Fréttablaðið - 02.02.2023, Blaðsíða 12

ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is
FRÉTTASTJÓRI: Lovísa Arnardóttir lovisa@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út fimm daga í viku og hægt er að nálgast það ókeypis á 120 fjölförnum stöðum á höfuðborgarsvæðinu, á Suðurnesjum, Árborg, Ölfusi, Akranesi, Borgarnesi,
Akureyri og víðar. Að auki er blaðið aðgengilegt í pdf-formi og í appi. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101
Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is. VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is
MENNING: Þorvaldur S. Helgason tsh@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
HALLDÓR
FRÁ DEGI TIL DAGS
Það verður
ekki séð
að allir
hestaeig-
endur hirði
um þessa
velferð
dýranna
sinna.
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Erum við tilbúin?
Samband íslenskra sveitarfélaga og Mannvit standa
að fræðsluviðburði og pallborðsumræðu um áhrif
loftslagsbreytinga á sveitarfélög, fyrirtæki og innviði.
Grand hótel 3.febrúar Kl. 8:30-10:00
Skráning á www.mannvit.is
Jóhann Friðrik
Friðriksson
þingmaður
Framsóknar
Þeir sem misst hafa heilsuna, tímabundið eða um
lengri tíma, þekkja vel hversu dýrmæt heilsan er.
Allt annað lendir í öðru sæti þegar fólk lendir í
veikindum og lífsgæði skerðast verulega. Geðrask-
anir og stoðkerfisvandamál eru meginorsök örorku
hér á landi og áskoranir tengdar lífsstílssjúk-
dómum vega þungt í þjónustu heilbrigðiskerfisins.
Aukin áhersla á lýðheilsu þjóðarinnar er gríðarlega
mikilvægt skref til framtíðar og þar gegna stjórn-
völd mikilvægu hlutverki.
Ein af þeim leiðum sem Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunin og Embætti landlæknis hafa bent á til
þess að efla lýðheilsu er innleiðing lýðheilsumats.
Við innleiðingu matsins er skoðað á kerfisbundinn
hátt hvaða áhrif löggjöf og stjórnvaldsákvarðanir
hafa á heilsu þeirra hópa sem verða fyrir áhrifum.
Gildir þá einu hvort um jákvæð eða neikvæð áhrif
er að ræða. Tilgangurinn er að undirbyggja betri
ákvarðanatöku og eftir atvikum bregðast við með
mótvægisaðgerðum. Það er því grundvallarfor-
senda að stjórnvöld vinni að því markmiði með
öllum þeim kerfum sem einkenna velferðarríki.
Löggjöf hefur haft óumdeilanleg áhrif á heilsu
þjóðarinnar í gegnum tíðina. Í lýðheilsustefnu til
2030 er sérstaklega tekið fram að stjórnvöldum beri
að hafa lýðheilsu að leiðarljósi við alla áætlanagerð
og stefnumótun. Innleiðingin verður því að vera
markviss rétt eins og á við um kostnaðarmat eða
mat á áhrifum á jafnrétti, svo eitthvað sé nefnt.
Á haustþingi lagði ég fram þingsályktunartil-
lögu þess efnis að ríkisstjórninni yrði falið að hefja
vinnu við að festa í sessi lýðheilsumat hér á landi.
Lagt er til að skipaður verði sérfræðihópur með
þátttöku fagráðuneyta, fræðasamfélags og Embætt-
is landlæknis sem síðan legði til leiðir sem tryggja
rýni allra frumvarpa sem lögð eru fyrir Alþingi út
frá áhrifum þeirra á lýðheilsu þjóðarinnar. Nær-
tækast er að horfa til Finnlands í þessum efnum þar
sem Finnar hafa sett sér slíkar áherslur.
Heilsa okkar er undirstaða lífsgæða og heilsan
verður aldrei metin til fjár. Festum því lýðheilsu-
mat í sessi sem eitt skref í átt að bættri lýðheilsu hér
á landi. n
Heilsa þjóðar
Heilsa
okkar er
undirstaða
lífsgæða
og heilsan
verður
aldrei
metin til
fjár.
helenaros@frettabladid.is
Íslandsmet í viðvörunum
„Látt’ei deigan síga, þótt þungt
virðist myrkrið. Því með opnum
huga, þá f ljótlega birtir,“ söng
einn ástsælasti söngvari lands-
ins, Ragnar Bjarnason, Raggi
Bjarna. Febrúar er loks genginn
í garð eftir langan janúarmán-
uð. Fyrirgefðu, en eru þeir það
ekki alltaf? Febrúar stimplar
sig líka inn með hefðbundnum
hætti, gular viðvaranir á mest-
öllu landinu. Hljómar kunnug-
lega. „Það hvessir í kvöld og
nótt, hvöss austanátt og slær
jafn vel í storm á morgun,“ sagði
veðurfræðingur í gær um veðrið
í dag.
