd, þar sem
hann þá bjó, með eftirfarandi orðum:
„Einu skepnurnar sem bíta á landareigninni eru
hænsnin“.