Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2022, Page 76

nf./þf.et. vǫll-/vøll- á móti tíu um þgf.et. vell- (sjá töflu 4). Bæði stak- og
dreifitíðni stofnmyndarinnar vøll- hefur því verið hærri en vell- í eintölu-
hluta beygingardæmisins (sjá hér að neðan).
Hvað tíðnimuninn á eintölu- og fleirtölumyndum snertir hefur fleir-
talan að öllum líkindum alltaf verið hlutfallslega jafnsjaldgæf í merking-
unum í (4a–b) og nú. Því má efast um að samanlögð staktíðni mynda með
stofnmyndinni vell- hafi dugað til að vinna gegn því að stofnmyndin vøll-
kæmist inn í þágufallsbás eintölunnar, einkum fyrir áhrif frá stak- og
dreifitíðni nf.et. vøllur og þf.et. vøll. Enn fremur eru síðarnefndu mynd-
irnar einmitt merkingarfræðilega náskyldar þgf.et. velli þar sem allar merkja
þær eintölu andspænis myndum fleirtölunnar (sjá 3.3 og um mæli um
andstöðuna et. fjørð- : ft. fjarð- í 5.2). Í þessu sambandi má svo færa rök
fyrir því að hærri dreifitíðni stofnsins vøll- í eintölu hafi fyrir tilurð yngri
þgf.et. vølli stuðlað að sambandi formsins vøll- við merkinguna eintölu,
enda hafi stofnmyndin vell- e.t.v. hvorki búið yfir stak- né dreifitíðni í
eintöluhluta beygingardæmisins til að sporna gegn þeirri þróun (sjá 5.1.2).
En hvers vegna stuðlaði alhæfing stofmyndarinnar vøll- í eintölu ekki
að andstæðu forms og merkingar af taginu et. vøll- : ft. vell-? Þetta má fyrst
og fremst skýra með vísun til staktíðni allra mynda orðsins með stofn-
myndinni vell-. Með öðrum orðum hefur minnisstyrkur umræddra mynda
verið tiltölulega lítill og þess vegna ekki dugað til að sporna gegn sam-
keppni við langtum rótfastari stofnmyndina vøll-. Í þessu sambandi skal
aftur bent á að staktíðni þgf.ft. vøllum er almennt séð tiltölulega lág, en þó
hefur viðkomandi mynd hæstu staktíðni fleirtölumyndanna í nútíma -
færeysku (sjá töflu 1). Þar sem engin ástæða er til að halda að sú hafi ekki
einnig verið raunin í færeysku fyrri alda má e.t.v. gefa sér að þgf.ft. vøllum
hafi veitt útbreiðslu stofnmyndarinnar vell- um fleirtöluhluta beygingar-
dæmisins mótspyrnu. Þar að auki er ekki óhugsandi að þolfallsmynd fleir -
tölunnar hafi enn haft stofnmyndina vøll- þegar ferlið hófst (sjá (2)), en þá
hefur dreifitíðni viðkomandi stofnmyndar meðal fleirtölumynda einnig
getað spornað gegn útbreiðslu vell- um þann hluta beygingardæmis ins.

6.2 Fær. fjørður
6.2.1 Tilurð þgf.ft. firðum
Hér verður grunnmynd fær. fjørður ákvörðuð á grundvelli staktíðni og
gerð grein fyrir stefnu útjöfnunar á þeim forsendum. Í ljósi þess að til-
tölulega mikill fjöldi örnefna hefur -fjørður að seinni lið er skiljanlegt að
þágufallsmyndir orðsins séu algengari en aðrar myndir, enda staðir þar
Jón Símon Markússon76