AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.04.1999, Blaðsíða 24

AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.04.1999, Blaðsíða 24
SIGFÚS JÓNSSON, FRAMKVÆMDASTJÓRI NÝSIS EINKA FRAMKVÆMD tækifæri til aukinnar hagkvæmni i fjárfest- ingum og rekstri nútíma samfélagi er ekki þörf á að hið opin- bera sinni sjálft allri þeirri þjónustu og upp- byggingu sem það ákveður að almenningur njóti. Margvíslegri þjónustu, sem hið opinbera fjármagnar og veitir, geta einkaaðilar sinnt jafnvel, ef ekki betur. Þannig á ýmis þjónusta hins opinbera sér hliðstæðu við það sem þekkist á einkamarkaði og í vaxandi mæli hafa afmarkaðir rekstrarþættir verið færðir til einkaaðila og þeim gefið tækifæri til að hasla sér völl á starfsvettvangi sem hið opinbera sinnti eitt áður, svo sem í fjárfestingum í grunngerð og mannvirkjum. Ástæða þess að hið opinbera leitar í auknum mæli til einkaaðila um að leysa tiltekin verkefni er sú að það kemst ekki yfir að sinna öllum þeim verk- efnum sem kröfur eru gerðar um og hefur ekki fjár- muni til þess heldur. Á sama tíma og kostnaður hins opinbera af þeim rekstri sem fyrir er eykst sífellt eru gerðar kröfur um ný jarðgöng, lagningu nýrra vega og brúa, hafnir, flugstöðvar og flugvelli, orkuver, háskólabyggingar, einsetningu skóla, leiguíbúðir fyrir láglaunafólk og námsfólk, svo eitt- hvað sé nefnt. Þeir fjármunir sem hið opinbera hefur eru tak- markaðir og ef ráðast á í ný verkefni kann að vera nauðsynlegt að skera niður kostnað, hætta ein- hverri starfsemi eða fjármagna nýja með þjón- ustugjöldum, svo sem gert var vegna Hvalfjarðar- ganga. Annmarkar eru jafnan á því hjá hinu opin- bera að lækka rekstrarkostnað starfandi stofnana og því hafa ríkisstjórnir og sveitarstjórnir í ná- grannalöndunum í auknum mæli leitað til einka- aðila um að leysa margvísleg rekstrar-, þjónustu- og uppbyggingarverkefni. Hjá hinu opinbera kemur slæm nýting fjár- festingar ekki fram í bókhaldi þess. Þótt tiltekið mannvirki sé ekki fullnýtt, telst það ekki sóun því ekki tíðkast að reikna fjármagnskostnað í slíkum tilvikum eða fulla leigu. Þegar hið opinbera ákvarðar fjárveitingu til mannvirkis, t.d. í fjár- lögum, þá er ríkið að fjármagna viðfangsefnið en ekki að fjárfesta í sama skilningi og einkafyrirtæki sem þarf að fá arð af fjármagninu í gegnum tekjur vegna notkunar. HVAÐ ER EINKAFRANKVÆMD? í einkaframkvæmd felst það að hið opinbera gerir samning við einkaaðila um að veita tiltekna þjónustu. Venjulega er um að ræða umtalsverðar fjárfestingar, langan samningstíma og heildar- lausn á verkefni. Mikilvægt er að um heildarlausn sé að ræða. Aðferðir einkaframkvæmdar njóta sín t.d. ekki vel þegar um er að ræða hlutalausnir, t.d. viðbyggingar við skóla. Einkaframkvæmd er frábrugðin einkavæðingu að því leyti að opinberir aðilar hafa áfram afskipti af viðkomandi verkefni með skilgreiningu á veittri þjónustu. Einkavæðing gengur hins vegar út á að færa verkefnið alfarið frá hinu opinbera til einka- aðila, t.d. með sölu á hlutabréfum. Einkaframkvæmd er frábrugðin útboðum rekstrar að því leyti að útboð rekstrar nær ein- göngu til afmarkaðra þátta rekstrar, t.d. aksturs strætisvagna, en ekki til heildarlausnar á tilteknu verkefni. Einkaframkvæmd, einkavæðing og útboð rekstrar eiga það sameiginlegt að veiting þjónust- unnar er færð frá hinu opinbera til einkaaðila. í stað opinbers rekstrar er lögð áhersla á að hið opinbera hafi eftirlit með að þjónustan sé veitt í samræmi við þær kröfur sem gerðar eru til hennar. Hugmyndafræðin að baki þessum aðferðum er sú að hvor aðili sérhæfi sig í því sem hann gerir best. Einkaframkvæmd má flokka í mismunandi stig eftir eðli og gerð samninga: Fjárhagslega sjálfstæð verkefni. Einkafyrirtæki tekur að sér að annast tiltekna þjónustu. Það hannar, byggir, fjármagnar og veitir þjónustu gegn notendagjöldum til að standa undir rekstrarkostnaði og fjárfestingu. Opinber afskipti eru takmörkuð við það sem kalla mætti ytri skil- yrði. Dæmi um þetta er t.d. brú eða jarðgöng þar sem greiddur er vegtollur. Þjónusta seld hinu opinbera. Einkafyrirtæki tekur að sér að annast þjónustu sem hið opinbera er eitt kaupandi að. Kostnaði verktakans er fyrst og fremst mætt með endurgjaldi hins opinbera fyrir veitta þjónustu. Dæmi er bygging og rekstur skólamannvirkis. Hlutaþátttaka hins opinbera. Einkafyrirtæki 22
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

AVS. Arkitektúr verktækni skipulag

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: AVS. Arkitektúr verktækni skipulag
https://timarit.is/publication/1784

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.