Fréttablaðið - 10.01.2023, Blaðsíða 19

Ég get ekki
betur séð
en að 12-15
kjördæmi
komi
einna helst
stórum
flokkum
á borð við
flokk sjálfs
forseta
Alþingis
best til að
ná árangri
í kosning-
um.
Hjálmar Waag Árnason skrifar í
Fréttablaðið 3. janúar og fullyrðir
í fyrirsögn: „Hættur stafa af skóg-
rækt“. Kúnstin í allri náttúruvernd
sé að viðhalda fjölbreytileika lífríkis
með því að halda raski á náttúrunni
sem minnstu. Þetta myndi gilda um
Ísland ef landið væri á annað borð
óraskað. Það er Ísland ekki. Landið
er örum rist af landnýtingu allt frá
landnámi, skóglendi að mestu á
bak og burt, stór hluti jarðvegs og
gróðurhulu sömuleiðis.
Hjálmar nefnir lúpínu og meinta
ógn af henni. Ástæðan fyrir því að
lúpína er svo dreifð sem raun ber
vitni er ekki máttur hennar sjálfrar
heldur vinnuvélanna og áhugafólks
um allt land sem dreifði henni til að
græða land og bæta lífríkið. Í kjölfar
lúpínu vaxa nú víða þær plöntuteg-
undir sem hurfu þegar við spilltum
landinu.
Gróður eykur líf í ám
Vissulega er lúpína víða með bökk-
um Laxár í Leirársveit en langt í frá
einráð í gróðurfarinu. Hjálmar full-
yrðir að mófuglar séu horfnir en
vísar ekki í talningar. Ég leyfi mér
að efast. Við Laxá í Leirársveit hefur
það sama gerst og víða um land í
lágsveitum, að gróðurfar hafi eflst
við minnkandi beit. Mikil gróska
er meðfram ánni. Það skilar sér í
auknu smádýralífi sem þýðir aukið
æti fyrir fiskinn í ánni og fyrir fugla.
Fallegt myndband er á vefnum laxa-
leir.is sem sýnir gróskumikið og
fjölbreytt gróðurfarið við ána.
Gróður við ár fóðrar nefnilega
lífið í ánum. Líffræðingar hafa
fundið ertuyglulirfur í innyf lum
fiska í íslenskum ám sem fallið hafa
af lúpínu á árbökkum. Víða um land
má finna ár vaxnar lúpínu á bökk-
unum og fátt sem bendir til nei-
kvæðra áhrifa, þvert á móti.
Ekkert stefnuleysi í skógrækt
Alvarleg er sú fullyrðing Hjálmars
að algjört stefnuleysi virðist ríkja í
skógrækt enda aðeins fáeinir mán-
uðir síðan ný opinber stefna um
skógrækt, landgræðslu og endur-
heimt votlendis var gefin út af mat-
vælaráðherra undir heitinu Land og
líf. Nýleg löggjöf er einnig um skóg-
rækt og greinin er bundin ýmsum
lagaákvæðum um náttúruvernd,
minjavernd og f leira og f leira.
Umgjörðin er skýr og góð, mark-
miðin hófleg. Nú er hálft prósent
Íslands klætt ræktuðum skógi og
markmiðið er að sú tala hækki upp
í tvö prósent til aldamóta. Vonast
er til að þekja birkis verði orðin 12
prósent um aldamótin. Samt verður
landið að enn mestu skóglaust.
Skógar stækka í Noregi
Norðmenn hafa ekki vaknað upp
við vondan draum eins og Hjálmar
fullyrðir þó. Þeir eru ekki að eyða
skógum í stórum stíl. Þriðjungur
Noregs er vaxinn skógi og það hlut-
fall fer vaxandi. Eftir seinni heims-
styrjöldina vantaði Norðmenn
timbur og menn komust að því að
sitkagreni frá Norður-Ameríku
þreifst mun betur við sjávarsíðuna
en innlent rauðgreni. Mikið var
því gróðursett þar af sitkagreni og
það óx mjög vel. Enn gróðursetja
Norðmenn sitkagreni í nokkrum
mæli þótt á vissum stöðum hafi
fólk valið að endurheimta útsýni
og saltnæðing með því að fjarlægja
það, svo sem á eynni Fjørtofta. Um
þetta er deilt í Noregi og ekki allir á
sama máli.
