Lögmannablaðið - 2022, Blaðsíða 13

LÖGMANNABLAÐIÐ TBL 01/22 13
með yfirlýsingar sem fela í sér staðhæfingu um refsiverðan
verknað.
MeToo eru viðbrögð við þeirri staðreynd að réttarkerfið
virkar ekki sem andsvar við kynbundnu ofbeldi. Kynferðis-
ofbeldi hefur alltaf afleiðingar og hingað til hafa þolendur
að meginstefnu borið þær. Með MeToo verða einnig
afleiðingar fyrir gerendur og jafnvel þó að einstaklingur
sé ekki dæmdur fyrir brot sín má hann alltaf eiga von á því
að hann missi mannorð sitt og jafnvel afkomu sína. MeToo
fylgja því veruleg varnaðaráhrif. Þá hefur með MeToo orðið
algjör bylting að því er varðar skömmina sem fylgja þessum
brotum. Það eru ekki þolendur þessara brota sem eiga að
skammast sín heldur gerendur.
MeToo byltingin er þó ekki gallalaus. Ekki er hægt að
útiloka að saklaus maður sé að ósekju sviptur mannorði
sínu og jafnvel afkomu. Mun algengara vandamál er hins
vegar að stundum virðist vera gerður of lítill greinarmunur
í umræðunni á alvarlegum brotum og óviðeigandi
hegðun. Það er ekki sami hlutur að sýna af sér ósæmilega
hegðun annars vegar og/eða að beita konur líkamlegu
eða kynferðislegu ofbeldi hins vegar. Þá má velta því upp
hvenær gerandi er búinn að taka út sína refsingu. Er það
eðlileg refsing fyrir ósæmilega hegðun að menn geti aldrei
sinnt atvinnu sinni? Við verðum að taka samtalið. Sem
samfélag viljum við að menn sýni iðrun, biðjist afsökunar
og bæti ráð sitt og því verður samfélagið einnig að vera
tilbúið að fyrirgefa. Það þarf byltingu til að ýta samtalinu
af stað en það þarf samtal til að festa breytingarnar í sessi.
Um sögulegan kynjahalla í réttarvernd og birtingarmyndir
í nútímanum
Dr. María Rún Bjarnadóttir setti spurningarmerki við það
að lögin væru eina svarið við samfélagslegum álitaefnum á
borð við kynbundið ofbeldi. Það skipti máli hvernig lögin
tala við aðra þætti samfélagsins þannig að það sé öruggt að
þau uppfylli það hlutverk sem þau eiga að gegna í samfélagi
eins og við viljum búa í.
Kynjakerfi, kvenfyrirlitning, kynjamismunun; þetta eru
lykilhugtök sem eru viðurkennd í flestum fræðikerfum en
lögfræðin hefur ekki einblínt á þessa þætti. Ef horft er til
helstu réttarheimspekinga þá er áhugavert að sjá hversu
rótgróið feðraveldið er í tengslum við það hvernig við
notum, hugsum og byggjum upp lögin. Aristóleles sagði að
líta ætti á konuna eins og einhvers konar vansköpun, sem
samt sem áður var sköpuð við náttúrulegar aðstæður, en
F.v. Margrét Einarsdóttir, Guðný Hjaltadóttir fundarstjóri, Sigrún Ingibjörg Gísladóttir og María Rún Bjarnadóttir.