Norræn tíðindi - 01.05.1956, Page 9

1956
Norrœn tiðindi
frá Noregi, og var hún send um hæl
með nokkrum athugasemdum.
Norsku kennslubækurnar fjalla mun
meira um efni, er snertir Islandssögu
en kennslubækur hinna Norðurland-
anna, einkum fornöldina. Það er eins
og hverjum norskum söguritara renni
blóðið til skyldunnar, þegar hann minn-
ist þess djarfa ævintýris, er brot af
hans eigin þjóð lagði út í það mikla
ævintýri að nema ísland. 1 föðurlegu
stolti þessa afreks gleymist Norðmann-
inum stundum, hvenær þetta afsprengi
hinnar norsku þjóðar fór að standa á
eigin fótum — hvenær Islendingar gerð-
ust sjálfstæð þjóð. Hefur því nokkuð
viljað brenna við, að Norðmenn eignuðu
sér heiðurinn af fundi GrænlandsogVín-
lands og gerðu í kennslubókum sínum
óglöggan mun á íslenzkum og norskum
fombókmenntum. Þó hefur þetta þok-
azt nokkuð í rétta átt í nýjustu útgáf-
um kennslubókanna. Vonandi tekst
norskum og íslenzkum fræðimönnum,
áður en langt líður, að draga heildar
línur, sem báðir geta fellt sig við.
I norsku sögubókunum er líka nokkuð
getið um þróun mála á íslandi á síð-
ustu tímum. Jafnvel svo nýr atburður
sem Nobelsverðlaimaveiting til Kiljans
er kominn inn í norska kennslubók. Á
Norðurlöndum utan Islands virðast at-
burðir yfirleitt ekki þurfa að verða 50
—100 ára gamlir til þess, að farið sé
að geta þeirra í almennum kennslubók-
um.
Dönsku sögukennslubækurnar eru yf-
irleitt mjög fáorðar um ísland. Nokk-
urra staðreynda, er lúta að samskipt-
um Dana og Islendinga er þó oftast
getið. Greint er mjög stuttlega, en hlut-
lægt, frá lokaþætti þeirra viðskipta,
sambandslögunum 1918 og lýðveldis-
stofnuninni 1944. En þar sem eigi er
skýrt frá aðdraganda þeirra atburða,
hljóta málalok að koma dönskum nem-
endum nokkuð á óvart, og veltur þá
hér sem oftar mjög á viðhorfi og túlk-
un kennarans.
Danska sögunefndin hefur af sinni
hálfu sett fram allmikla gagnrýni á
kennslubækur okkar í íslendingasögu.
Þykir henni sem þar kenni nokkurrar
andúðar og beiskju í garð Dana. Furðar
nefndina á því, að sá tónn skuli eigi
hafa mildazt, síðan sjálfstæðisbaráttu
okkar lauk með fullum sigri. Telur
nefndin, að nú sé eðlilegt, að íslend-
ingar geti litið með meiri ró og víðsýni
á misfellur í sambúð þjóðanna, t. d.
einokunarverzlunina og fjáröflun
danskra konunga hér eftir siðaskipti.
Æskilegt sé, að slík fyrirbæri séu túlk-
uð í ljósi þess, sem gerðist með öðrum
þjóðum á sama tíma.
Þótt ekki sé víst, að fallizt verði með
öllu á þessi sjónarmið, er rétt og æski-
legt, að þeir, sem hér rita kennslubækur
í íslendingasögu eða undirbúa nýjar út-
gáfur eldri kennslubóka, taki viðhorf
dönsku nefndarinnar til vinsamlegrar
athugxmar. Meðan plögg, sem að þessu
lúta, hafa ekki verið gefin út, er upp-
lýsinga að leita til íslenzku sögunefndar-
innar.
Við Islendingar höfum ekki átt í svo
stórfelldum brösum við nágranna, að
okkur ætti að vera flestum þjóðum auð-
veldara að kenna íslenzka þjóðarsögu
án þess, að hún gróðursetji í hugum
æskufólks illgresi andúðar í garð nokk-
urrar annarrar þjóðar. Víða um heim
er slíkt miklu örðugra, og þó er nú
að því marki stefnt fyrir atbeina Menn-
ingar- og fræðslustofnunar Sameinuðu
þjóðanna, sem fylgist af áhuga með við-
leitni Norðurlanda á þessu sviði.
Sveinbj. Sigurjónsson.
5