Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2022, Qupperneq 35

lagssæti. Þessu er hins vegar ekki þannig farið í eftirfarandi dæmum sem
eru meðal þeirra sem Þorbjörg ræðir (t.d. 2019:6):31
(49)a. Skeggjaða skáldið og Jón eru ánægðir/*ánægð.
b. Ófríska skáldið og Jóna eru ánægðar/*ánægð.
Hér er greinilega verið að ræða um tilteknar persónur. Lýsingarorðin
skeggjaður og ófrískur gefa vísbendingu um kyn skáldsins í hvoru tilviki
fyrir sig og nöfnin Jón og Jóna benda líka á kyn viðkomandi persóna. Þá
verður vísandi kyn ofan á, eins og Þorbjörg bendir á (hún talar reyndar um
‘merkingarlegt kyn’ en ekki ‘vísandi’), þ.e. karlkyn í fyrra dæminu og kven-
kyn í því síðara, og samræmiskyn (þ.e. formlegt samræmi við hk.+kk. og
hk.+kvk.) víkur fyrir því.

3.2.6 Talað við börn og barnamál
Þótt íslenska kynjakerfið sé nokkuð flókið, eins og hér hefur komið fram,
virðast börn ná tiltölulega fljótt býsna góðum tökum á ýmsum þáttum
þess. Síðastliðinn vetur átti ég t.d. eftirfarandi orðaskipti við þriggja ára
strák sem hefur búið heima hjá mér undanfarið:
(50) Ég: Á ég að borða þennan ís?
Hann: Nei, allir.
Hér notaði hann sjálfgefið karlkyn þótt heimilisfólkið (sem átti að borða
ísinn) væri blandaður hópur. Einar Freyr Sigurðsson og Hlíf Árnadóttir
voru með allmörg dæmi af svipuðu tagi frá eigin börnum í nýlegum fyrir -
lestri (2022). Um samskipti þeirra við börnin sín segir Einar líka í tölvu-
pósti: „Ég hef tekið eftir því að ég nota mjög mikið karlkyn í almennri
merkingu þegar ég tala við tvíburastelpurnar mínar.“ Síðan kemur hann
með dæmi sem má setja upp á þessa leið:
(51)a. Á ég að halda á einhverjum inn í eldhús?
b. Hver er fyrstur í dag?
c. Hvor er fyrst í dag?
Þrjú kyn 35
31 Þorbjörg (2019:6) segir setningarnar sniðnar eftir dæmum hjá Wechsler (2009).
Hún byggir niðurstöður sínar að mestu leyti á netkönnun sem náði til 405 þátttakenda sem
áttu að fylla í eyður á spurningablaði eins og lýst er ítarlega í meistaraprófsritgerð hennar
(2017:26 o.áfr.).