AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.04.1999, Blaðsíða 31

AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.04.1999, Blaðsíða 31
að sjá, að ýmsir forystumenn í stjórnmálum geri sér grein fyrir, að það atferli, sem menn hafa leyft sér undanfarna áratugi í þessum efnum, gengur ekki lengur. Vísbendingar í þá átt er m.a. að sjá í þeim pólitíska uppslætti, sem ríkisstjórnarforystan sér í endurgreiðslum á skuldum ríkisins þessi misserin, erlendis sem innanlands um 30 milljarða á tveimur árum. Það dylst í þeim málflutningi, að þessi endurgreiðsla lána er ekki vegna neinnar sérstakrar frammistöðu í ríkisfjármálum, heldur fyrst og fremst vegna tekna af stórhættulegum viðskiptahalla og svo sölu eigna ríkisins. Nettó- breytingu á skuldastöðu er heldur ekki haldið á lofti. í upplýsingum, sem haldið er að fólki, liggur þess vegna ekki fyrir að hvaða marki skuldum er safnað meðan aðrar eru greiddar. Það er þess vegna ekki alveg víst, að raunveruleg stefnubreyt- ing hafi orðið að því er varðar fjármögnun mann- virkjagerðar með skuldasöfnun. NYMÆLIÐ Engu að síður verður vart nýrra hugmynda um fjármögnun opinberra framkvæmda. Samningar hafa raunar verið gerðir um fyrsta verkefnið af því tagi, nýbyggingu fyrir iðnskóla í Hafnarfirði. Sam- kvæmt fréttum er stórt fjölnota íþróttahús í Reykja- nesbæ í burðarliðnum með sama hætti. í frétta- viðtali lýsti fyrirsvarsmaður eigenda og byggjenda væntanlegs iðnskólahúss því, að Hvalfjarðargöng- in hafi verið fyrsta framkvæmdin af þessari tegund, en iðnskólinn sé númer tvö. Sem einum af hinum upphaflegu aðstandendum Hvalfjarðarganga, þyk- ir skrifara þessarar greinar lítið til um slíka sam- spyrðingu þessara tveggja framkvæmda að því er varðar fjármögnun. Þar er svo ólíku saman að jafna. Að gerð Hvalfjarðarganga var staðið með svo samfélagslegum hætti, að fyrir því var frá upphafi séð, að ríkið eignaðist mannvirkið skuld- laust og án endurgjalds, þegar umferðin hefur greitt það. Þar á ofan var fjármögnunin án allrar ríkisábyrgðar, þannig að fjármögnunaraðilar bera í reynd hina viðskiptalegu áhættu af gangarekstr- inum. Iðnskólahúsið í Hafnarfirði er fjármagnað út á fulla ríkisábyrgð á öllum skuldbindingum og gott ef bæjarábyrgð Hafnarfjarðarkaupstaðarfylgir ekki með sem lítilvæg aukageta. Þetta er þess vegna ríkisframkvæmd með ríkisábyrgð, þar sem einka- framtakinu gefst tækifæri til að verða sér úti um einhvern hagnað út á þá ágætu tryggingu og á væntanlega eignina að leigutíma loknum. Fast- eignin kemst þannig í gagnið án þess að vera færð til eignar eða skuldar hjá opinberum aðilum, þótt skuldbindingin, sem í er gengið, sé ígildi stórfelldr- ar skuldasöfnunar. HVAÐ ER NÝMÆLLD í RAUN? Þá vaknar sú spurning, hvað þetta einka- fjármögnunar nývirki eiginlega er. í Ijósi sögunnar, sem hér að framan hefur verið rakin, verður ekki annað séð en að hér sé einfaldlega á ferðinni ný aðferð stjórnmálamanna til að leika sama leikinn, sem leikinn hefur verið undanfarna áratugi og þeir hafa jafnan leikið í algeru ábyrgðarleysi sínu, að ráðast í hluti, sem þá og umbjóðendur þeirra lang- ar í, þeir hafa ekki manndóm í sér til að skattleggja borgarana fyrir, en veita því yfir til afkomendanna að greiða af því háan vaxtakostnað og höfuð- stólinn að lokum, þegar upp er staðið. Nýjungin er þannig ekkert merkilegri en nýr og óplægður akur fyrir stjórnmálamenn til að stunda alls ábyrgðar- lausa fjármálapólitík í umboði kjósendanna. Þeir grípa tækifærið og hagsmunaaðila í húsagerð og fjármögnun hefur aldrei þurft að hvetja til að nýta sér ríkisábyrgðir, þegar þær hafa gefist í skotfæri. Það er til marks um, að þessi tilhneiging lifir góðu lífi, að fyrir nokkrum misserum kom opinberlega fram sú hugmynd að fjármagna svonefnda Sunda- „Það er því viðlika ábyrgðarieysi að með lánuméé braut, vegtengingu Reykjavíkursvæðisins við Kjalarnes beint yfir Sundahöfn, Leirvog og Álfsnes eftir slíkum einkafjármögnunarleiðum. Var þá í því sambandi einnig vitnað til fjármögnunar Hvalfjarð- arganga. Þegar greint er eðli þarfanna í samfélaginu fyrir ýmsar opinberar framkvæmdir, verður Ijóst, að þarfirnar eru sífelldar og árlegar, jafnvel árlega vaxandi. Samgöngumannvirki eru af þessu taginu. Þeim verður einna helst líkt við mikinn og sam- felldan flaum forgangsröðunar þess, sem á hverj- um tíma telst allra brýnast. Hinar árlegu og brýnu þarfir og fjármögnun þeirra tekur á sig eðli brýnna rekstrargjalda fremur en fjárfestingar. Það er því viðlíka ábyrgðarleysi að fjármagna slíka mann- virkjagerð með lánum í einu eða öðru formi eins og það væri að lánsfjármagna rekstur ríkisspítal- anna í tvö eða þrjú ár með lántökum. Hvalfjarðargöngin eru að þessu leytinu annars 29
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

AVS. Arkitektúr verktækni skipulag

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: AVS. Arkitektúr verktækni skipulag
https://timarit.is/publication/1784

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.