Læknablaðið - 01.05.2021, Blaðsíða 47

L ÆK N A BL AÐIÐ 2021/107 263
B R É F T I L B L A Ð S I N S
hjarta- og æðasjúkdóma. Þrátt fyrir að
mælt sé gegn því að nota quetiapine í
meðferð við svefnleysi, hefur notkun í
þeim tilgangi aukist („off-label use”).3 Í
samantekt frá Kanada kemur fram að þar
varð tíföld aukning í notkun quetiapíns
við svefnleysi á árunum 2005-2014 og
var þessi aukning að mestu í notkun á
25 mg-skömmtum sem ávísað var innan
heilsugæslunnar.6 Hvort það sama gildir
um notkun lyfsins á Íslandi er ekki mögu-
legt að lesa úr gögnum Lyfjastofnunar, en
athyglisvert er að samhliða aukningu á
notkun á quetiapín hefur notkun á Z-lyfj-
um dregist saman. Vekur þetta mynstur
spurningar um hvort samhengi sé þar á
milli og hvort aukin notkun á quetiapíni
í lágum skömmtum geti tengst greiðslu-
fyrirkomulagi lyfja. Sjúkratryggingar
Íslands taka þátt í greiðslu fyrir notkun
melatóníns og quetiapíns meðan nánast
allur kostnaður af BDZ- og Z-lyfjum falla
í hlut sjúklings. Þegar greiðslufyrirkomu-
lagi í Hollandi var breytt og ekki lengur
greitt með BDZ- og Z-lyfjum, mátti sjá
sambærilegar breytingar í notkunar-
mynstri quetiapín-lyfja.7 Mikilvægt er að
læknar séu meðvitaðir um að svefnleysi
er ekki skráð ábending fyrir notkun
quetiapíns og þeir því ábyrgir fyrir þeim
aukaverkunum og ávanahættu sem slík
notkun getur haft í för með sér.5
Vegna þessarar auknu notkunar á
quetiapíni og melatóníni sem sést þegar
gögn Lyfjastofnunar eru skoðuð og
þeirrar þróunar sem átt hefur sér stað í
öðrum löndum, væri áhugavert að skoða
gögn Lyfjagagnagrunns með tilliti til
þess hvaða ástæður liggja að baki þessari
aukningu og hvort hún sé bundin við
ákveðna aldurshópa. Einnig væri fróðlegt
að skoða hvort þessi notkun tengist með
einhverjum hætti notkun á öðrum svefn-
lyfjum svo sem BDZ- og Z-lyfjum.
Heimildir
1. Einarsson ÓE, Möller AD. Embætti landlælknis, 37. pistill.
Bensódíazepín og Z-lyf, ólíkar ábendingar en sama verk-
un. Læknablaðið 2021; 107: 158.
2. landlaeknir.is/um-embaettid/frettir/frett/item35978/
margir-sem-ofnota-svefnlyf-a-islandi - apríl 2021.
3. Everitt H, Baldwin DS, Stuart B, et al. Antidepressants for
insomnia in adults. Cochrane Database Syst Rev 2018; 5:
CD010753.
4. Gjerden P, Bramness JG, Tvete IF, et al. The antipsychot-
ic agent quetiapine is increasingly not used as such:
dispensed prescriptions in Norway 2004-2015. Eur J Clin
Pharmacol 2017; 73) : 1173-9.
5. Cornelis C, Van Gastel A, Dumont G, et al. A case of dose
escalation of quetiapine in persistent insomnia disorder.
Acta Clin Belg 2017; 72: 346-8.
6. Pringsheim T, Gardner DM. Dispensed prescriptions for
quetiapine and other second-generation antipsychotics
in Canada from 2005 to 2012: a descriptive study. CMAJ
Open 2014; 2: E225-32.
7. Kamphuis J, Taxis K, Schuiling-Veninga CC, et al.
Off-Label Prescriptions of Low-Dose Quetiapine and
Mirtazapine for Insomnia in The Netherlands. J Clin
Psychopharmacol 2015; 35: 468-70.
Mynd 1. Breytingar í notkun lyfja sem skráð
eru við meðferð á svefnleysi (bensódíazepín-lyf,
bensódíazepínskyld lyf, melatónín) og lyfja sem
innihalda quetiapín. Slævandi áhrif quetiapíns hjálpa til
við að innleiða svefn og þekkt er að lyfið sé án samþykkis
lyfja eftirlits („off-label”) við meðferð á svefnleysi.
Y-ás sýnir fjölda lyfjaskammta sem seldir voru hvert
ár. Bensódíazepín-skyld lyf (zolpiclonum, zolpidemum).
Bensódíazepín-lyf (diazepamum, chlordíazepoxidum,
oxazepamum, triazolamum, midazolamum,
alprazolamum). Melatónín-lyf (melatónín, circadín).
Queatiapín (quetiapín).
*Lyfjastofnun. Seld lyf, byggt á vörunúmerum 2016-2019.
sjukra.is/lyf-og-hjalpartaeki/lyf/veltutolur-og-fleira-fyrir-lyfsala-og-adra/
Mynd 2. Hlutfall seldra skammta af quetiapíni miðað miðað við styrkleika (mg).*
*Lyfjastofnun. Seld lyf, byggt á vörunúmerum 2016-2019.
sjukra.is/lyf-og-hjalpartaeki/lyf/veltutolur-og-fleira-fyrir-lyfsala-og-adra/