Bændablaðið - 20.10.2022, Blaðsíða 41

41Bændablaðið | Fimmtudagur 20. október 2022
Þegar sláturstærð er náð er
eldislaxinum dælt um borð í brunnbát
sem flytur þá í sjó til hafnar og þar er
fiskinum dælt inn til vinnslu þar sem
hann er dauðrotaður og blóðgaður.
Eftir það er hann slægður og honum
pakkað heilum í ís til útflutnings.
Laxinn er ofurkældur, Sub-Chilled,
með íslenskri tækni og geymsluþol
hans því talsvert meira en ella.
Slysasleppingar og mengun
Víkingur Gunnarsson segir að vöktun
á kvíunum sé mikil og regluleg.
„Við erum með köfunarþjónustu
sem notast við tæki sem yfirfer
netapokana reglulega og ef eitthvað
virðist óeðlilegt eru sendir kafarar til
að skoða ástand þeirra og lagfæra ef
það þarf.“ Hann segir einnig að oft sé
talað um mikla mengun af völdum
eldisins en þar sem svæðin séu hvíld
í þrjá mánuði á milli kynslóða sýni
mælingar á botnseti undir kvíunum
og í kringum þær að hún er lítil
og að botnlífið jafni sig að mestu
milli kynslóða.
Bjørn Hembre forstjóri segir að
Arnarlax sé að skoða möguleika á
að gera eldislaxinn ófrjóan og koma
þannig í veg fyrir að fiskur sem
sleppur úr eldi geti leitt til smitunar í
erfðamengi villtra laxastofna. „Í dag er
ekki hægt að gera laxinn ófrjóan nema
með aðferðum sem draga úr gæðum.
Við fylgjumst vel með rannsóknum á
þessu sviði og aðferð sem felst í því
að setja ákveðinn þrýsting á hrognin á
ákveðnu þroskastigi lofar góðu.“
Fyrirtækið er einnig að skoða
möguleika til að vinna lífrænan úrgang
frá seiðaeldisstöðvum sínum á landi og
vinna hann í lífrænan áburð sem gæti
hentað bændum, landgræðslu eða til
skógræktar.
Laxalús þekkt vandamál
Víkingur segir að laxalús sé þekkt
vandamál í sjókvíaeldi og beitt sé
fleiri en einni aðferð í baráttunni
við hana. „Í sjóeldinu er gefið fóður
sem kallast Slice Vet og inniheldur
Emamektin sem drepur lúsina. Við
notum einnig efni sem kallast Alpha
Max (deltametrin) sem er blandað í
mjög litlu magni saman við sjó og sett
í kvíarnar og kemur í veg fyrir að lúsin
fjölgi sér.“
Arnarlax er með ASC vottun
og samkvæmt henni má fyrirtækið
lúsameðhöndla hverja eldiskynslóð
þrisvar sinnum með efnunum. Til
þessa hefur fyrirtækið ekki enn þurft
að fullnýta meðferðir samkvæmt
staðlinum. Notkun efnanna hefur verið
gagnrýnd af umhverfissamtökum hér á
landi og bent á að samkvæmt skoskri
rannsókn finnist Emamektin í 97%
skeldýra á þeim stað þar sem eitrið
hefur verið notað og að það hafi slæm
áhrif á líffræðilegan fjölbreytileika.
Á heimasíðu Bellons, sem er
fyrirtæki sem sérhæfir sig í rann-
sóknum tengdum umhverfismálum
og er með aðsetur í Noregi, segir:
Að tilraunir á rannsóknastofu sýni
að eftir tíu daga í 10 ºC heitum sjó er
undir 10% af efninu enn þá virkt og
innan við 2% eftir 181 dag. Þar segir
einnig að sýni tekin úr botnseti undir
eldiskvíum sýni að helmingunartími
efnisins sé 140 dagar og að 90% þess
sé horfið á innan við ári. Auk þess að
drepa laxalýs er efnið einnig banvænt
fyrir krabbadýr og rækjur.
Rannsóknir á Emamektin sýna
að efnið er talsvert lengi virkt í
umhverfinu en að það eyðist fljótt úr
holdi fiska.
