Fréttablaðið - 24.09.2022, Síða 16

Sif
Sigmarsdóttir
n Mín skoðun
n Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@
frettabladid.is , Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is . Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is, HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Þorvaldur S. Helgason
tsh@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Kannski
má kalla
þetta
lýðræðis-
þreytu.
Einu gildir
hvað menn
kjósi. Ekk-
ert breytist
þótt reglu-
lega sé
skipt um
lands-
stjórnina.
Við
komum
saman á
hátíðar-
stundum,
fögnum
17. júní
með SS-
pylsum
og hóum
saman í
Júróvis jón-
partí.
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Sjálfvirkur
opnunarbúnaður og
snertilausir rofar frá
Þýsk gæðavara.
Snertilausir rofar
Skútuvogi 1h - Sími 585 8900
www.jarngler.is
Á leikskóla einum í Islington-hverfi í London
er íslenski fáninn tekinn fram tvisvar á ári.
Ástæðan er menningarlegur misskilningur.
Þegar fyrsta barn mitt hóf leikskólagöngu
fyrir átta árum hér í London þar sem ég bý
var ég spurð hverju fjölskyldan fagnaði. Ég
sagði það fyrsta sem mér datt í hug: „17. júní
og Júróvisjón.“ Án þess að blikna skrifaði leik-
skólastýran svarið niður. Það var ekki fyrr en
löngu síðar að ég áttaði mig á að spurningin
var líklega leið hinna ofur kurteisu og menn-
ingarlega nærgætnu Breta til að falast eftir
því hverrar trúar við værum. Þriðja barn
mitt sækir nú leikskólann. Þar er 17. júní og
Júróvisjón enn fagnað árlega með virðulegri
athöfn.
Í gær voru tuttugu ár liðin frá því að ég
flutti frá Íslandi til Bretlands. En þótt ég hafi
búið í Bretlandi næstum hálfa ævina verð ég
aldrei annað en Íslendingur. Ég vinn á ensku
en mig dreymir á íslensku; ég skil ekki Breta
þegar þeir tala undir rós eins og þeir gera
svo oft; Bretar skilja mig ekki þegar ég rúlla
errunum mínum. Öðru gegnir hins vegar um
börnin mín.
Lísa í Undralandi
Ný rannsókn þriggja vísindakvenna við
Háskóla Íslands bendir til að tvítyngd börn
á Íslandi með íslensku sem annað mál læri
takmarkaða íslensku í leikskólum. Vísinda-
konurnar segja niðurstöðurnar bæði óvæntar
og alvarlegar og að þær kalli á breytt viðhorf í
málörvun tvítyngdra leikskólabarna.
Fyrir þremur árum kom hópur íslenskra
sjálfboðaliða saman í London og stofnaði
íslenskuskóla fyrir börn. Íslenskir innflytj-
endur í London eiga nefnilega við þveröfugt
vandamál að stríða.
Börnin mín þrjú höfðu öll íslensku að
móðurmáli fyrstu ár lífs síns. En í leikskóla
urðu pólskipti. Enskukunnáttu þeirra fór
hratt fram. Ekki leið á löngu uns annað mál
þeirra varð fyrsta mál. Þótt íslenska væri
töluð á heimilinu, lesið væri fyrir börnin á
íslensku og daglega væri Netflix-fjarstýringin
rifin af þeim og þau neydd til að horfa á risp-
aðan DVD-disk með Skoppu og Skrítlu jókst
alltaf bilið milli íslensku- og enskukunnáttu
þeirra.
Fjöldi Íslendinga í London hefur sömu sögu
að segja. En hvað er til ráða? Ég hef ekki hug-
mynd. Mig grunar þó hvar skýringarinnar er
að leita.
Við Íslendingar í London höldum hópinn.
Við komum saman á hátíðarstundum,
fögnum 17. júní með SS-pylsum og hóum
saman í Júróvisjónpartí. Mestum tíma okkar
verjum við hins vegar í furðuveröld sem
virðist stundum jafnframandi og sú sem
mætti Lísu í Undralandi. Við förum í bröns til
nágranna og kyngjum bökuðum baununum
með herkjum. Við erum dregin á „quiz night“
á hverfispöbbnum en svörum ekki einni
einustu spurningu rétt því hvernig eigum
við að vita hvert var vinsælasta strákaband í
Bretlandi árið 1992 eða hvaða ár Georg III. var
krýndur? Um helgar mætum við í barnaaf-
mæli og furðum okkur á rislitlum veitingum
– kartöfluflögum og bollakökum úr pakka
– og lengir eftir íslensku kaffihlaðborði sem
svignar undan hnallþórum jafnvel þótt mar-
ensinn sé laufléttur. Það lifnar þó yfir okkur
þegar gestgjafinn réttir okkur óvænt volga
bjórdós.
