Ský - 01.04.2003, Blaðsíða 40

eöa þá útlendingi með framandi uppskriftir
að spennandi bólförum.
„Það er afar vinsælt og nánast gömul
klisja að halda fram að lauslæti sé almennt,
ekki síst meðal ungsfólks," segir Jóna Ingi-
björg. „Áður en við fengum niðurstöður úr
könnuninni höfðum við frekar reiknað með
háum tölum um fjölda rekkjunauta en feng-
um svör sem komu okkur í opna skjöldu. Því
eins mikið og talað er um lauslæti kom fram
sú óvænta niðurstaða að íslendingar eru
síst lauslátari en aðrar þjóðir. Aðeins lítill
hluti ungs fólks hefur marga rekkjunauta,
yfirgnæfandi meirihluti fáa eða engan. Hvert
sem maður fer er fólk eins. Alls staðar daðr-
ar fólk og hefur þörf fyrir að tengjast. Daður
er alþjóðlegt tungumál sem jafnan ríkir mik-
il gleði og kátína kringum, sem þarf ekki að
þýða að daðurhegðun sé eða endi alltaf með
beinum kynmökum."
Munurinn á kynjunum
Niðurstöðurnar árið 1992 sýndu að íslenska
konan á að meðaltali sex rekkjunauta um
ævina. Hlutfallið er helmingi hærra hjá körl-
um eða tólf ástmeyjar. Sá fjöldi virðist hald-
ast í hendur við sambærilega tíðni rekkju-
nauta Norðurlandaþjóðanna, Breta og þjóð-
anna við Miðjarðarhaf, en þykir ríflegur ef
borinn saman við nýja og ítarlega könnun
Chicago-háskóla á kynhegðun Bandaríkja-
manna. Þar kemur fram að meðalfjöldi
rekkjunauta bandarískra kvenna er tveir yfir
ævina, en sex hjá körlum.
„Munurinn á fjölda rekkjunauta íslenskra
karla og kvenna er fullmikill til að ég trúi
honum," segir Ingólfur V. Gíslason, félags-
fræðingur hjá Jafnréttisstofu, sem einnig
hefur staðið fyrir námskeiðum um kynhegð-
un í Háskóla íslands. „Körlum er tamt að
ýkja þegar kemur að fjölda rekkjunauta um
leið og konur draga úr frekar en hitt. Það er
vegna þess að hugmyndir samfélagsins eru
þær að karlinn eigi alltaf að vera til í tuskið
og sífellt leitandi kynlífstækifæra, meðan
konan má helst ekki sýna frumkvæði eða
áhuga því þá er svo stutt í hórustimpilinn."
En er íslenska konan kannski sjálfstæóari
og komin lengra inn í framtíðina en kynsyst-
ur hennar í nágrannalöndunum? Skyldi ekki
vera raunhæfara að sofa fyrst hjá og fara
svo f bíó, hafi rekkjubrögðin heppnast vel, f
stað þess að eyða dýrmætum tíma í stefnu-
mót til þess eins að búa til siðferðislega
hæfilega langt millibilsástand uns til rekkj-
unnar er boðið?
„Nei, þetta þarf alls ekki að benda til
þess að íslenskar konur séu svona sjálf-
stæðar,“ segir dr. Þorgerður Einarsdóttir,
lektor í kynjafræði við Háskóla íslands og
félagi í Feministafélagi fslands. „Ekkert
bendir til að þær séu lauslátari en konur í
öðrum löndum; við erum öll eins þannig séð.
Þetta lauslætisorö fór af sænskum konum
fyrir mörgum árum og var talið hafa farið af
stað vegna Ijósbláu kvikmyndanna Forvitin
blá og Forvitin gul. Það hefur aldrei verið
sýnt fram á að orðsporið eigi viö rök að
styðjast, sem aftur sýnir hversu auðvelt er
að koma slíku af stað og gera það langlíft.
En þegar markaðsöfl í eigin landi, eins og
hér, fara að notfæra sér tilbúið orðspor eru
konur komnar varnarlausar út á berangur.
Líkt og í tilfellum Flugleiða og The Sopranos
sem er óskaplega óheppilegt."
Þorgerður bætir við að íslenskar auglýs-
ingastofur og markaðsfyrirtæki hafi lengi
gert út á fegurð og lauslæti íslenskra kven-
na. „Þorgerður Þorvaldsdóttir, kynja- og
sagnfræðingur, skrifaði mastersritgeró sína
um úttekt Playboy á íslenskum konum; sem
hún kallaði The Amazing Beauty of lcelandic
Women. Þarfjallaði hún um markaðssetningu
íslenskra fýrirtækja á íslenskum konum og
hvernig íslenska lambakjötinu og íslensku
konunni er næstum slegið saman í áróðri um
náttúru, þjóðerni og hreinleika. Það er ótrú-
legt hvernig lauslætisstimpill íslenskra
kvenna hefur verið búinn til sem ímyndar-
sköpun af íslendingum sjálfum og verið not-
aður til að auglýsa land og þjóð. Það eru ekki
íslensku konurnar sem hafa komið þessu orði
á sig heldur íslenskir aðilar sem eru fulltrúar
markaðsaflanna í landinu."