„Við erum einnig með það sem
kallast lúsapils umhverfis kvíarnar sem
eiga að koma í veg fyrir að lúsin sem
heldur sig í efri sjávarlögum komist
inn í þær. Auk þess erum við með
hrognkelsi, frá Benchmark á Íslandi,
í sjókvíunum en þær éta lýsnar og því
fyrirbyggjandi leið til að koma í veg
fyrir að lúsin setjist á laxinn.
Lúsapilsin og hrognkelsi eru
mikilvægustu fyrirbyggjandi
aðgerðirnar og notkun. Arnarlax er
að skoða enn umhverfisvænni leiðir
til að stemma stigu við laxalús en það
er laser-búnaður sem bæði telur lýsnar
og drepur þær.
Markaðsmál
Lax er vinsæll matfiskur og sagður
hollur vegna þess að hann inniheldur
mikið af Omega-3-fitusýrum. Hann er
soðinn, steiktur og grillaður en einnig
reyktur eða grafinn. Hann er vinsæll
hrár sem sashimi.
Árið 2021 framleiddi Arnarlax
4,5 milljón seiði og 11.500 tonn af
eldislaxi. Fyrirtækið er með um 200
starfsmenn sem flestir eru staðsettir á
Bíldudal og nágrenni. Tekjur félagsins
árið 2021 af eldislaxi voru rúmar 90
milljón evra, eða rúmir 1,2 milljarðar
íslenskar krónur á núverandi gengi.
Eignir á efnahagsreikningi voru
bókfærðar á 16,7 milljarða króna
og skuldlaus eign var 8,2 milljarðar
króna. Fyrirtækið greiddi um einn og
hálfan milljarð í laun árið 2021.
Uppbygging á Bíldudal
Arnarlax hóf starfsemi árið 2009 og
fyrstu 500 þúsund seiðin voru sett í
kvíar árið 2014. Norska fyrirtækið
SalMar keypti hlut í Arnarlaxi 2015
og jók hlut sinn í yfir 50% árið 2019.
Sama ár var Arnarlax skráð á
markað í Osló.
Fyrstu afurðir Arnarlax voru
sendar á markað 2016 og sama ár
keypti það Fjarðalax og fékk leyfi
til að auka framleiðslu sína í 10.000
tonn. Árið 2021 yfirtók það tvær
seiðaeldisstöðvar á Suðurlandi, aðra
í Þorlákshöfn og hina á Hallkelshólum
í Grímsnesi.
Um það leyti sem Arnarlax var
sett á stofn var atvinnustarfsemi
og byggð á Bíldudal á undanhaldi
og bæjarfélagið á mörkum þess
að vera flokkað sem brothætt
byggð og flokkað sem slík árið
2013. Atvinnutækifæri voru fá,
nýbyggingar engar og fólksfækkun
mikil. Hröð uppbygging fyrirtækisins
hefur haft í för með sér mikla
atvinnuuppbyggingu í bæjarfélaginu
og nágrenni þess.
Atvinnutækifærum hefur fjölgað
og fólk er aftur farið að flytja á
Bíldudal og nágrannabyggðalög.
Í dag eru þar matsölustaður, hótel
og söfn á Bíldudal. Að sögn Gísla Ægis
Ágústssonar, sem rekur veitingahúsið
og krambúðina Vegamót á Bíldudal,
væri útilokað að reka veitingasölu þar
ef fiskeldisins nyti ekki við.
Auk þess sem margskonar önnur
þjónustustarfsemi hefur myndast í
kringum starfsemi Arnarlax.
Streymi heildverslun ehf.
Goðanesi 4
603 Akureyri
S
N
V
588 2544
streymi@streymi.is
www.streymi.is
Ljúffengt eldislax-sashimi.
Stjórnstöð Arnarlax á Bíldudal. Fjórar svona tölvustöðvar sjá um vöktun og
stjórna fóðrum í öllum sjókvíum fyrirtækisins.
Fóðurmatari um borð í þjónustuskipi
í Arnarfirði.
Fóðurleiðslur úr þjónustuskipinu út í kvíarnar.
Seiði í landeldi sem eiga stutt í að vera flutt í sjókvíar.
Norska brunnskipið Ronja Carrier landar fullri lest af eldislaxi úr sjókví í Arnarfirði.
Laxi er dælt lifandi úr lest brunnskipsins beint til vinnslu.
Ferskur eldislax tilbúinn til útflutnings.