AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1998, Blaðsíða 55

Þaö er nauðsynlegt fyrir íslenskt skipulag aö
byggja upp sín eigin sérstöku þéttbýlisskipulags-
einkenni. Aölöguö íslenskri verðráttu og landi, þar
sem skipulag gatna, þéttun byggöa, varðveisla
landslags og gróöurs eru notuð markvisst til aö
byggja upp byggðarkjarna sem skapa skjól og
þægileg útirými á milli bygginga. Þaö er til dæmis
hvergi í skipulagslögum né í reglugerð, ákvæöi um
nauösyn þess aö sýna hvernig skipulag rýmis og
gatna eigi aö tengjast innbyrðis. Hvernig vegfar-
andi eigi aö rata eöa skapa þá tilfinningu aö
tiiheyra sérstöku hverfi eöa staö, hvað þá aö sýna
í 3-vídd rýmin í götum eða hvernig stuðla eigi aö
vistvænni þróun af einhverjum toga.
Ég tel nauösynlegt aö skapa betri forsendur
snemma á vinnslutigi skipulags, þar sem sýnt er
fram á heildarmynd í íbúðabyggðum, vistvænt
umhverfi, og þar meö skapa betri þéttbýlismyndun
viö íslenskar aöstæöur. Eftirfarandi stefnumótun
er sett fram sem nauðsyn þess að skilgreina mark-
miö skipulags nýbyggða og stefna í átt aö þéttun
byggða, minnkuðum vegalengdum og bættu út-
rými:
1) Stefnumótun um hvaöa náttúrlegt landslag og
jaðarsvæði viö viljum vernda viö borgarmörkin, og
hversu langt viö viljum aö einstök þéttbýli vaxi(eða
hvenær þau eru ofvaxin, teygð of langt).
2) Þéttbýlis/borgar formgerð ætti aö vera „poly-
centric" eöa mismargir sjálfstæöir kjarnar.
3) Blönduð landnotkun og þéttleiki
4) Mismunandi forgangsrööun (hiearchy) í rýmis-
myndun.
5) Samband milli byggingararkitektúrs og almenn-
ingsrýma ætti aö vera úrbanískt.
6) Byggöarkjarnar ættu aö vera skipulagðir sem
heild þar sem félagslegu, efnahagslegu og vist-
fræðilegu þættirnir eru hafðir í huga, þar sem
vinnustaður og íbúöir mynda samstæöa heild viö
hvort annaö og í jafnvægi.
7) Þéttbýlishönnun á að fjalla um almennings-
svæöi, torg, útivistarsvæði, daglegar feröir og göt-
ur fyrir margar tegundir farartækja.
Þaö var einnig lagt til í þessari ritgerö aö hinar
ýmsu skipulagsstofnanir á íslandi ættu aö hafa
frumkvæöi að eftirfarandi verkefnum, sem þó eru
mögulega mun fleiri, til að ná fyrrgreindum mark-
miöum í nýbyggðum:
1) Rannskaka eldri byggöarkjarna og skilgreina
það sem nýtilegt er „góöa hönnun“ og þar sem
komið er á framfæri hönnunarleiðum til aö skapa
skjólgóö rými og vistlegar götumyndir.
2) Faglega unnar skoðanakannanir, þar sem al-
mennningsálit og hugmyndir um nýbyggðir koma
fram á efnahags-, félags- og umhverfislegum for-
sendum.
3) Umhverfisannsóknir, s.s. veöurfar og rými og
samtenging þess við fólk og atferli:
Hvaöa hönnunarþættir geta stuðlað að því aö
skapa vistvænlega þéttbýliskjarna (hvaöa form-
gerð) fyrir íbúa á þessari breiddargráðu?
Þaö er staöreynd að íbúðavænt þéttbýlisrými er
ekki dularfulit og óframkvæmanlegt, heldur er það
raunverulegt aö vel hönnuö rými eru notuð af fólki.
Flest útirými þéttbýlis fjalla um dvöl og gegnum-
streymi fólks og farartækja því aö nýbyggöir sem
hafa ákveðið fyrirkomulag (order) þurfa nefnilega
ekki endilega aö hafa góöa formgerð (structure).
Þaö er fullvíst að við getum ekki byggt hönnun á
útópískum hugmyndum (þó margir reyni) ein-
göngu, heldur veröa hönnuöir aö sætta sig viö aö
byggja á raunverulegum íslenskum staöreyndum
um atferlismynstur fólks, aðlagað nútíma lífs-
háttum og staðbundnu landslagi.
Á upplýsingaöldinni er ísland ekki eyland í alheim-
inum, heldur hluti af vistkerfi jarðarinnar í heild.
Til aö hanna betri byggðir þurfum viö aö mæta ís-
lenskum aðstæðum. ■
Lokaverkefni Bjarkar Guömundsdóttur MSc í URBAN DESIGN -
SKIPULAGSFRÆÐI 1997. Verkefniö var unnið viö Arkitekta- og skipu-
lagsdeildina í Heriot-Watt University, Edinburgh, Skotlandi.
53