Heilbrigðisskýrslur - 04.12.1985, Page 120

10. ÓFRJÓSEMISAÐGERÐIR
Fóstureyðing og ófrjósemisaðgerð eiga það sameiginlegt að hvort
tveggja eru aðgerðir, sem koma i veg fyrir að fólk auki kyn sitt.
Akvæði um þessar tvær aðgerðir hafa verið felld saman i löggjöf
allt frá árinu 1935 er fyrst voru sett lög um þær hér á landi.
1 III. kafla gildandi laga nr. 25/1975 er fjallað sérstaklega um
ófrjósemisaðgerðir auk þess sem ýmis ákvæði I. og IV. kafla laganna
eiga einnig vió þær. Þá má benda á að sama eyðublað er notað fyrir
umsókn um fóstureyðingu og ófrjósemisaðgerð. Ber landlækni að fá
afrit af öllum umsóknum um framkvæmdar ófrjósemisaðgerðir eins og
fóstureyðingar.
Hér verður gerð stutt grein fyrir órfrjósemisaðgerðum sem framkvæmdar
hafa verið frá árinu 1935. Þar kemur m.a. fram að á timabilinu 1975 -
1983 voru að jafnaði 13% ófrjósemisaðgerða sem gerðar voru á konum
árlega framkvæmdar samhliða fóstureyðingu. Þá má geta þess að sam-
kvæmt könnun á ófrjósemisaðgerðum sem framkvæmdar voru á Kvennadeild
Landspitalans árin 1975-1979 fóru um 42% aðgerðanna þar fram i lok
þungunar. (19)
10.1. Aðgerðir skv. l.nr. 38/1935.
Með lögum nr. 38/1935 var lækni veitt heimild til að gera konu
ófrjóa ef heilbrigðisnauðsyn krefði og konan óskaði þess. Við mat
á nauðsyn slikrar aðgeróar mátti taka tillit til félagslegra
ástæðna. Þessi lög giltu til ársins 1975 en á gildistima þeirra
frá 1935 til 1974 voru framkvæmdar samtals 332 ófrjósemisaðgerðir
eftir þvi sem fram kemur i Heilbrigðisskýrslum. (16)
10.2. Aðgerðir skv. l.nr, 16/1938.
A svo til sama tima eða frá 1938 til 1975 giltu jafnframt lög nr.
16/1938 sem heimiluðu i viðeigandi tilfellum aðgerðir á fólki, er
koma i veg fyrir að það auki kyn sitt. Var tilgangur slikra aðgerða
tvenns konar: "1) Til að koma i veg fyrir fæðingu gallaðs afkvæmis
og 2) til að létta fávitum og sjúklingum lifsbaráttuna."