Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.2009, Side 16

16 – Sjómannablaðið Víkingur
Ef reyndur sjómaður væri spurður á
efri árum hvaða óveður væri honum
minnisstæðast má reikna með því að
svarið yrði breytilegt eftir því hver ætti
í hlut, hvar hann væri búsettur o.s.frv.
en ég hygg að margir þeirra sem voru á
sjó í dymbilviku 1963 mundu nefna
mannskaðaveðrið sem skall á um miðja
vikuna. Þetta veður kostaði 16 íslenska
sjómenn lífið, tvo frá Siglufirði, sjö frá
Dalvík, tvo frá Þórshöfn og fimm menn
drukknuðu af Súlunni sem fórst við
Garðskaga. Nýlega birtist í Víkingi frá-
sögn af óveðrinu á Vestfjörðum og lít-
um nú á hvernig það kom okkur fyrir
sjónir sem austar bjuggum.
Gvendur Lúlla
Svo hagaði til að veturinn 196 -
196 var ég kennari á Raufarhöfn. Ég
hafði kennt þar áður einn vetur og unn-
ið þar nokkur sumur í síldinni en nú
kynntist ég heimamönnum betur en
áður.
Meðal bestu vina minna var Guð-
mundur Lúðvíksson, Gvendur Lúlla, og
minningu hans vil ég helga þessa frásögn
en hann lést fyrir fáum árum. Gvendur
var um margt einstakur. Hann kenndi
mér þá náttúrufræði sem ekki verður
lærð af bókum. Hann vissi nákvæmlega
varptíma einstakra fuglategunda og
hvenær var rétt að laumast í björg eftir
eggjum. Hann kenndi mér hvernig átti
að ganga til rjúpna á Sléttunni án hættu
á að villast, hvernig átti að skjóta svart-
fugl og fá eingöngu feitan og heilbrigðan
fugl o. s. frv.
Nú var það á þriðjudagskvöldi í
dymbilviku að Gvendur hringdi í mig og
bað mig að fara með sér í róður daginn
eftir. Þeir bræður, hann og Björn, voru á
þorskanetum og nú hafði Björn lagst
veikur í inflúensu. Ég var um þetta leyti
svo sem ekki þrautreyndur sjómaður en
þó hafði ég verið á togara um skeið, eina
vertíð á síldarbát og á línu og skaki á
minni bátum.
Á Raufarhöfn var síldarvinnslan í
brennidepli á þessum árum og því minna
um útgerð en ella. Þó voru þarna gerðir
út tveir þilfarsbátar 10 - 0 tonn, fjórar
til fimm 5 - 8 tonna trillur og u.þ.b. tíu
minni trillur,  -  tonn, og er þá allt
talið.
Þilfarsbátarnir og stærri trillurnar
hófu venjulega þorskanetaveiðar í síðari
hluta marsmánaðar og stunduðu þær
fram yfir miðjan maí en litlu trillurnar
hreyfðu menn ekki fyrr en í maí og fóru
þá á skak. Ýmsar undantekningar gátu
þó verið frá þessu.
Ég mætti niður á bryggju klukkan sjö
um morguninn. Á Raufarhöfn var hefð-
bundinn vinnutími í landi um þessar
mundir frá sjö að morgni til sjö að
kvöldi. Sjómenn fylgdu yfirleitt sömu
reglu að því leyti að þeir lögðu úr höfn
um sjöleytið. Þeir birtust þarna um
svipað leyti og ég, strákarnir á netabát-
unum en auk þess einn handfærakarl,
Raggi Kross. Raufarhafnarbúar voru mjög
uppátektarsamir með að gefa hver öðrum
viðurnefni. Ragnar Svanholt Björgvins-
son fékk sitt vegna þess að hann var
upprunninn í Krossavík í Þistilfirði. Þeir
Krossavíkurmenn, Björgvin og synir
hans, voru einstakir þjóðhagasmiðir og
var Raggi ekki sístur þeirra. Hann átti
eina af minni trillunum, „Sindra“, u.þ.b.
tvö og hálft tonn. Þegar hér var komið
sögu var „Sindri“ orðinn tuttugu ára
gamall en honum var svo vel við haldið
að hann var jafnan eins og lystisnekkja.
Líkur benda til að Raggi hafi átt hlut að
smíðinni í upphafi.
Raggi var ákaflega fiskinn og farsæll
færamaður, sérstaklega í tregfiski eins og
títt er með góða færamenn. Hann gat
komið með sín fimm hundruð kg dag
eftir dag þótt aðrir yrðu naumast varir.
Hann var fastheldinn á mið og sótti mjög
á svokallað Hraun sem er út af Svein-
ungsvík og Rakkanesi, nánast beint í
austur frá Raufarhöfn, 5 - 60 mínútna
siglingu á trillu.
Skammt sunnan við Raufarhöfn er
Hólsvík. Hún fyllist stundum af hrygn-
ingarfiski á vorin og þar leggja Raufar-
hafnarbátar net sín, oft býsna þétt því að
víkin er ekki stór. Ef tíð var hagfelld og
afli þolanlegur var þetta þægilegt fiskirí
því að ekki var nema korters sigling á
miðin. Ef fiskur gekk ekki í víkina héldu
bátarnir austur fyrir Rakkanes og inn
Þistilfjörð, inn á Viðarvík, og lögðu net
sín þar en þangað var hátt í tveggja tíma
sigling.
Flotinn lagði nú úr höfn með stefnu á
Hólsvíkina en þar voru netin að þessu
Síldin lék stórt hlutverk í mannlífi nu á Raufarhöfn. Hreinn vann í síldinni nokkur sumur áður en hann gerðist kennari á staðnum.
Hreinn Ragnarsson, Laugavatni
Páskaveðrið 1963