Vöktun, rannsóknir og samstarf
Hjálmar staðhæfir að hjá okkur
ríki „villta vestrið“ í skógrækt. Svo
er ekki. Skógræktarverkefni eru
bundin í það lagaumhverfi sem áður
var nefnt hér og sömuleiðis í skipu-
lag sveitarfélaga þar sem sækja þarf
um framkvæmdaleyfi. Stefnan sem
hann biður um að verði mörkuð er
áðurnefnd stefna, Land og líf. Vel
er fylgst með vexti og útbreiðslu
íslenskra skóga og sérstaklega fylgst
með sjálfsáningu á jöðrum skóg-
ræktarsvæða.
Engin trjátegund í ræktun á
Íslandi hefur verið sk ilgreind
ágeng hérlendis og fullyrðingar
um að til dæmis  stafafura sýri
jarðveg og drepi allan gróður í
kringum sig eru einfaldlega rangar
eins og rannsóknir hafa sýnt. Sta-
fafura þrífst vel í rýrum jarðvegi og
byggir upp í honum næringarforða
með samlífi sínu við jarðvegslíf-
verur. Það hjálpar öðrum gróðri.
Loks biður Hjálmar um að Íslend-
ingar nýti langa reynslu frændþjóða
okkar á sviði skógræktar. Það er
einmitt það sem við gerum. Þangað
sækjum við menntun, þekkingu,
aðferðir og samstarf.
Á Íslandi er ekki rasað um ráð
fram í skógrækt. Hér er skógrækt
hófleg, fagleg, vel skipulögð. Hún
er unnin á litlu broti landsins sam-
kvæmt vel mótaðri stefnu. Vel er
fylgst með þróun náttúrufars með
vönduðum rannsóknum og vöktun.
Þess vegna stafa engar hættur af
skógrækt. n
Lengri útgáfu greingarinnar
er að finna á frettabladid.is
Rangfærslur um skógrækt 

Pétur
Halldórsson
kynningarstjóri
hjá Skógræktinni
Á Íslandi er ekki rasað
um ráð fram í skóg-
rækt. Hér er skóg-
rækt hófleg, fagleg,
vel skipulögð. Hún
er unnin á litlu broti
landsins samkvæmt
vel mótaðri stefnu.
Forseti Alþingis, Birgir Ármanns-
son, hefur lagt til að fjölga kjör-
dæmum landsins úr 6 í 12-15 kjör-
dæmi. Markmiðið er skýrt að
jafna atkvæðavægi. Hvers vegna í
ósköpunum er þá ekki Ísland eitt
kjördæmi? Við erum fámenn þjóð
með um tæplega 300.000 manns
á kjörskrá. Það er lítið kjördæmi á
hinum Norðurlöndunum eða ein-
menningskjördæmi í Bretlandi.
Þegar landið allt er sett í eitt og sama
kjördæmið hallar ekkert á flokkana
líkt og í síðustu alþingiskosningum
þegar Viðreisn tapaði einum manni
á kostnað annars flokks. Kosturinn
við þetta fyrirkomulag er að tryggja
öllum litlum f lokkum kost á að
koma að manni á Alþingi því þá
þyrftu litlu flokkarnir ekki að berj-
ast við 5% lágmarksatkvæðafjölda,
sem myndi tryggja lýðræðið enn
frekar í sessi.
Að mínu mati er það galið að eitt
og sama atvinnu og búsetusvæðið,
suðvesturhornið með um 70% íbúa
landsins, sé með þrjú kjördæmi í
dag.
Hvar eiga mörkin að liggja?
