Læknablaðið - 01.04.2022, Blaðsíða 53

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 217
Ö L D U N G A D E I L D I N
endana og setti þetta í pott og sauð með
nokkrum tómu meðalaglösum. Þetta varð
að duga, og með það fór ég í vitjunina.
Einkenni miltisbrands og sýnataka
Þannig atvikaðist það að fyrstu sjúk-
lingarnir mínir voru með miltisbrand.
Þeir höfðu verið berhentir að róta í inn-
yflum kúnna. Einkenni mannanna voru
mjög svipuð. Þeir höfðu veikst daginn
áður með höfuðverk og háan hita, voru
báðir með sogæðabólgur á framhand-
leggjum og bólgna eitla í holhöndum og
nokkur þurr sár á fingrum með svörtum
brúnum og minni bjúg en ég hafði búist
við. Það reyndist því erfitt að ná ein-
hverjum vökva úr sárunum í ræktun, og
ég var með óþjála þvottakonuhanska á
höndunum. Sýklarnir höfðu ekki komið í
snertingu við sýklalyf og áttu því að vera
vel næmir. Ég gaf því mönnunum stóra
skammta af penisillíni.
Hvað átti ég nú að gera við sýnin? Mér
var ekið aftur á stofuna og ég pakkaði
þeim vandlega inn og merkti sýkladeild
Landspítala. Umbúðirnar, sem ég fann
í lyfjabúrinu, voru of litlar til að koma
öllum sýnunum fyrir þannig að ég varð
að pakka einu sýni sérstaklega. Síðan
gekk ég niður í Kaupfélagið og hitti þar
mann, sem sá um sendingar til Reykja-
víkur. Hann sagði mér að bílstjóri austan
úr sveitum kæmi seinna um daginn og
myndi taka pakkana og fara með þá á
bifreiðastöð í Reykjavík. Þaðan yrði farið
með þá á pósthúsið. Ég var nú nokkuð
ánægður með mig og svaf rótt næstu nótt.
Skýrsla til landlæknis
Ég hafði auðvitað opna stofu á virkum
dögum nema daginn sem ég kom. Starf
mitt á stofunni snerist mest um endur-
nýjun lyfseðla. Dagurinn leið tíðindalaus
að kvöldi, að því undanskildu að land-
læknir hringdi í mig, og ég gaf honum
skýrslu um hvað ég hafði afrekað daginn
áður. Hann taldi að ekki þyrfti að gera
meira í bili, en sagði að það væri búið að
fá vörubíl sem væri að bera þykkt lag af
ofaníburði ofan á veginn og kringum úti-
húsin á bænum þar sem miltisbrandurinn
kom upp. Fréttin um miltisbrandinn var
nú komin bæði í útvarpið og blöðin. Ekki
hafði þó náðst í héraðslækninn til að afla
frétta af veikindum mannanna.
Á fimmtudag hringdi ég í Arinbjörn
Kolbeinsson á sýkladeildinni. Hann sagði
mér að ekkert hefði ræktast úr þremur
sýnum, en hann hafði ekki séð fjórða
sýnið. Líklega myndi nú ekkert ræktast
úr þessum sýnum þar sem áhöld til sýna-
tökunnar voru ófullnægjandi. Rétt eftir
klukkan fjögur um daginn var ég búinn
að afgreiða alla sjúklinga af biðstofunni
og var farinn að horfa nokkuð björtum
augum á framhald veru minnar í Hvera-
gerði.
Landlæknir hringir
Um fimmleytið hringdi síminn. Það var
landlæknir. Hann var forvitinn að frétta
af sýnunum. Ég sagði að þrjú sýnin væru
alveg neikvæð, en Arinbjörn hefði ekki
séð eitt sýnið. Landlækni, þessum yfirveg-
aða manni, var greinilega brugðið. „Hvað
segið þér, hefur eitt sýnið ekki komið
fram? Þér verið þegar í stað að tala við
sýslumanninn á Selfossi, og láta rannsaka
hvað hefur orðið af sýninu.“ Það hafði
ekki flogið að mér að eitt sýnið kynni að
vera týnt, en auðvitað væri það alvarlegt
mál ef pakki með miltisbrandssýklum
væri einhvers staðar í reiðileysi. Mér var
virkilega illa brugðið og ég sá fyrir mér
þröngan klefa í kjallara Lögreglustöðvar-
innar á Selfossi, þar sem ég ætti eftir að
rotna næstu árin. Ég reyndi samt að vinna
tíma og spurði hvort ég mætti ekki kanna
þetta sjálfur. Landlæknir var staðfastur,
en sagði þó að ef þetta væri ekki komið
á hreint klukkan sex yrði ég að tala við
sýslumanninn.
Framhald í næsta blaði.
Tvær tölvugerðar myndir frá Shutterstock sem sýna
A: dæmigert sár af völdum miltisbrands og B: byggingu
bakteríunnar sem getur geymst von úr viti. Hún hefur
komið við sögu í stríðsrekstri heimsins, njósnum af
ískyggilegasta toga og þróun bráðdrepandi hergagna.
– Í kvikmynd Jane Campion The Power of the Dog
(2021), sem fékk
Óskarsverðlaunin
fyrir bestu leikstjórn,
leikur bakterían lykil­
hlutverk.
Þeim sem vilja fræðast um miltisbrand og sögu hans á
Íslandi er bent á grein Haraldar Briem á vísindavef há­
skólans: https://www.visindavefur.is/svar.php?id=958
A
B