FLE blaðið - 01.01.2018, Blaðsíða 15

15FLE BLAÐIÐ JANÚAR 2018
peningaþvætti samhliða skattalagabroti. Þá má einnig nefna
nýlega reglugerð nr. 175/2016 þar sem áskilið er að tilkynningar
um peningaþvætti séu sendar skattrannsóknarstjóra, sem eftir
atvikum hefur rannsókn vegna ætlaðra skattalagabrota á grund-
velli þeirra.
2.1.8
tillaga 8: samstarF innlendra stoFnanna.
Skýrsluhöfundar leggja til að stjórnvöld komi sér upp áhrifaríku
laga- og stjórnskipunarlegu umhverfi sem auðveldi samstarf milli
skattyfirvalda og annarra innlendra yfirvalda. Hér má nefna skatt-
yfirvöld, tollayfirvöld, fjármálaeftirlit, seðlabanka, peningaþvættis-
skrifstofu héraðssaksóknara og lögreglu.
Eins og áður hefur komið fram mætti auka á skilvirkni hérlendis.
Skilningur hefur aukist á mikilvægi þess að stofnanir deili upplýs-
ingum og hafi með sér samráð þegar grunur vaknar um skattsvik
og samvinnu þarf til að upplýsa og rannsaka mál með sem trygg-
ustum hætti. Nauðsynlegt er að lögð verði vinna í að auka enn
frekar á samvinnu og auka skilvirkni milli stofnanna, svo og að
fara yfir þær lagalegu hindranir sem kunna að vera í vegi fyrir upp-
lýsingagjöf á milli stofnanna. Eins og áður hefur verið nefnt má
ætla að til bóta væri að skapa enn formlegri ramma varðandi sam-
starf stofnanna en nú er.
2.1.9
tillaga 9: alþjóðlegt samstarF
Skýrsluhöfundar leggja til að laga- og stjórnskipulegt umhverfi
stofnanna sem rannsaka skattsvik sé þannig úr garði gert að það
auðveldi alþjóðlega samvinnu við rannsókn skattsvikamála.
Íslensk stjórnvöld hafa á síðustu misserum lagt aukna áherslu á
að taka þátt í alþjóðasamstarfi að því er tekur til skattsvikamála.
Hér má t.d. nefna alþjóðlega samvinnu um skipti á upplýsingum
auk þess sem íslensk stjórnvöld hafa leitast við að fara eftir til-
mælum OECD um úrbætur á lögum og starfsemi eftirlits- og
rannsóknaraðila. Ísland er m.a. aðili að Financial Action Task
Force (FATF) sem er alþjóðlegur framkvæmdahópur sem hefur
m.a. gefið út tilmæli um aðgerðir gegn peningaþvætti og fjár-
mögnun hryðjuverka. Þá hefur Ísland tekið þátt í starfi starfshóps
OECD - Task Force on Tax Crimes and Other Crimes (TFTC), en
sú skýrsla sem hér er til kynningar er einmitt unnin af þeim
starfshópi eins og fram kom í upphafi. Beita íslensk stjórnvöld í
síauknum mæli þeim alþjóðlegu samningum sem hér eru fyrir
hendi.
Mikilvægt er að Ísland komi í sem víðustum skilningi að alþjóð-
legri samvinnu á sviði skattsvikamála og annarra fjármálabrota.
2.1.10
tillaga 10: Vernd réttinda grunaðs/ákærðs aðila.
Skýrsluhöfundar brýna fyrir stjórnvöldum að skattþegn sem
grunaður sé eða ákærður fyrir skattsvik verði að geta treyst á að
grundvallar réttindi séu virt. M.a. er nefnd vernd sakbornings
gegn tvöfaldri refsingu (ne bis in idem).
Telja verður að sakborningar hér á landi njóti grundvallar réttinda í
skattsvikamálum. Réttindi þeirra eru tryggð í lögum um meðferð
sakamála, lögum um Mannréttindasáttmála Evrópu og með
mannréttindaákvæðum Stjórnarskrárinnar.
Að því er varðar vernd sakbornings gegn tvöfaldri refsingu (ne bis
in idem), er ekki úr vegi minnast á tvo dóma. Annars vegar dóm
Mannréttindadómstóls Evrópu (MDE) í máli Jóns Ásgeirs
Jóhannessonar o.fl. gegn íslenska ríkinu, sem kveðinn var upp
þann 18. maí s.l. og dóm Hæstaréttar nr. 283/2016 (ákæruvaldið
gegn X), sem kveðinn var upp þann 21. september 2017. Ekki
þykir ástæða til þess að reifa dómana sérstaklega hér en ágrein-
ingur var um hvort að hérlend efnismeðferð og sakfelling hefði
brotið í bága við 4. gr. 7. samningsviðauka Mannréttindasáttmála
Evrópu (MSE) sem kveður á um bann við endurtekinni málsmeð-
ferð í sakamálum.
Að mati skattrannsóknarstjóra verða framangreindir dómar fyrst
og fremst taldir veita tilefni til breytingar á verklagi í þeim mála-
flokki sem um ræðir en embættið álítur þá ekki fela í sér kröfu um
lagabreytingar. Æskilegt er þó að yfirfara lagaákvæði samhliða
framkvæmd á þessu sviði til að tryggja að hún verði sem best.
3.0
niðurlag:
Eins og hinar nýlegu íslensku skýrslur bera með sér eru verkefnin
ærin. Hafa verið lagðar fram fjölmargar tillögur til úrbóta sem
margar hverjar hafa þegar hlotið brautargengi á meðan aðrar eru
til nánari skoðunar.Sé horft til framangetinna 10 meginreglna
sem lýst er í skýrslu OECD má þó fullyrða að frammistaða
íslenskra stjórnvalda sé að meginstefnu til góð. Hefur töluverð
vinna verið lögð í að greina þau vandamál sem uppi eru og hafa
úrbótatillögur verið á borð bornar.
Eins og lýst er í hinum íslensku skýrslum má þó enn frekar taka
mið af tillögum sem fram hafa komið, jafnt frá innlendum aðilum
og erlendum, s.s. frá OECD, sem og að efla skilvirkni og sam-
starf bæði stofnanna hér innanlands og við erlend ríki.
Guðmundur Skúli Hartvigsson