Annað sem gæti að mati Þorgerðar kom-
ið óorði á bólsiði Islendinga eru drykkjusiðir
þjóðarinnar sem þykja óheflaðri en gengur
og gerist meðai annarra þjóða. „En það ætti
þá væntanlega við bæði kynin. Vinnuálagið
á íslendingum gerir það að verkum að þeir
lifa hátt um helgar og detta duglega í það.
Það ýtir svo undir þá ímynd að þjóðin sé
bæði lauslátari og lostafyllri en aðrar þjóðir."
Ekki bara íslandsmet
En fleira kemurtil en markaðsöflin þegar að
meintu lauslæti fslendinga kemur. Hátt hlut-
fall fóstureyðinga meðal ungra kvenna og há
tíðni klamydíusmits benda til óvarlegrar
kynlífshegðunar og lauslætis. Samkvæmt
tölum frá Landlæknisembættinu eru gerðar
um 1000 fóstureyðingar á ári hverju; næst-
um þrjár á dag.
„Ég er á því að skýringin á orðsporinu
felist einkum og sér í barneignum utan
hjónabands og meðal unglingsstúlkna,"
segir Ingólfur V. Gíslason. „Hér er mun al-
gengara en annars staðar að fólk eignist
sitt fyrsta barn utan hjónabands. Þetta blas-
ir við þegar útlendingar skoða opinbera töl-
fræði en þar kemurfram að þriðjungur barna
fæðist án þess að foreldrarnir séu giftir. Þá
er auðvelt að draga þá ályktun að hér sé
stundaður gegndarlaus saurlifaður og laus-
læti og horft framhjá því hversu margt fólk
er í sambúð án þess aö hafa tekið skrefið til
formlegs hjónabands. Annar möguleiki er sá,
og ég vitna í útlendinga aftur, að þeim þykir
oft áhugavert hversu t.d. íslenskar þjónustu-
stúlkur eru lausar við alla þrælslund og und-
irgefni. Þær bíta frá sér ef abbast er upp á
þær og þessi reisn þeirra, sjálfstæði og hik-
lausa framkoma getur virkað þannig að þær
séu til í tuskið hvenær sem er meó hverjum
sem er því þær séu frjálslegri en menn eiga
að venjast mjög víða erlendis.“
Tíðni klamydfusmits á íslandi er miklum
mun hærri en sambærileg tíðni á Norðurlönd-
unum. Sóttvarnarlæknir stóð fyrir mikilli her-
ferð gegn klamydíu fyrir fjórum árum en hún
dró lítið sem ekkert úrtíðni hennar. Sigurlaug
Hauksdóttir, yfirfélagsráðgjafi hjá Landlæknis-
embættinu, segir þrjár ástæður geta legið að
baki, en raunverulegrar ástæðu þessarar háu
tíðni smitaðra íslendinga hafi ekki verið leit-
að. „Skýringin gæti legið í betri tiikynningum
um slík smit hér á landi, betri skráningu eða
að fleiri stundi óábyrgt kynlíf. Það gefur auga
leið að því fleiri rekkjunautar og kynmök án
smokks, því meiri líkur á smiti.“
Sigurlaug segir klamydíu vera algengan
kynsjúkdóm á íslandi, en aðra kynsjúkdóma
eins og lekanda algengari á Norðurlöndun-
um. Tíðni hans er mjög lág hérlendis. Hins
vegar sé nýtt fár sárasóttar að gera vart við
sig í Evrópu og tfðni þess kynsjúkdóms hafi
smávegis verið upp á við hér. Útbreiðsla HIV
stendur á hinn bóginn nokkuð í stað frá ári
til árs. „Fjöldi þeirra sem greinast meó
HlV/alnæmi er mjög stöðugur á milli ára og
helst vonandi þannig áfram. Árlega greinast
á milli sex og tíu manns af HIV og eru flestir
þeirra gagnkynhneigöir. Nokkur aukning
HlV-smitaðra hefur gert vart við sig meðal
homma í Evrópu og Bandaríkjunum, en við
höfum ekki séð það gerast hér á landi."
íslendingar eru þekktir fyrir að sneiða hjá
smokkanotkun og finnst gúmmíiö skerða
unaðinn sem fylgir kynmökum. í rannsókn-
inni 1992 kom fram aó 63,1 prósent karla
og 40,4 prósent kvenna taldi smokkinn
spilla kynlífsánægjunni og með hækkandi
aldri fjölgaði þeim sem voru á þessari skoð-
un. Um þessar mundir er Landlæknisemb-
ættió að setja upp stórt skilti á landgang-
inum í Leifsstöð sem spyr á ensku og ís-
lensku: „Hvað tekur þú með þér heim? Kyn-
sjúkdómar eru algengari en þig grunar.
Smokkur fyrir okkur." Skilti sem vonandi
heftir útbreiðslu kynsjúkdóma og fær fólk til
að hugsa, en gæti verið eins og staðfesting
á að ferðalangurinn sé kominn til Bangkok
norðursins.
Þorvaldur Kristinsson, formaður Samtak-
anna 78, segist stundum velta því fyrir sér
hvort hommar hafi verið þeir einu hér á landi
sem tóku smokkaáróðurinn fullkomlega al-
varlega. „Það er ekki einleikið hvað tölur
um tíðni nýsmitaðra við samkynhneigð kyn-
38 SKÝ LAUSGYRTIR ÍSLENDINGAR