Styttir upp og lygnir
Viðvörunarbjöllurnar klingja í
sífellu og harðir vetrarmánuð-
irnir gætu ekki verið lengur að
líða. Jafnvel lengur en í fyrra.
Mögulega dæmist það á hið
klassíska íslenska gullfiska-
minni. Samt greindi Veðurstofa
Íslands frá því í gær að aldrei
hefðu f leiri veðurviðvaranir,
appelsínugular og rauðar, verið
gefnar út á einu ári líkt en ein-
mitt í fyrra. Vonandi stendur
það met áfram á næsta ári. Er
ekki bjartsýni líka einkennandi
fyrir Íslendinga? En á meðan
við lifum í óvissunni er gott að
rifja upp hinn dásamlega söng
Ragga Bjarna. „Það hvessir, það
rignir. En það styttir alltaf upp
og lygnir. Taktu höfuð upp frá
bringu, og horf fram á veginn.
Lagið með mér syngdu. Saman
lýsum upp daginn.“ n
Af öllum þeim sjötíu og fimm
þúsund hrossum sem standa í
lappirnar á Íslandi hafa aðeins
fimmtán þúsund þak yfir höfuðið
– og geta leitað þar skjóls fyrir
þeim veðurofsa sem ríkt hefur á landinu á
undanförnum vikum, oft með fimbulkulda í
fjúkandi byl.
Þetta þýðir að sextíu þúsund hestar hírast
á berangri í hvaða óveðri sem er – og er ekki
einu sinni í kot vísað, hvað þá að þeir geti
leitað undir skjólveggi af því tagi sem reglu-
gerð um velferð hrossa á berangri segir til um.
Ekki verður með nokkru móti séð hvaða til-
gangur er með öllu þessa hestahaldi. Og það
er heldur ekki auðvelt að finna ástæðu fyrir
því að langsamlega mestum fjölda íslenska
hestsins sé úthýst með jafn nöturlegum hætti
og hér hefur verið lýst.
Réttlætingin fyrir þessum óheyrilega mikla
útigangi hrossa getur ekki verið sú að þau
séu bara svo harðger og hafi vanist þessu svo
öldum skiptir, þegar hitt blasir við hverjum
manni sem fer um landið að vetrarlagi að
dýrin standa með klakabrynjuna ofan á
hryggnum sem hlýtur að nísta inn að beini.
Eða ætlar einhver að halda því fram að
þykkur áfreðinn á baki þeim hafi engin
áhrif? Trúa menn því að froststirðningurinn
hafi enga verkan á líðan þeirra?
Þeir hinir sömu ættu þá kannski að reyna
það sama á eigin skinni. Fullklæddir í frer-
anum kæmu þeir tæpast upp orði.
Efalítið hefur Matvælastofnun, sem á að
annast eftirlit með reglugerð um velferð
hrossa, horft í gegnum fingur sér á leið sinni
um landið. Annað verður að minnsta kosti
ekki ályktað af lestri átjándu greinar hennar
um útigang íslenskra hesta.
Þar segir að hross sem ganga úti skuli geta
leitað skjóls fyrir veðri og vindum. Auðvitað
vita landsmenn að þessi regla er þverbrotin.
Í sömu grein segir að þar sem fullnægjandi
náttúrulegt skjól, svo sem skjólbelti, klettar
og hæðir, eru ekki fyrir hendi, skulu hross
hafa aðgang að manngerðum skjólveggjum
sem mynda skjól úr helstu áttum. Hver skjól-
veggur skal að lágmarki vera tveir metrar „og
svo langur að öll hross hjarðarinnar fái notið
skjóls“, svo orðrétt sé vitnað í reglugerðina
sem er undirrituð af sjávarútvegs- og land-
búnaðarráðherra haustið 2014.
Það verður ekki séð að allir hesteigendur
hirði um þessa velferð dýranna sinna.
Þess heldur virðist það vera einhver lenska
hér á landi að eiga f leiri hesta en tölu verði
komið á. Það beri vitni um karlmennsku. En
tæpast ber það vott um hestamennsku. n
Útigangur
12 SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 2. FEBRÚAR 2023
FIMMTUDAGUR