Núverandi kjördæmaskipan sem
hleypt var af stokkunum fyrir kosn-
ingarnar 1999 var NV-kjördæmi
með 9 þingmenn en hefur í dag
aðeins 8 á kostnað SV-kjördæmis
til þess að reyna að jafna atkvæða-
vægið á milli kjósenda í þessum
kjördæmum. Fólksfjölgun hefur
orðið gríðarleg í Suðurkjördæmi,
þ.e. á Suðurnesjum sem og á Suður-
landi, hlutfallslega miklu meiri en í
NA-kjördæmi þar sem þingmanna-
fjöldinn er í dag sá sami í þessum
báðum kjördæmum en ætti að vera
11 í suður á móti 9 í norðaustur.
Íbúaþróun tekur sífellt breyt-
ingum og í stað þess að hlutast til
um tilfæringar um fjölda þing-
manna í hverju kjördæmi hverju
sinni, væri hægt að koma í veg fyrir
slíka nefndafundi með því að hafa
Ísland eitt kjördæmi
Bergvin Oddsson
stjórnmálafræð-
ingur
Ísland eitt kjördæmi. Annar galli
við mörg fámenn kjördæmi verður
þegar sveitarfélög sameinast. Ætla
menn að búa þannig um hnútana
að íbúar í t.d. Fjarðabyggð verði í
tveimur kjördæmum? Eða þegar
Strandabyggð í Vestfjarðakjördæmi
sameinast Dalabyggð í nýju litlu
NV-kjördæmi. Hvað hyggst forseti
Alþingis hafa mörg kjördæmi á sama
atvinnu- og búsetusvæðinu á höfuð-
borgarsvæðinu? 5 eða 6 talsins, ég
spyr?
Hvaða þýðingu hefur að hafa
12-15 kjördæmi?
Kosturinn við að hafa mörg en
fámenn kjördæmi er að bæði þing-
menn og kjósendur eru nær hver
öðrum. Jaðrar við kjörbúðalýðræði
á sumum stöðum. Ásamt því að
umboðskeðjan frá kjósanda til kjör-
inna fulltrúa styttist. Gallinn verður
sá að erfitt verður að velja ráðherra
úr öllum þessum kjördæmum og
kæmi manni ekki á óvart að það
þyrfti að fjölga ráðherrum til þess
að koma sem flestum að og, já, jafna
ágreining og atkvæðamagnið.
Að mínu mati verður aðalgallinn
sá að litlir flokkar eiga nánast enga
möguleika á að koma inn manni
þar sem eru 3-5 þingmenn. Í mjög
fámennum kjördæmum þar sem 3
þingmenn eru hverju sinni þýðir það
að stóru flokkarnir ná inn manni.
Einnig hef ég áhyggjur af því hvar
jöfnunarsætin eiga að liggja. Ég er
alls ekki að segja að þá sé ómögu-
legt að reikna það út en það verður
alveg hrikaleg keðjuverkun þegar
það koma nýjar tölur úr einu kjör-
dæmi og allir hinir jöfnunarþing-
mennirnir færast til.
Ég er handviss um að með breyttri
kjördæmaskipan, þar sem 12-15
kjördæmi verða, náum við aldrei
markmiðinu um að tryggja jafnt
atkvæðavægi. Ég get ekki betur séð
en að 12-15 kjördæmi komi einna
helst stórum flokkum á borð við
flokk sjálfs forseta Alþingis best til
að ná árangri í kosningum. Það ættu
að vera hagsmunir stóru flokkanna
að hafa sem fæsta þingmenn í hverju
kjördæmi til þess að koma sínum
fulltrúum að á kostnað minni flokk-
anna. Því tel ég skynsamlegasta
kostinn að breyta Íslandi í eitt og
sama kjördæmið til þess að tryggja
jafnt atkvæðavægi á milli kjósenda
og til þess að litlir f lokkar komi
frekar manni eða jafnvel mönnum
á þing með þeim afleiðingum að
raddir flestra ólíkra skoðana heyrist
á hinu háa Alþingi. n
ÞRIÐJUDAGUR 10. janúar 2023 Skoðun 15FRéttablaðið