FLE blaðið - 01.01.2020, Blaðsíða 7

7FLE BLAÐIÐ JANÚAR 2020
LÖG NR. 82/2019 UM SKRÁNINGU RAUNVERULEGRA
EIGENDA
Ákall um aukið gagnsæi í viðskiptum og krafa um upplýst
eignarhald hefur verið áberandi á síðustu árum. Aukist
hefur verulega samstarf skattyfirvalda milli landa í takt við
skuldbindingar stjórnvalda vegna samninga um upplýsingaskipti
á sviði skattamála, byggt á samningum OECD og Evrópuráðsins
um gagnkvæma stjórnsýsluaðstoð í skattamálum. Markmiðið er
að auka gegnsæi og sporna við skattaundanskotum og er m.a.
gerð krafa um að skattyfirvöld geti skipst á upplýsingum um
hverjir séu raunverulegir eigendur eigna og fjármagns.
Innleiðing reglna um skráningu raunverulegra eiganda, með
lögum nr. 82/2019, kom því ekki á óvart. Það er þó margt í þeirri
heildarumgjörð sem lögin eru hluti af sem mætti gagnrýna,
hvort sem er litið er til veru Íslands á hinum svokallaða „gráa
lista“ alþjóðlegs vinnuhóps um aðgerðir gegn peningaþvætti
og fjármögnun hryðjuverka, (e. Financial Action Task Force,
FATF) eða skýrleika laganna þegar kemur að framkvæmd.
Með lögunum voru innleidd ákvæði 30. og 31. gr. tilskipunar
Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) 2015/849 frá 20. maí 2015 um
ráðstafanir gegn því að fjármálakerfið sé notað til peningaþvættis
eða til fjármögnunar hryðjuverkastarfsemi. Með því var m.a.
brugðist við athugasemdum fyrrgreinds FATF hóps um aðgerðir
hér á landi. Samhliða innleiðingu þessara laga, voru innleiddir
aðrir lagabálkar eða breytingar á lagabálkum, þ.m.t. ný lög um
aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka nr.
140/2018, til að tryggja fullnægjandi aðgerðir hér á landi og
eftirfylgni með fyrrgreindum skuldbindingum Íslands.
SKRÁNINGASKYLDIR AÐILAR OG RAUNVERULEGIR
EIGENDUR ÞEIRRA
Þannig tóku lög nr. 82/2019 um skráningu raunverulegra eigenda
gildi í júlí 2019 og eru þau hluti af aðgerðum gegn peningaþvætti
og fjármögnun hryðjuverka. Lögin hafa áhrif á þá lögaðila sem
stunda atvinnurekstur hér á landi eða eru skráðir í fyrirtækjaskrá,
þó að undanskildum stofnunum og fyrirtækjum í eigu ríkis og
sveitarfélaga og lögaðilum sem eru skráðir á skipulegum markaði
skv. skilgreiningu laga um kauphallir. Lögin hafa því afskaplega
víðtæk áhrif og snerta stærstan hluta lögaðila á Íslandi.
Til frekari skýringar á því hverjir falla undir lögin þarf að líta
til ákvæðis laga um fyrirtækjaskrá, en eins og fyrr sagði
nær gildissvið skráningarskyldu til þeirra sem skuli skráðir í
fyrirtækjaskrá. Samkvæmt 1. mgr. 2. gr. laga um fyrirtækjaskrá,
nr. 17/2003, skal fyrirtækjaskrá geyma upplýsingar um aðila
sem stunda atvinnurekstur eða sjálfstæða starfsemi, félög,
samtök og aðila sem hafa með höndum eignaumsýslu,
eru skattskyldir eða bera aðrar skattalegar skyldur, erlenda
fjárvörslusjóði og sambærilega aðila, ásamt annarri starfsemi
sem ríkisskattstjóri sér ástæðu til að skrá í fyrirtækjaskrá. Hér er
undanskilið í upptalningunni þeir sem eru nú þegar undanskildir
skráningarskyldu vegna raunverulegra eigenda, samanber
framangreint.
Skráningarskyldan leiðir því til þess að skrá þarf raunverulegt
eignarhald þeirra aðila sem undir gildissviðið falla. Eins og gefur
að skilja er um allar mögulegar myndir af eignarhaldi að ræða,
en skilgreining á raunverulegum eiganda er samkvæmt lögum
HVER Á ÞETTA FÉLAG, JÁ EÐA NEI!
Þórdís Bjarnadóttir lögfræðingur hjá skatta- og lögfræðiráðgjöf Deloitte
Til grundvallar raunverulegu eignarhaldi getur því
verið beinn eignarhlutur, óbeinn eignarhlutur, aukið
atkvæðavægi á grundvelli samninga eða yfirráð með
öðrum hætti, sama í hvaða formi þau yfirráð koma