Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2022, Qupperneq 28

Það ætti því að vera ljóst af þessu að hvorugkyn fleirtölu gengur ekki
umsvifalaust í sjálfgefinni og kynhlutlausri merkingu eins og karlkyn ein-
tölu og fleirtölu gerir. Ýmsir málfræðingar hafa bent á þetta og reynt að
skýra það, m.a. Grönberg sem ber saman merkingu eftirfarandi dæma
(2002:171):
(32)a. Allir (kk.ft.) velkomnir.
b. Öll (hk.ft.) velkomin.
Hér segir hún að karlkynið hafi almenna merkingu („is generic“). Það
vísar sem sé ekki til neins hóps. Hvorugkynið vísar aftur á móti í tiltekinn
hóp samkvæmt Grönberg („has an individualizing function“ eins og hún
orðar það). Af þessum dæmum, og fleiri svipuðum, dregur hún svo eftir-
farandi ályktun (sama stað):
There seems to be an unwritten “rule” of language use which is very produc-
tive among speakers of Icelandic: The neuter plural can only be used for per-
sonal and demonstrative pronouns when referring to a number of persons
who are known (and preferably recently mentioned) in the context. When
referring to a group of unspecified individuals or making a generic state-
ment, the masculine plural is normally used.
Svipaða athugasemd má finna hjá Ágústu Þorbergsdóttur (2002:92) sem
segir að dæmi á borð við (32b) veki spurninguna Öll hver? hjá henni.
Athugasemdir Grönberg og Ágústu passa ágætlega við þá greiningu sem
hér hefur verið sett fram: Karlkyn fleirtölu er sjálfgefið málfræðilegt kyn
í dæmum af þessu tagi, hvorugkyn fleirtölu er þar yfirleitt vísandi (eða
felur í sér að eitthvert hvorugkynsorð sé undanskilið) — eða þannig hefur
það verið í máli flestra. Við komum aðeins að þessu í eftirmála.

3.2.2 Persónufornöfn kalla á vísandi kyn
Eins og rifjað var upp hér framar er vísun auðvitað mikilvægt einkenni á
persónufornöfnum. Þetta sést m.a. vel í dæmum eins og þessum:
(33) a. Eruð þið allir búnir/allar búnar/öll búin að lesa bókina?
b. Heyrið þið allir/allar/öll í mér?
c. Við erum allir/allar/öll búin að lesa bókina.
d. Við erum bara þrír/þrjár/þrjú sem tökum þátt í þessu.
Í dæmum (33a,b) fer kynið á kynbeygjanlegu orðunum eftir því hvers
konar hóp er verið að ávarpa. Það er verið að vísa í hann, kynið er vísandi
Höskuldur Þráinsson28