Börnin mín elska bakaðar baunir. Þau sjá
ekkert athugavert við bollakökur úr pakka
eða pabbann sem segir aldrei neitt á skóla-
lóðinni en verður allt í einu hrókur alls fagn-
aðar í barnaafmælum með dós í hönd.
Við Íslendingar í London erum ekki Bretar.
Það er samt í gegnum okkur, ekki bara leik-
skólann, sem börnin okkar verða hluti af
bresku samfélagi.
Börn innflytjenda á Íslandi standa höllum
fæti í íslensku. Getur verið að vandamálið
sé ekki aðeins málvísindalegt heldur einnig
samfélagslegt? Spyr sá sem ekki veit. n
Hugleiðingar innflytjanda
Þeim lýðræðisþjóðum sem leggja
áherslu á upplýsta umræðu stafar æ
meiri hætta af öfgahyggju sem nærist
einna helst á fordómum, alhæfingum
og grunnhyggni.
Ástæða þessarar varhugaverðu þróunar er
efalítið margþætt, en að stórum hluta má rekja
hana til aukinnar vantrúar á stofnanavæddri og
staðnaðri stjórnmálamenningu sem hefur eftir-
látið embættismannakerfinu sitt upprunalega
lýðræðisumboð. Fyrir vikið sjá menn ekki jafn
ríka áherslu á að taka þátt í kosningum og áður
– og enn síður í hefðbundnu stjórnmálastarfi
þar sem næsta litlaus málamiðlunin getur af sér
lægsta samnefnarann í hverjum efnisflokknum
af öðrum.
Kannski má kalla þetta lýðræðisþreytu. Einu
gildir hvað menn kjósi. Ekkert breytist þótt
reglulega sé skipt um landsstjórnina. Kerfið
malli bara af kunnuglegri vanafestu. Og sjálf-
hverf stjórnsýslan sé öðru fremur hugsuð
til heimabrúks í stað þess að þjóna fólkinu í
landinu. Þegar ofan í þetta bætist svo æ minni
áhugi á ritstýrðu fréttaefni og málefnalegri
umræðu, í bland við aukið óþol gagnvart vand-
lega staðreyndri vísindavinnu, er ekki nema von
að tími lýðskrumsins renni upp þar sem upp-
hrópanirnar hljóma langtum betur í eyrum fólks
en gaumgæfð og hófstillt ummæli.
Þetta er ef til vill meginástæða þess að æ stærri
hópur fólks kýs að draga fyrir gluggana og dvelja
í skúmaskotum eigin hugsana. Fyrir þessum
hópi eru staðreyndir ekkert annað en þreytandi
upptalning og vönduð upplýsing er einfaldlega
afgreidd sem uppáþrengjandi afskiptasemi.
Og vantrúin á samfélagið eykst eftir því
sem einangrunin teygist á langinn. Óbeitin á
mörgum helstu meginstoðum réttarríkisins
grefur um sig. Gremjan yfir því að kerfið hafi
alltaf betur en aumur einstaklingurinn verður
öllu öðru yfirsterkara. Og fyrirlitningin á fólki,
sem enn telur sér það til ágætis að geta skipst á
ólíkum skoðunum við mann og annan, verður
alger og yfirþyrmandi.
Það er í þessum jarðvegi sem útilokunarárátt-
an þrífst, sjálf ófyrirleitna krafan um einsleitni,
en andspænis mannvirðingu og umburðarlyndi
sýnir hún styrk sinn og yfirburði á afdráttar-
lausan hátt.
Gegn þessari einstrengni þarf að berjast, svo
og öllu fáfræðisæðinu sem runnið hefur á mann
og annan, ekki síst unga karla sem telja sig hafa
tapað fyrir fjölbreytileikanum og finna honum
allt til foráttu.
Og þetta þarf að gera af yfirvegaðri festu svo
allur þorri almennings, sem trúir á frelsi og jafn-
rétti, fái áfram lifað í óttalausu landi. n
Öfgahyggja
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 24. september 2022 LAUGARDAGUR